کم‌اظهاری مالیاتی پزشکان و دندان‌پزشکان

سعیده شفیعی- پژوهشگر اقتصادی

مطابق بند (ب) ماده ٩٦ قانون مالیات مستقیم، پزشکان و دندان‌پزشکان دارای مطب از جمله اشخاص حقیقی تعریف شده‌اند که همه ساله باید درصدی از درآمد خود را به‌عنوان مالیات به دولت بپردازند.در چهار سال گذشته سازمان امور مالیاتی و سازمان نظام پزشکی به توافق مشترکی در مورد تعیین مالیات اصناف پزشکی دست یافتند که براساس آن قرار بود این مشاغل در طبقات مختلف براساس تفاهم انجام شده با سازمان امور مالیاتی اظهارنامه خود را تکمیل کنند. پس از سه سال، سازمان نظام پزشکی طی نامه‌ای به وزارت امور اقتصادی و دارایی با اشاره به عدم پایبندی سازمان امور مالیاتی، به مفاد توافق‌نامه و چندبرابرشدن مالیات برخی اقشار پزشکی اعتراض کرد. در نهایت شکایت یک پزشک درباره خوداظهاری درآمد مشمول مالیات منجر به ابطال این توافق‌نامه از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شد. سازمان نظام پزشکی اعتقاد دارد خدمات ارائه‌شده توسط این دو صنف در مطب‌ها هیچ سنخیتی با معاملات بنگاه‌های اقتصادی ندارد و ازاین‌رو باید تفکیکی بین مشاغل گروه پزشکی و سایر مشاغل قائل شد؛ در حالی که مسئولان سازمان امور مالیاتی معتقدند مالیات اظهارشده این صنوف بسیار کمتر از رقم واقعی است. 

روند مالیات پزشکان
براساس اطلاعات منتشرشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، سرانه مالیات اظهارشده توسط صنف پزشکان از چهار میلیون و ٩٥٨ هزار ریال در سال ١٣٨٨ به ١١ میلیون و ٩٣٦ هزار ریال در سال ١٣٩١ افزایش یافته است. این رقم به‌طور متوسط در دوره مذکور برابر با هفت میلیون و ٧٣٢ هزار ریال بوده که هرچند رقم مناسبی در مقایسه با سایر اصناف به‌شمار می‌آید اما به نظر کارشناسان مالیاتی، برای این صنف رقم نسبتا پایینی است.  نکته قابل‌توجه آن است که سرانه مالیات تشخیص‌داده‌شده پزشکان توسط مأموران مالیاتی در تمامی سال‌های مذکور بیش از سه برابر مالیات اظهارشده توسط خود پزشکان بوده است. این رقم به‌طور متوسط معادل ٢٤ میلیون و ٨٣٠ هزار ریال است که بیش از ١٣ میلیون ریال با مالیات اظهارشده تفاوت دارد. اگرچه این اختلاف فاحش می‌تواند کم اظهاری مالیات در این صنف را به خوبی نشان دهد اما بخشی از این اختلاف به این دلیل است که شاغلان این صنف از طرف ادارات مالیاتی، مشمول تشخیص علی‌الرأس شده‌اند.  سرانه مالیات قطعی‌شده پزشکان در همین دوره به‌طور متوسط ٢٠ میلیون و ٨١٧ هزار ریال بوده که ٢٧,٧ درصد طی دوره ٩١-١٣٨٨ افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که متوسط رشد سرانه مالیات قطعی کل اصناف طی سال‌های ٩١-١٣٨٨ برابر با ١٢.٢ درصد بوده است. 
روند مالیات دندان‌پزشکان
براساس اطلاعات منتشرشده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، سرانه مالیات اظهارشده صنف دندان پزشکان از سه میلیون و ١٨١ هزار ریال در سال ١٣٨٨ به ٨٨ میلیون و ٦٦ هزار ریال در سال ١٣٩١ افزایش یافته است. این رقم به‌طور متوسط در دوره مذکور برابر با پنج میلیون و ٣٩٥ هزار ریال بوده که هرچند مانند پزشکان رقم مناسبی در مقایسه با سایر اصناف به شمار می‌آید اما به نظر کارشناسان مالیاتی برای این صنف نسبتا پایین است. 
سرانه مالیات تشخیص‌داده‌شده دندان‌پزشکان توسط مأموران مالیاتی در تمامی سال‌های مذکور بیش از سه برابر مالیات ابرازشده توسط پزشکان بوده است. این رقم به‌طور متوسط ١٧ میلیون و ٤٢٠ هزار ریال است که بیش از ١٢ میلیون ریال با مالیات اظهارشده دندان‌پزشکان تفاوت دارد. سرانه مالیات قطعی‌شده دندان‌پزشکان در دوره ٩١-١٣٨٨ به‌طور متوسط ١٣ میلیون و ٣٧٣ هزار ریال بوده که ٣٧,٤ درصد طی این دوره افزایش داشته است. 
لزوم برقراری عدالت مالیاتی
طی چندسال اخیر صنوف مختلف پزشکی با چالش‌های فراوانی در زمینه تعیین تکلیف مالیات مواجه بوده‌اند. حجم انبوه پرونده‌های مالیاتی شاغلان صنوف پزشکی مفتوحه در هیأت‌های حل اختلاف و کثرت اعتراضات مکتوب ایشان در سازمان نظام‌پزشکی بخشی از این چالش‌هاست. مسئولان مالیاتی معتقدند اختلاف سه‌‌برابری بین مالیات ابرازی پزشکان و دندان‌پزشکان و مالیات تشخیصی توسط مأموران مالیاتی، می‌تواند کم‌اظهاری مالیات در این دو صنف را به‌خوبی نشان دهد. این رقم درخصوص مالیات اظهارشده و قطعی به دوونیم برابر می‌رسد که تأیید دیگری بر این مدعاست. به نظر می‌رسد فارغ از هرگونه قضاوتی، تشکیل کمیسیون‌های مشترک بین کارشناسان و مسئولان سازمان نظام پزشکی و سازمان مالیاتی کشور می‌تواند برای رفع نارضایتی‌ها راه‌گشا باشد. نگرانی از برقراری عدالت مالیاتی و کاهش تبعیض مالیاتی همواره در بین سیاست‌گذاران مالیاتی وجود دارد اما نبود قانون مشخص و ابزارهای لازم شناسایی گروه‌های پردرآمد، چالش اصلی نظام مالیاتی کشور است که امید می‌رود با انجام اصلاحات موردنظر در سال‌های آتی این مشکل برطرف شود. 

منبع: شرق