چند سالي است در كشور ما نام شركت پديده شانديز خودنمايي مي‌كند و گروهي با تظاهر به اينكه اين شركت تحت پوشش سپاه پاسداران قرار دارد دست به گسترش عجيب و غير معمومل آن زدند. رسانه‌هاي گروهي از جمله صدا و سيما نيز با دريافت چند صد ميليارد تومان بابت تبليغات اين شركت به ابعاد سلامت مالي شركت پديده توجهي نداشتند تا سرانجام فعاليت هاي شركت تحت پيگرد مقامات قضايي قرار گرفت.

ابتدا توضيحي درباره تاريخچه شركت پديد شانديز

شرکت در تاریخ 18 بهمن 1383 تحت شماره 22829  نزد اداره ثبت شرکت های مشهد تحت نام شرکت سرمایه گذاری کاوشگران سهام ( سهامی عام ) به ثبت رسیده است. در تاریخ 28 آبان 1387 با تصمیم مجمع عمومی فوق العاده نام شرکت به شرکت توسعه بین المللی صنعت گردشگری پدیده شاندیز ( سهامی عام ) تغییر یافته و اساسنامه جدید شرکت در قالب اساسنامه مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار مورد تصویب قرار گرفت . مرکز اصلی شرکت در شهر شاندیز واقع است.

در حال حاضر اعضاي هيئت مديره شركت به شرح زير هستند:

با وجود اينكه شركت توسعه گردشگري پديده شانديز در بورس اوراق بهادار پذيرفته شده است اما اين شركت با تاسيس چندين شركت تابعه تحت سهامي خاص اقدام به انتشار اوراق سهام اين شركت هاي سهامي خاص كرده و اين سهام را به عموم مردم ارائه كرده است. عرضه عمومي سهام شركت هاي خصوصي تحت سهامي خاص خود خالي از عيب نبوده و تنها با رعايت ظرايف قانوني خاصي امكان پذير است.

شركت هاي تابعه به شرح زير مي باشند :

شرکت پدیده پارسیان توس (۱۳۸۲٫۰۶٫۱۰)

شرکت آریا دوام ساز شرق (۱۳۸۵٫۱۰٫۲۸)

شرکت ابنیه و ساختمان (۱۳۸۸٫۰۶٫۱۱)

شرکت بین المللی تجارت الکترونیک پدیده کیش (۱۳۸۹٫۰۴٫۳۱)

شرکت بین‌المللی تجارت الکترونیک پدیده کیش (۱۳۹۲٫۰۴٫۱۲)

شرکت شهربازی پدیده شاندیز (۱۳۹۲٫۰۸٫۲۷)

شرکت تامین و توزیع کالای پدیده

باشگاه فرهنگی و ورزشی پدیده(۱۳۹۲)

شيوه ي عرضه و خريد و فروش سهام و نيز مكانيسم افزايش قيمت سهام از مواردي است كه بسيار بحث برانگيز شد. اين شركت از شيوه اي شناخته شده و مسبوق به سابقه استفاده مي كند كه شايد لازم باشد ابتدا شرح مختصري بر آن داشته باشيم.

در اين شيوه چند شخص كه مي توانند حقيقي يا حقوقي باشند با سرمايه مالي بسيار زياد اقدام به تاسيس شركتي از نوع سهامي خاص مي كنند و به كمك تبليغات، سهام شركت را به عموم مردم عرضه مي كنند. براي جذب هرچه بيشتر سرمايه هاي مردم حتي سرمايه هاي خرد ، قيمت اسمي هر برگه سهم بسيار نازل تعيين مي شود تا امكان خريد آن براي همه اقشار مردم فراهم باشد.

در گام بعدي موسسان و افراد ذينفع در شركت اقدام به تاسيس دفاتري جهت خريد و فروش اين برگه هاي سهام مي كنند. با اين كار  به مردم و مخصوصا متقاضيان خريد سهام اطمينان مي دهند كه سهام آن ها داراي نقد شوندگي بالايي هستند. در گام بعدي خود موسسان به صورت غير اصولي اقدام به بالا بردن قيمت بازاري سهام مي كنند و دفاتر تابع نيز برگه هاي سهام را با قيمت هاي اعلام شده معامله مي كنند. اين افزايش مستمر قيمت سهام و نيز نقد شوندگي بالاي سهام براي ناظران و متقاضيان سرمايه گذاري در اين شركت ها جذابيتي غير قابل انكار ايجاد مي كند.

نكته قابل توجه اينجاست كه افزايش قيمت هاي برگه هاي سهام اثري بر روي قيمت اسمي آن نداشته و قيمت اسمي همچنان بسيار نازل مي باشد.

دقيقا چنين روشي در اين شركت نيز اجرا شد. يعني شركت پديده اقدام به انتشار سهام شركت هاي تابعه خود كرد، شركت هايي كه تحت سهامي خاص ثبت شده بودند. شركت برگه هاي سهام با ارزش اسمي تنها 100 ريال معادل 10 تومان منتشر كرد. سپس دفاتري در شهرهاي كشور از جمله كلان شهرهايي مانند تهران و مشهد ايجاد و از طريق اين دفاتر ابتدا اقدام به عرضه سهام و بعد اقدام به باز خريد اين سهام كرد تا بدين صورت امكان نقد شوندگي سهام را بالا ببرد.

افزايش قيمت اين سهام مطابق شيوه هايي مانند افزايش سرمايه شركت انجام گرفت و در فواصل زماني مختلف اقدام به افزايش قيمت سهام كردند. همزمان با افزايش قيمت سهام، دفاتر نيز به صورت كاملا هماهنگ برگه سهام مردم را با قيمت بالاتر باز خريد مي كردند.

در فرايند افزايش قيمت هاي سهام، شركت حسابرسي اصول انديشه به عنوان شركتي كه تغييرات قيمت و مكانيسم هاي آن را تحت نظر داشته است حظور داشته و تمام فرآيند زير نظر اين شركت حسابرسي و با تائيد آن انجام شد. البته در بررسي هاي بعدي توسط قوه قضاييه و سازمان بازرسي كل كشور عملكرد اين شركت حسابرسي زير سوال رفت. برگه هاي سهام پديده با قيمت اوليه 100 ريال عرضه و پس از افزايش هاي متوالي و غير واقعي قيمت آن ها تا حدود 100000 ريال (10 هزار تومان) رسيد.

طبق قانون، موسسان شركت بايد درصد معيني از سهام شركت را نزد خود نگه دارند، اما در مورد شركت پديده، مدير عامل و سرمايه گذار اصلي شركت سهامي را كه قانونا بايد به نام خود و نزد خود نگه دارد به صورت وكالتي به ديگران فروخته است و مبالغ آن را نيز دريافت كرده است.

علاوه بر اين، شركت دست به بيش برآورد غير منطقي دارايي‌هاي خود زد و توانست سهام خود را به حدود 88000 سهامدار با قيمت هاي گزاف بفروشد.

جداي از اتهامات مالي طرح شده عليه پديده اتهامات ديگري نظير، پيش فروش غير قانوني واحدهاي تجاري و مسكوني، دريافت تسهيلات بانكي از موسسات و بانك ها به كمك سند سازي هاي صوري و نيز انجام عمليات اقتصادي بدون اخذ مجوز هاي لازم از مراجع ذيصلاح نيز مطرح شده است.

اين پديده و پديده‌هاي مشابه ضرورت اطلاع رساني به موقع دستگاه هاي مسئول از جمله روابط عمومي سپاه پاسداران و باز تعريف نقش فعال و روشنگر اين نهاد را بسيار حياتي و سرنوشت ساز كرده است، و بايد توجه داشت كه حفظ امنيت ملي كشور در گرو داشتن سپاه سالم و مقتدر و پاك است و نبايد در اذهان عامه مردم خللي بر پاك دستي اين نهاد حافظ ايران و انقلاب اسلامي بنشيند.

 اما در كنار آن ضروري است با درس آموزي از اتفاق هاي مشابه در دنيا به طراحي قواعد  مالي براي شفاف كردن رويه هايي ارزش گذاري دارايي در شركت هاي سهامي خاص بپردازيم.

شبيه اين مساله درباره شركت انرژی آمریکایی انرون(Enron)  مستقر در تگزاس، اتفاق افتاد. شركت انرون یکی از بزرگترین شرکت‌های انرژی جهان محسوب می‌شد و در حوزه‌های تولید برق و گاز طبیعی، انتقال نفت خام و ال‌ان‌جی، تولید محصولات پتروشیمی، کاغذ و خمیرکاغذ، مبادله کالاها ومحموله‌های اقتصادی فعالیت می‌نمود.

شرکت انرون در سال ۱۹۸۵ راه‌اندازی شد و در حالی‌که در سال مالی ۲۰۰۰ میلادی درآمد آن بیش از ۱۰۱ میلیارد دلار برآورد شده بود، در سال ۲۰۰۱ در یکی از پیچیده‌ترین پروسه‌های مالی ایالات متحده، ورشکست اعلام شد.

سیه‌رویی انرون، كه عمدتا به سبب حسابداری متقلبانه بود،  حسابداری را در کانون اخبار رسانه‌های جمعی قرار داد. در موارد زیادی از این واقعه با عنوان رسوایی حسابداری انرون نام برده می‌شود. اما صرف‌نظر از خبرسازی رسانه‌های عمومی، جرم اصلی حسابداران در این رسوایی متوجه حسابرس انرون است که آن هم بهای سنگینی پرداخت.

کنگره آمریکا برای بازگرداندن اعتماد سرمایه‌گذاران، قانون ساربینز‌ـ اکسلی sarbanes- oxley act 2002  را تصویب کرد که به موجب آن هیئت نظارت حسابداری شرکتهای سهامی عام ایجاد و  بازرسی موسسه‌های حسابرسی ثبت‌شده به طور دقيق صورت گرفته و  ساختار تدوین استانداردهای حسابداری تغییر مي كند.

همچنين استقلال حسابرسان از شركت با وضع مقررات سخت گيرانه پيگيري و مدیرعامل، معاون مالی، مدیر ارشد حسابداری یا اشخاصی با موقعیت مشابه نباید تا یک سال قبل از حسابرسی در استخدام موسسه حسابرسی بوده باشند.

داستان پديده شانديز، پديده‌اي است نيازمند بررسي دقيق و با رعايت همه جوانب؛ تا ضمن حفظ اموال مردم اعتماد مردم به نظام و دستگاه هاي كشور مخدوش نشود.

منبع:   تحلیل ایران