آمریکا برای جبران زیانهای ناشی از شیوع ویروس کرونا و برای حمایت از افراد آسیبدیده از این ویروس، بسته حمایتی 2 تریلیون دلاری طراحی کرده و فرانسه نیز مبلغ 345 میلیارد یورو برای این امر اختصاص داده است.
کشورها برای عبور از بحرانهای مالی، روشهای مختلفی را برای تامین هزینههای ناخواسته آن در پیش میگیرند؛ ازجمله این روشها میتوان به اعمال سیاستهای ریاضت اقتصادی و دریافت وامهای بینالمللی اشاره کرد. در این بین اما برخی کشورها از جمله آمریکا برای مقابله با بحرانهایی نظیر بحران کرونا از روش خلق نقدینگی توسط بانک مرکزی استفاده میکنند در این روش خلق نقدینگی به دلیل انتشار اوراق قرضه امکان رصد و کنترل تورم ناشی خلق نقدینگی ممکن است. درواقع این کشورها بهجای استفاده از وامهای بینالمللی به سمت استفاده از پول ملی برای مهار بحران رفتهاند. ریچارد ورنر اقتصاددان آلمانی درباره این روش معتقد است: «اگر [دولت این وامها را گرفته و آن را] به پول داخلی تبدیل کند کارکردی مشابه خلق اعتبار خواهد داشت. در اینجا بانک خارجی اقدام به خلق پول از هیچ کرده، حالآنکه کشور درحالتوسعه خود میتوانست همین کار را بکند؛ دقیقاً کاری که کشورهای شرق آسیا انجام دادند.»
*تجربه آمریکا
وبسایت «The New York Times» با انتشار گزارشی تحت عنوان «How the Government Pulls Coronavirus Relief Money Out of Thin Air» به بررسی ابعاد و چگونگی تأمین بسته حمایتی دولت آمریکا از اقتصاد خود در دوران رکود کرونا پرداخته است بر اساس این گزارش، آمریکا برای جبران زیانهای ناشی از شیوع ویروس کرونا و برای حمایت از افراد آسیبدیده از این ویروس، بسته حمایتی 2 تریلیون دلاری طراحی کرد که تقریباً یکی از بزرگترین بستههای حمایتی این کشور است. تهیه بسته حمایتی 2 تریلیون دلاری در حالی است که بودجه سال 2021 ایالاتمتحده 4.8 تریلیون دلار است و درواقع دولت آمریکا حدود نصف بودجه یک سال خود را به مبارزه با کرونا اختصاص داده است. حال این سؤال پیش میآید که این مبلغ کلان چگونه تأمینشده است؟
در ادامه این گزارش آمده است: در ادبیات متعارف علم اقتصاد وظیفه بانک مرکزی و دولت متفاوت است؛ دولت با انجام سیاستهای مالی و بانک مرکزی با انجام سیاستهای پولی به راهبری اقتصاد میپردازند؛ اما به نظر میرسد بحران کرونا این ادبیات را دچار لغزش کرده است. دولت آمریکا برای تأمین هزینههای ناشی از کرونا به انتشار اوراق خزانه به میزان 2 تریلیون دلار متوسل شده است. تحلیلگران گلدمن ساکس تخمین میزنند که بانک مرکزی بهعنوان بخشی از برنامههای خرید اوراق قرضه انتشاریافته از سوی دولت، اوراق بهادار خزانهداری 2.4 تریلیون دلار خریداری خواهد کرد؛ البته اقتصاددانان تخمین میزنند که تنها در سال جاری میلادی (2020) خرید اوراق قرضه به 3 تریلیون دلار برسد. درعینحال، بانک مرکزی یک خریدار معمولی نیست و پس از دریافت اصل و سود اوراق از دولت باید این مبلغ را به خزانه بازگرداند و به یک معنا دولت آمریکا پول خود را جیب به جیب کرده است؛ شکل زیر این نحوه تأمین مالی را نشان میدهد.
شکل (1): توضیح نحوه تأمین مالی بودجه 2 تریلیون دلاری آمریکا برای مقابله با کرونا
از سال 2008 دولتهای درگیر بحران برای خروج از رکود ناشی از بحران دست به فروش اوراق قرضه به بانکهای مرکزی کردند. در آن زمان همه پیشبینی میکردند که تورم ناشی از این کار فاجعهبار خواهد بود و به تجربه آلمان در بازپرداخت غرامتهای جنگ جهانی اول اشاره میکردند اما درواقع هیچوقت این اتفاق نیفتاد. دولت ژاپن طی سالها با این روش به تأمین مالی مبادرت کرده است، بدون اینکه تورمی در پی داشته باشد. گروهی از کارشناسان این کار را در زمان بحران مالی میپذیرند ولی استفاده گسترده دولت از این روش برای تأمین کسری بودجه را دارای عواقب منفی مثل کسری بودجه میدانند. بدهی ملی ژاپن در سال 2018 به حدود 10 تریلیون دلار رسید که ناشی از انتشار اوراق قرضه دولتی است؛ دولت ژاپن همچنین در بودجه 2019 نیز خواستار افزایش 296 میلیارد دلاری اوراق قرضه شده بود. این میزان بدهی برای پوشش هزینههای دولت ازجمله بیمه است.
*تجربه فرانسه
به گزارش وبسایت «whitecase.com»، فرانسه برای مقابله با ضررهای ویروس کرونا بسته حمایتی 345 میلیارد یورویی اختصاص داده است. از این بسته حمایتی 300 میلیارد یورو بهصورت ضمانت وام برای شرکتها است؛ البته این وامها استثنائاتی هم دارد؛ ازجمله اینکه اگر شرکتی سود سهام و یا اصل سهم را توزیع کند و یا اوراق قرضه ارائه کند، نمیتواند از این وام استفاده کند. 32 میلیارد یوروی دیگر از محل تأخیر در دریافت مالیات تأمین میشود. 8 میلیارد یورو هم برای بیمه بیکاری از سوی دولت پرداخت میشود و همچنین یک صندوق مشترک نیز برای حمایت از شرکتها با هزینه 2 میلیارد یورویی تأسیس میشود که هزینههای آن توسط دولت و مقامات محلی بهصورت داوطلبانه تأمین خواهد شد. شکل زیر نحوه تخصیص بودجه فوق را نشان میدهد. شکل زیر نحوه تخصیص و تأمین بودجه فوق را نشان میدهد.
شکل (2): نحوه تخصیص بودجه 345 میلیارد یورویی فرانسه
فارس