به موجب ماده (1) آیین نامه ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه بندی و نرخگذاری تأسیسات گردشگری، خانه مسافر به عنوان تأسیسات گردشگری همچون هتل و مسافرخانه (مصوب هیئت محترم وزیران در تاریخ 04/06/1394) رسمیت یافته است. بر این اساس وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی متولی اصلی ساماندهی و مدیریت خانه مسافرهاست. در این راستا از یک طرف در سال 1397 ساماندهی و مدیریت خانه مسافر از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی واگذار گردید. از طرف دیگر سالیان متمادی، اجاره خانه های مسافر توسط دلالان در اطراف شهرها و روستا صورت می گرفت که به بروز مشکلاتی در زمینه امنیت ملی و محلی، فسادهای اخلاقی و ارتکاب جرائم گوناگون منجر می شد.

بنابراین گزارش، براساس آمارهای ارائه شده ازسوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سال 1397 بیش از 37 درصد از گردشگران داخلی در اقامتگاه های موقت (کمپ، کانکس و چادر) اقامت کرده اند و کمتر از 5 درصد آنها در هتل ها و اقامتگاه های عمومی اقامت داشته اند که این شواهد خود گویایی وضعیت موجود بخش اقامت و ضرورت بررسی موضوع خانه مسافرها را بیان می کند.

این گزارش می افزاید؛ امروزه با رشد و توسعه فناوری اطلاعات، خدمات اجاره خانه مسافر در بستر سایت های اجاره خانه توسعه پیدا کرده است. فعالیت این سایت ها در کنار مزایای فراوانی که دارند باعث چالش هایی در زمینه مسائل فرهنگی و امنیتی، اقتصادی، تعیین متولی و مجوزدهی آنها شده است. در بخش فرهنگی و امنیتی، عمده مسائل به تأمین امنیت مسافران داخلی و خارجی، احراز هویت خانه مسافر و صاحبان آن، احراز هویت مسافران و حفظ شئونات اسلامی در اجاره خانه مسافر باز می گردد. در بخش اقتصادی، فضای رقابتی با هتلداران در بازار اقامت، در بحث مجوزدهی، نبود متولی مشخص برای صدور مجوزهای فعالیت از مهم ترین چالش های این کسب و کارهاست.

در این گزارش سعی بر آن شده است تا با ترسیم وضعیت موجود این کسب وکارها، چالش های آنها با ذی نفعان اصلی ازجمله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، پلیس نظارت بر اماکن عمومی، جامعه هتلداران و صاحبان خانه مسافر بررسی شده و در انتها راهکارهای مناسب ارائه شود.

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد آنچه که مسلم است اینکه وضعیت موجود خانه مسافر و صنعت اقامت از حیث سیاستی و نظارتی نیازمند بازنگری جدی است به گونه ای که جامعه ایرانی بتواند مکانی ایمن، ارزان و باکیفیت برای اقامت خود برگزیند و بخش مهمی از هزینه های خود را مدیریت کرده و موجبات رونق گردشگری داخلی و افزایش سهم سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی شده و همچنین نشاط اجتماعی را محقق کند.

متن کامل این گزارش و نتایج به دست آمده از آن را اینجا بخوانید.