جهش تولید در حوزه دانش‌بنیان هم‌زمان با رونق تولید از سال 98 آغاز شده است یعنی از زمانی که تحریم‌ها و محدودیت منابع ارزی، حجم واردات را کاهش داد. تجربه سال گذشته راه آینده دولتمردان را مشخص می کند.اما این بخش با چه چالش ها و فرصت هایی رو به روست؟
*چالش کاهش شدید تقاضا
نیاز کشور به بعضی اقلام بهداشتی، به دلیل شیوع ویروس کرونا به طور ناگهانی بیش از 10 برابر افزایش پیدا کرد.تولیدکنندگان داخلی باوجود افزایش خط تولیدات توان پاسخ به این حجم از تقاضای بازار را نداشتند به همین دلیل دولت به‌اجبار اقدام به واردات این اقلام کرد. امیدواریم در آینده با اتکا به قانون حمایت حداکثری از تولیدات داخلی به شرایط عادی برگردیم و افزایش ظرفیت ایجادشده در جهت رشد کشور به کار گرفته شود.
فعالیت تنها 5 تا 6 درصد شرکت‌های تولیدکننده اقلام بهداشتی در حوزه ضدعفونی‌کننده‌ها، ماسک و دو نوع کالا در تجهیزات پزشکی در حوزه سلامت رونق یافته بود. دولت باید در نظر داشته باشد که 95 درصد از شرکت‌های دارویی و تجهیزات پزشکی مانند بقیه اقتصاد با کاهش شدید تقاضا روبرو هستند و مشکلات عدیده‌ای گریبان گیرشان شده است.
*درک صحیح از تحقیق و توسعه
تحقیق و توسعه در کشور نیاز به حمایت بیشتر دارد. این حمایت جنبه‌های مختلفی دارد. برای مثال در حوزه تجهیزات پزشکی، حدود 6 سال مراحل تحقیقاتی تا تولید نمونه اولیه طول می‌کشد در این میان حمایت معاونت علمی و فناوری می‌تواند بسیار مفید باشد، زیرا تحقیق و توسعه علاوه بر زمان‌بر بودن بسیار هم پرهزینه است. محصول دانش‌بنیان ارزش‌افزوده بسیاری دارد و می‌تواند صرفه‌جویی ارزی برای کشور داشته باشد. تولید محصولات هایتک در داخل پایان راه نیست؛ به دلیل عمق فناوری به‌کاررفته و قیمت تمام‌شده پایین محصولات دانش‌بنیان که رقابت در بازارهای جهانی را امکان‌پذیر می‌سازد، اقدام بعدی پس از تولید صادرات است.
*بازارهای صادراتی را دریابیم
صادرات محصولات دانش‌بنیان گره غیرقابل گشودنی نیست. راه‌حل‌های آزمون شده‌ای وجود دارد تا با تکیه‌بر آنها پایگاه‌های صادراتی‌مان را در کشورهای مختلف دنیا گسترش دهیم. در 10 سال گذشته سهم چندانی از بازار کالاهای هایتک حوزه تجهیزات پزشکی نداشتیم اما به مرور زمان با حضور در نمایشگاه‌ها و بازارهای بین‌المللی به‌صورت تدریجی توانستیم خودمان و توانمندی‌هایمان را نشان دهیم.
به‌صورت مقایسه‌ای هم اگر بررسی کنیم؛ شرکتی که در اروپا کار می‌کند به‌صورت ماهانه 30 هزار یورو بدون احتساب فضای کار هزینه دارد. درحالی‌که همان شرکت در ایران با 200 کارمند هزینه ماهانه‌ای بالغ‌بر یک میلیارد تومان دارد. تولید اینجا تولید مقرون‌به‌صرفه است. راهکاری که اکنون در تجهیزات پزشکی به کار گرفته‌شده این است که محصولاتی را که در داخل تولید می‌کنیم به خارج ارسال می‌شود و تحت نام و برند متفاوت به کشورهای دیگر صادر می‌شود. تجهیزات و دستگاه پزشکی که در دنیا با رقم سه هزار دلار به فروش می‌رسد، یک شرکت ایرانی با دو هزار دلار عرضه می‌کند و بازار بسیار خوبی هم در دنیا دارد. صادرات تجهیزات پزشکی در سال گذشته بالغ‌بر 24 میلیون دلار بود و این رقم در شرایطی است که نیاز بازار داخل هم بالا بود و اولویت هم بر تامین نیاز داخل قرار گرفت بااین‌حال به چنین رقم صادراتی رسیدیم.
*اعتماد مصرف کننده داخلی
تا زمانی که در داخل کشور به محصولات تولیدشده در داخل اعتماد نکنیم، صدور آن محصول و ورود به بازارهای جهانی امکان‌پذیر نیست. باید ابتدا بازار داخلی خودمان را اشباع کنیم. به طور عمده کالاهای هایتک محصولات جدید هستند و باید در بازارهای داخلی امتحانشان را پس بدهند اعتماد مردم را جلب کنند و از نظر کیفی ارتقا پیدا کند و سپس برای صادرات فرستاده شوند. واردات را به حداقل برسانیم در کنار آن به‌طور طبیعی صادرات هم رشد خواهد داشت.
*اصلاح نظام بانکی نیاز مبرم اقتصاد ماست
اصلاح نظام بانکی نیاز مبرم اقتصاد کشوراست. بدون هیچ تردیدی در وضعیت اقتصادی که ویروس کووید 19 بسیاری از کسب‌وکارها را با بحران مواجه کرد؛ اگر معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی وجود نداشت شرکت‌های دانش‌بنیان رو به نابودی می‌رفتند. هرچند هر سیستمی نیازمند اصلاح و بهینه‌سازی است.
در زمان شیوع ویروس کرونا تنها معاونت و صندوق از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کردند.شرکت‌های دانش‌بنیان اغلب جوان و نوپا و متکی به دانش هستند و سرمایه مالی چندانی هم ندارند. معاونت علم و فناوری دانش این شرکت‌ها را می‌شناسد و ریسک سرمایه‌گذاری روی آنها را می‌پذیرد. بانک‌ها هیچ راهکاری برای ارزش‌گذاری بر ایده‌های شرکت‌های دانش‌بنیان ندارند و فقط سند ملک و اسناد مالی را می‌پذیرند.
منبع: اتاق تهران