روزگار قرنطینه نه تنها معیشت اقشار نیازمند را زیر تیغ می‌گذارد بلکه روان بسیاری را می‌خراشد. در این میان، خشونت خانگی مسئله‌ای است که در هول و ولای مبارزه با کرونا و هراس از گرفتاری در چنگالش، گروهی از اقشار را درگیر آفتی عمیق‌ترو گاه ویرانگرتر از ویروس مرگبار کرونا ساخته است.
خشونت در دوران قرنطینه خانگی افزایش قابل توجهی داشته؛ این موضوعی است که کارشناسان بر آن تاکید دارند و همین موضوع نیز شرایط روانی و اجتماعی جامعه را در پسا کرونا نگران کننده نشان می‌دهد. با این همه مسئولان همچنان سعی در تکذیب این موضوع دارند.
این در حالی است که چندی پیش مدیر عامل انجمن حمایت از قربانیان اسید پاشی ضمن تاکید بر این موضوع که در شش ماه گذشته آمار اسید پاشی در ایران افزایشیافته است گفت:« مشاجرات خانوادگی دوره کرونایی خطرناک است.» با چنین روندی به نظر می‌رسد که در دوران پسا کرونا خشونت و افسردگی در جامعه با روی جدیدی مواجه خواهد شد؛ به طوری که کارشناسان بر این اعتقادند پس از کرونا علاوه بر مشکلات اقتصادی با سونامی‌طلاق نیز مواجه خواهیم بود.
> برخی مسئولان در لفافه از افزایش خشونتهای خانگی می‌گویند
بعد از ارسال گسترده پیامکی با سرشماره وزارت بهداشت مبنی بر گزارش موارد خشونت خانگی شامل کودک‌آزاری و همسرآزاری به اورژانس اجتماعی کشور، صحبت‌هایی از رشد این معضل اجتماعی از سوی کارشناسان مطرح شد، پس از آن نیز معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور با انتشار پستی در صفحات مجازی خود به پیامک مذکور واکنش نشان داد و نوشت:
«پیامک۱۲۳ را جدی بگیرید، مشکلات ناشی از بحران کرونا این روزها می‌تواند بعضی آسیب‌ها را از جمله در درون خانواده‌ها افزایش دهد؛ شماره ۱۲۳ را به خاطر بسپارید و در صورت مشاهده کودک آزاری، همسر آزاری و سالمندآزاری به وظیفه انسانی خود عمل کنید و اطلاع دهید». به گفته وی، این کار با هماهنگی وزارت ارتباطات، سازمان بهزیستی و معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری انجام شده است.
> برخی مسئولان همچنان تکذیب می‌کنند
از سوی دیگر اما حبیب اله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهریستی کشور در این خصوص گفته است: «طبق آمارهای ما خشونت خانگی شامل مواردی مانند کودک آزاری، همسرآزاری، سالمندآزاری و معلول آزاری نسبت به گذشته و قبل از ایام کرونا و قرنطینه خانگی تفاوتی نداشته است. البته موارد روال گذشته را داشته‌ایم، اما با افزایش معنادار مواجه نبوده‌ایم.ممکن است موارد کودک آزاری که در گذشته و قبل از شیوع کرونا هم داشتیم در حال حاضر نیز برای کودکان بدسرپرست اتفاق بیفتد.»
> کارشناسان چه می‌گویند؟
خیلی از جامعه شناسان و روانشناسان بارها و بارها درباره آثار مخرب قرنطینه خانگی بر روان جامعه توضیح داده اند؛ چندی پیش محمد رضا محبوب فر، پژوهشگر اجتماعی در گفت و گو با برخی رسانه‌ها از 5 برابر شدن کودک آزاری در کشورمان نسبت به قبل از کرونا خبر داده و گفته بود:
« نزدیک 24 میلیون نفر فقط بر اساس آمار رسمی‌حاشیه نشین هستند، مسئله ای که وجود دارد این است که بر اساس آمار غیر رسمی32 میلیون نفر حاشیه نشین وجود دارد که نزدیک 10 میلیون نفر از آنها در استان تهران حضور دارند که بیشترشان درد نان دارند و کارگر روزمزد هستند بنابراین در این شرایط اگر از خانه خود خارج نشوند با مشکل معیشت روبرو خواهند شد. وقتی این جمعیت گسترده حاشیه نشین را که در تامین نخستین نیاز‌های زندگی خود مشکل دارند در خانه نگه می‌داریم طبیعی است که حاصلی جز افزایش بروز انواع خشونت‌ها نخواهد داشت.»
> افزایش۲۰ درصدی اسید پاشی در ایران
با همه این تفاسیر خشونت در جامعه نگران کننده به نظر می‌رسد، دکتر کمال فروتن، مدیر عامل انجمن حمایت از قربانیان اسید پاشی گفته است:« آمار اسید پاشی در ۶ ماه دوم سال ۹۸، نسبت به مدت مشابه ۱۰ الی۲۰ درصد افزایش داشته است. کمااینکه هرروز خبری از اسید پاشی می‌شنویم بنابراین آمارها بدون شک روز به روز اضافه شده است.
هم اکنون نیز دسترسی به آمارهای جدید نداریم تا رشد اسید پاشی در دوره کرونایی را ببینیم البته مشاجرات بین افراد در این چند وقت به دلیل در قرنطینه ماندن افزایش داشته است که همین مسئله بسیار خطرناک است.»
> خشونت خانگی تنها در اقشار ضعیف نیست
همه کارشناسان بر موضوع افزایش خشونتهای خانگی در زمان کرونا توافق دارند اما مسئولان سعی در عادی جلوه دادن ماجرا دارند.
این در حالی است که خلاء وجود نگاه کارشناسان در همه ابعاد تصمیم گیری و تصمیم سازی در کشور ما همیشه وجود داشته است. کارشناسان بارها بحران‌های فرهنگی و اجتماعی را پیش بینی کرده اند و مسئولین در اکثر مواقع هیچ اهمیتی به نگاه کارشناسانه آنها نداده اند به همین دلیل هم امروز شاهدیم که تصمیم گیری‌ها در عرصه‌های مختلف اجرایی با واقعیت موجود فاصله دارد. با این همه نگرانی‌ها در رابطه با پس کرونا و افزایش خشونتهای خانگی ادامه دارد. امیر محمود حریرچی، جامعه شناس و آسیبشناس اجتمای در خصوص این موضوع گفت:
« ما متاسفانه جامعه ی خشنی هستیم و بخش عمده آن به شرایط اقتصادی و اجتماعی ما بر می‌گردد بنابر این این خشونت خانگی همیشه در جامعه ما جاری بوده است و امروز چون اعضای خانواده مجبور هستند زمان زیادی را در کنار هم بگذرانند خواه نا خواه تنش‌ها نیز افزایش مییابد. البته ریشه اکثر این خشونتهای خانگی بر می‌گردد به سطحی نگری‌هایی که در خصوص ازدواج‌ها صورت می‌گیرد؛ متاسفانه در کشور ما زوجین برای ازدواج شناخت بسیار کمی‌از یکدیگر دارند که در نهایت به چنین سر انجامی‌ختم می‌شود.
کم شدن گفت و گو در خانواده‌ها و شکاف بین نسل‌ها نیز از دیگر دلایل بروز خشونتهای خانگی است. اصلا نمی‌توان این باور را داشت که خشونت خانگی تنها در اقشار ضعیف اتاق می‌افتد اتفاقا ایننوع خشونت‌ها در اقشار بالای جامعه به وفور دیده می‌شود، الان در خانواده‌ها اکثرا هر یک از اعضا در اتاقشان هستند و سرشان به کار خودشان گرم است و در خیلی از خانواده‌ها به محض دور هم جمع شدن خانواده جرقه دعوا‌ها زده می‌شود و در پی آن نیز خشونت اعمال می‌شود.»
> سونامی‌طلاق در راه است؟
او در ادامه افزود:« اما بزرگترین و خطر ناک ترین اتفاقی که در دوران کرونا رخ داده است در رابطه با زوجین است، خیلی از زوجین که با عدم آگاهی و شناخت از یکدیگر ازدواج کرده اند، طی سال‌های متاهلیشان انقدر با هم در یک چهار دیواری قرار نداشتند بنابر این در دوران کرونا شناخت درست و دقیقی از یکدیگر پیدا کرده اند و همین شناخت نیز باعث بروز خشونتهای خانگی شده است.
در این بین رسانه ملی ما که وظیفه اش در رابطه با آموزش و فرهنگ سازی است به شدت در این خصوص کوتاهی می‌کند. خیلی از زوج‌ها حتی توانایی صحبت کردن با یکدیگر را هم ندارند؛ مسلما اگر اوضاع همین طور پیش برود در پسا کرونا با وجود تمام مشکلات اقتصادی که بر مشکلات گذشته اضافه می‌شود من فکر می‌کنم با موجی از طلاق هم رو به رو خواهیم بود.
این موضوع می‌تواند آسیب‌های زیادی را در پی داشته باشد. با تکذیب و انکار چنین آسیب‌هایاجتماعی نمی‌توانیم از بروز آنها جلوگیری کنیم. باید بررسی‌های کارشناسانه صورت بگیرد حتی باید بررسی شود که در دوران کرونا تا چه اندازه میزان خشونتهای خانگی عمیق شده است تا بتوان برنامه درست و مدونی برای پسا کرونا در نظر گرفت.
در چنین شرایطی بدون شک با تکذیب این موارد فقط به بروز آسیب‌های اجتماعی بیشتر دامن خواهیم زد. همین حالا چین آینه پیش روی ما است. آمارهای این کشور نشان می‌دهد بعد از کرونا طلاق در این کشور با افزایش چشمگیری رو به رو بوده؛ اگر امروز برنامه ریزی و آموزش به خانواده‌ها نداشته باشیم مسلما فردا ما هم با چنین روندی مواجه خواهیم شد.»
بزرگترین مشکل در کشور ما این است که در بزنگاه‌ها، هیچ وقت نگاه کارشناسانه لحاظ نمی‌شود و بررسی کارشناسانه صورت نمی‌گیرد. با همه این اوصاف و با توجه به اینکه خشونتهای خانگی در ایام قرنطینگی افزایش داشته است به نظر می‌رسد در پسا کرونا با موج عظیم افرادی مواجه خواهیم شد که برای طلاق به دفتر خانه‌ها رجوع می‌کنند! چرا امروز با آموزش از چنین روندی جلوگیری نمی‌کنیم؟
آفتاب یزد