گابریله مارکوتی / فوتبال‌نویس ای‌اس‌پی‌ان

 با وجود تمام صحبت‌هایی که درباره قدرت مالی لیگ برتر انگلستان می‌شود، اما خالص هزینه در بازار نقل وانتقالات بیش از ۲۵ درصد کاهش داشته است.

چه آمار «ترنسفرمارکت» را ملاک قرار دهید که نشان می‌دهد این کاهش ۲۴ درصد بوده و از ۰۱۹٫ ۱ میلیارد یورو به ۷۷۴ میلیون یورو رسیده و چه آمار شرکت «دیلویت» را در نظر بگیرید که این کاهش را ۲۶٫۴ درصد و از ۸۵۰ میلیون پوند به ۶۲۵ میلیون پوند اعلام کرده، آنچه مشخص است این است که در سال ۲۰۱۹، یک تغییر قابل توجه در خرج کردن باشگاه‌ها اتفاق افتاده است. بر اساس آمار دیلویت، این کمترین میزان خرج خالص باشگاه‌ها از تابستان ۲۰۱۵ به این سو است، در حالی که در این مدت درآمد باشگاه‌های لیگ برتری ۲۲ درصد افزایش داشته است. تازه این را هم در نظر بگیرید که پنجره نقل و انتقالات در انگلستان بسته شده در حالیکه در سایر کشورها همچنان باز است و این کاهش در خالص هزینه نقل وانتقالات می‌تواند از این هم بیشتر بشود چون باشگاه‌های انگلیسی همچنان می‌توانند بازیکنان‌شان را بفروشند.

نکته جالب‌تر، نگاه به مخارج ثروتمندترین باشگاه‌های لیگ برتر در بازار نقل‌وانتقالات است: منچسترسیتی، لیورپول، چلسی، تاتنهام، آرسنال و منچستریونایتد. آنها همیشه بیشترین مخارج را داشته‌اند اما در تابستان ۲۰۱۹، خرج خالص مجموع آنها ۲۴۱ میلیون پوند بوده است. چون این عدد با فروش بیشتر بازیکنان در سه هفته آتی ممکن است کمتر هم بشود، غافلگیر نشوید اگر خرج خالص مجموع شش تیم بزرگ لیگ برتر به کمترین حد خود از تابستان ۲۰۱۲ تاکنون برسد.

هر چند محرومیت چلسی از خرید بازیکن از یک سو و تصمیم لیورپول مبنی بر نخریدن بازیکنان بزرگ از سوی دیگر، تأثیر زیادی بر این موضوع داشته است اما با این حال، خرج خالص تابستان جاری ۲۶۰ میلیون پوند کمتر از تابستان ۲۰۱۶ بوده است.

دو عامل دیگر هستند که باشگاه‌ها قاعدتاً باید به خاطر آن بیشتر خرج می‌کردند. اول اینکه هر چهار فینالیست رقابت‌های اروپایی فصل پیش در لیگ قهرمانان و لیگ اروپا، از لیگ برتر بوده‌اند. این یعنی آنها درآمد سرشاری به دست آورده‌اند و البته قراردادهای اسپانسرشیپ و درآمدهای تجاری بهتری هم در راه است.

نکته دیگر این است که در تابستان جاری، بیش از سال‌های اخیر، بازیکنان فوق ستاره در اروپا در بازار موجود بودند. انگار برخی باشگاه‌ها برچسب «فروشی است» روی بازیکنانشان زده بودند (مانند گرت بیل، مائورو ایکاردی، پائولو دیبالا) و برخی دیگر هم مبلغ فسخ قرارداد معقولی داشتند (مانند آنتوان گریزمان). برخی هم با پرداخت قیمت مناسب قابل خرید بودند (نیمار، ماتیس دلیخت، فیلیپه کوتینیو). در گذشته، می‌شد انتظار داشت که باشگاه‌های انگلیسی به دنبال خرید این بازیکنان باشند اما در این تابستان این اتفاق نیفتاد. باشگاه‌های لیگ برتر به دلایل مختلف که به کام دلال‌ها نبود، ترجیح دادند که زیاد خرج نکنند. از قراردادهای پردردسر گرفته تا کمیسیون‌های نجومی و یا در برخی موارد این حس که حضور نام‌های بزرگ باعث می‌شود تیم ناهماهنگ شود.

پس چرا باشگاه‌های لیگ برتر ناگهان دست از خرج کردن کشیدند؟ آیا این نشانه یک روند در آینده است؟

به طور کلی دو پاسخ به این سوال می‌توان داد. اول اینکه این موضوع مربوط به موقعیت کنونی آنها است. باشگاه‌ها یا زمانی که کمتر از حد انتظار نتیجه می‌گیرند، نیاز به بازسازی دارند، یا وقتی مربیان جدیدی به خدمت گرفته‌اند (که اغلب به آنها درباره بودجه خرید بازیکن اطمینان داده شده است) دست به خرید بازیکن می‌زنند. اما این در مورد منچستر سیتی، لیورپول و تاتنهام صدق نمی‌کرد (البته تاتنهام خوب خرج کرد، که با توجه به اینکه جامی به دست نیاورد قابل درک است). چلسی هم که محروم بود و به این ترتیب منچستر یونایتد و آرسنال می‌مانند. یونایتد نسبت به سال‌های گذشته محافظه‌کارتر عمل کرد؛ شاید به این دلیل که آنها مطمئن نیستند که اوله‌گونار سولشر مربی بلندمدت آنها باشد. آرسنال هم یکی از پرخرج‌ترین پنجره‌های خود را گذراند اما آنها هم مشکل دستمزدهای بالای بازیکنانشان را دارند و باید پول فراوانی به امثال هنریک مخیتاریان و مسوت اوزیل بپردازند. و این ما را می‌رساند به موضوع دستمزدها و درآمدها مطرح می‌شود؛ روند اساسی این دوران. دستمزدها و مبالغ انتقال بازیکنان از یک محل تامین می‌شود. در لیگ برتر، دستمزد بازیکنان در سه فصل گذشته با سرعتی بیشتر از درآمدها رشد داشته است. به این ترتیب شاید مالکان به این نتیجه رسیده باشند که «تب طلا» به پایان رسیده است. شاید به همین دلیل است که باشگاه‌ها هزینه‌هاشان را کاهش داده‌اند.

همچنین میزان درآمد باشگاه‌ها از حق پخش تلویزیونی در بازار داخلی هم در بازه زمانی ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ به میزان ۸ درصد نسبت به بازه زمانی ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ کاهش یافته است. این در حالی است که تعداد بازی‌های فروخته‌شده برای پخش، ۱۹ درصد افزایش داشته است. هر چند درآمد فروش حق پخش بازی‌ها در خارج از انگلیس ۳۰ درصد افزایش داشته اما این مبلغ کمتر از چیزی است که سازمان لیگ برتر در پنج سال گذشته پیش‌بینی کرده بود. دلیل این موضوع دزدی تصاویر و تماشای غیرمجاز بازی‌ها به صورت آنلاین است.

بازار اشباع‌شده

درآمد از فروش بلیت هم تقریباً به سقف خود رسیده، البته به جز برای تاتنهام که با ورزشگاه جدیدش، درآمد بیشتری کسب خواهد کرد و اگر درآمد حق پخش رشد نکند، عملاً تنها درآمدهای تجاری (اسپانسرینگ و بازارپردازی) هستند که عامل رشد باشگاه‌های می‌شوند. بدین ترتیب ما با یک بازاراشباع روبرو هستیم. البته لیگ برتر از نظر درآمد همچنان یک سر و گردن بالاتر از لیگ‌های دیگر است اما اگر آنها می‌خواهند سودده باشند، باید حواسشان به خرج کردن‌هایشان باشد. به ویژه با توجه به ماهیت مالکیت باشگاه‌ها در لیگ برتر، مخصوصاً در شش باشگاه بزرگ.

در این میان، آرسنال، لیورپول، یونایتد و تاتنهام متعلق به تاجرانی هستند که انتظار دارند در بلندمدت پول دربیاورند (و اغلب اوقات در کوتاه‌مدت هم همین‌طور). چلسی و منچسترسیتی هم پس از سال‌ها ولخرجی، حالا به همین نقطه رسیده‌اند. برای همین است که همه این باشگاه‌ها از مقررات فایننشال فیرپلی حمایت می‌کنند، چرا که با رعایت آن هزینه‌هاشان کاهش می‌یابد و سودشان زیاد می‌شود.

از نظر مالی، این پنجره تابستانی شاید به عنوان پنجره‌ای به یاد بماند که باشگاه‌ها منطقی و دوراندیش بودند. اما از لحاظ فوتبالی شاید با تعجب این پنجره تابستانی را به یاد بیاورید که در آن باشگاه‌های انگلیسی از برتری مالی‌شان استفاده نکردند تا با خرید چند بازیکن فاصله‌شان را از این هم بیشتر کنند.