تفاوت نگاه در دولت، توسعه حملونقل عمومی و مقابله با آلودگی هوا را با مشکل مواجه کرده است
صنعت بی‌تفاوت به سلامت نسل آینده
«بدنه دولت برای ورود بخش خصوصی به مسأله حملونقل عمومی مشتاق نیست و صنعت ما هم به سلامت نسل آینده فکر نمی‌کند». این نکته را نه یکی از منتقدان دولت، بلکه معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در نشست خبری خود با رسانه‌ها عنوان کرده است؛ نکته مهمی که به‌روشنی سیاست‌های دولت درزمینه توسعه حملونقل عمومی را به‌تصویر کشیده است.
حملونقل عمومی رکن اصلی نشان‌دهنده کیفیت زندگی در شهرها محسوب می‌شود. شهرهای توسعه‌یافته جهان ناوگان حملونقل عمومی را به‌شکلی توسعه داده‌اند که شهروندان با طی کمترین مسافت ممکن می‌توانند به یکی از مدهای حمل‌و‌نقلی دسترسی داشته باشند و سپس، به مقصد خود سفر کنند. شهرهای در مسیر توسعه نیز گام‌هایی برای دستیابی به ناوگان مطمئن حملونقل عمومی برمی‌دارند.
پایتخت ایران نیز بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ اقدامات بزرگی در این مسیر انجام داد. برنامه‌ریزی انجام‌شده به راه‌اندازی 10 خط اتوبوس‌رانی تندرو منجر شد، خطوط مترو تهران به هشت خط فعال رسید و تاکسی‌های هیبریدی و مدرن نیز در خطوط مشخص به‌کار گرفته شدند. البته در بیشتر این اقدامات، دولت‌های نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم کمترین سهم را داشته‌اند.
تفاوت سلیقه دولتی
اوضاع نوسازی ناوگان حملونقل عمومی در شهرها به‌قدری اسفناک است که معاون محیط انسانی سازمان محیط‌زیست به ضعف صنعت خودروسازی اشاره کرده و گفته است: صنعت خودروسازی در بازه زمانی 98-۱۳۹7 حتی توان تولید 200 دستگاه تاکسی را نداشته است.
آقای مسعود تجریشی همچنین با انتقاد از وضعیت نابه‌سامان توسعه حملونقل عمومی در کشور خاطرنشان کرد: اجرانشدن تعهدات دستگاه‌های مسوول در‌این‌زمینه باعث صدمه به مردم شده است و منابع مالی‌ای که دراختیار شهرداری‌ها قرار می‌گیرد، در راه رفع مشکلات آلودگی هزینه نمی‌شود.
معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست درادامه به برخی اختلافات و تفاوت سلیقه‌ها در مجموعه دولت نیز اشاره کرده است. تجریشی با اشاره به نامه رییس‌جمهوری به وزارت صنعت برای جایگزینی خودروهای هیبریدی به‌جای 200هزار تاکسی فرسوده گفت: برای جایگزینی خودروهای هیبریدی که تنها در هر باک 10 لیتر بنزین مصرف می‌کنند، مسأله به شورای عالی محیط‌زیست هم رسید؛ اما سازمان برنامه و بودجه گفت تأمین منابع مالی برای واردات این خودروها مقدور نیست.
این در حالی است که ما به‌دنبال ایجاد بسته‌های حمایتی برای واردات بودیم. وی درادامه به قانون هوای پاک و مسأله تولید 10درصد از موتورسیکلت‌های هر کارخانه با سیستم برقی تأکید کرد و گفت: ما نتوانستیم وزارت صمت را متقاعد کنیم که این طرح به‌نفع محیط‌زیست و اقتصاد کشور است و این قانون یک سال به‌تعویق افتاد. تجریشی از کمبود منابع مالی سخن گفته و یادآور شده است:
«نگاه‌ها در حوزه حملونقل عمومی این است که 90درصد بار این بخش روی دوش دولت باشد و دولت توان مالی پرداختن به آن را ندارد». معاون انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست از لزوم توجه به بخش خصوصی در زمینه توسعه حملونقل عمومی نیز سخن گفته و البته تأکید کرده است: بدنه دولت برای ورود بخش خصوصی به مسأله حملونقل عمومی مشتاق نیست و صنعت ما هم به سلامت نسل آینده فکر نمی‌کند.
کاربراتوری‌ها می‌تازند
ضعف در ناوگان حملونقل عمومی، تردد خودروها و وسایل نقلیه آلاینده چون موتورسیکلت‌های کاربراتوری یا خودروهای فرسوده مشکلات دیگری چون آلودگی هوا و تهدید سلامت بسیاری از شهروندان را به‌دنبال دارند. این در حالی است که تقریبا هیچ گامی برای اسقاط خودروهای فرسوده برداشته نمی‌شود. معاون محیط انسانی سازمان محیط‌زیست در‌این‌باره نیز گفته است:
برای حل بخش عمده آلودگی هوا در کشور راهکار اسقاط خودروها و موتورسیکلت‌ها به سازمان برنامه و بودجه ارائه شد و انتظار این بود که دستگاه‌های اجرایی با برنامه‌های خلاقانه تقاضا برای اسقاط در کشور را افزایش دهند؛ اما این اتفاق نیفتاد. تجریشی به معضل تردد موتورسیکلت‌های کاربراتوری که از رکوردداران آلودگی هوا هستند، اشاره و تأکید کرده است:
12هزار موتورسیکلت آلاینده در کشور وجود دارند که معادل یک‌میلیون ماشین آلودگی ایجاد می‌کنند. ما می‌توانیم اقداماتی انجام دهیم که از ورود این موتورسیکلت‌های آلاینده به شهرها جلوگیری کنیم؛ اما می‌بینیم دستگاه‌های اجرایی بدون توجه به این میزان آلایندگی و به‌بهانه اشتغال حتی پنج‌میلیون موتورسیکلت جمع‌آوری‌شده را در مزایده دوباره می‌فروشند.
ازن قدیمی است
این روزها شاید شما هم درباره آلاینده ازن اخباری را شنیده باشید؛ آلاینده‌ای که به‌ویژه در اوج ساعات گرما آسیب بیشتری به شهروندان می‌زند. تجریشی، معاون سازمان حفاظت محیط‌زیست، در‌این‌باره نیز گفته است: ما هشدارهای لازم را درباره افزایش این آلاینده در روزهای گرم و آفتابی داده‌ایم؛ اما متولی سلامت مردم وزارت بهداشت است.
وی درادامه با بیان اینکه عمده شهرهای اروپایی که توانسته‌اند آلاینده ذرات معلق را کنترل کنند با مشکل آلاینده ازن مواجه شده‌اند، اظهار کرد: آلاینده ازن با افزایش آلاینده‌های ثانویه و به‌دلیل تابش خورشید و حجم زیاد مصرف سوخت ایجاد می‌شود. معاون محیط انسانی سازمان محیط‌زیست افزود:
تا دو سال پیش در تشخیص این آلاینده دچار مشکل بودیم و با پیشرفت سامانه‌های سنجش وجود این آلاینده ثبت‌و‌ضبط شده است؛ پس درواقع پیش‌از‌این، آلاینده ازن در کشور وجود داشته است و اگر سیاست‌های توسعه حملونقل عمومی را پیش می‌گرفتیم، این آلاینده شدت نمی‌گرفت.
صنایع هم مقصر هستند
معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره تأثیر و اقدامات صنایع برای مقابله با آلودگی هوا به حجم درخورتوجه عوارض مالیات زیست‌محیطی که صنایع واریز می‌کنند، اشاره کرده و گفته است: برای مثال، بندر ماهشهر سال گذشته 140میلیارد تومان و بندر عسلویه هم بیش از 400میلیارد تومان عوارض آلایندگی پرداخت کرده است.
حداقل انتظار این است که بخشی از این مبالغ صرف رفع آلودگی هوا شود. تجریشی با اشاره به مسائل جدی آلایندگی کارخانه مس سرچشمه گفت: رییس سازمان محیط‌زیست درمقابل آلودگی این کارخانه با استفاده از اختیارات قانونی‌اش به مدیران این کارخانه مهلت داد که تا پایان سال ۱۳۹۷، مشکل آلایندگی آن را حل‌و‌فصل کنند. با این هشدار حدود یک ماه پیش کارخانه به مدت 4.5 ماه تعطیل شد تا تجهیزاتی که مدیران آن برای کاهش آلایندگی تهیه کرده بودند، روی دستگاه‌ها نصب شود.
صبح نو