هشدار وزارت بهداشت درباره کاهش مصرف لبنیات در خانوارهای ایرانی
مصرف لبنیات در برخی خانوارها هفتگی یا ماهانه شده است
پایین بودن میزان مصرف لبنیات ایرانیان همواره یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت بهداشت و دست‌اندرکاران حوزه سلامت بوده است؛ موضوعی که اکنون با حذف یارانه شیر و عدم ارائه شیر رایگان در مدارس به دلایلی نظیر کمبود بودجه، باید منتظر بالا رفتن هزینه‌های ناشی از درمان کمبود مصرف لبنیات باشیم...
سپیده دولتی کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به هرم غذایی ایرانی، گفت: طبق این هرم غذایی توصیه می‌شود افراد سالم روزانه ۲ تا ۳ واحد لبنیات مصرف کنند که مواد غذایی همچون شیر، ماست، دوغ، کشک، پنیر و… در این گروه قرار دارند و منبع غنی و اصلی تأمین کلسیم در رژیم غذایی محسوب می‌شوند. کلسیم یک ماده معدنی است که نقش مهمی در عملکرد بخش‌های مختلف بدن مانند عضلات، برخی هورمون‌ها، استحکام استخوان‌ها و دندان‌ها و انعقاد خون دارد.
نیاز گروه‌های مختلف سنی به کلسیم
وی با بیان اینکه نیاز افراد در گروه‌های سنی مختلف به کلسیم متفاوت است، افزود: کودکان یک تا سه سال در روز به ۷۰۰ میلی‌گرم کلسیم، ۴ تا ۸ سال ۱۰۰۰ میلی‌گرم، ۹ تا ۱۸ سال ۱۳۰۰ میلی‌گرم، ۱۹ تا ۷۰ سال ۱۰۰۰ میلی‌گرم و افراد بالای ۷۱ سال به ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز نیاز دارند.
وی منبع اصلی تأمین کلسیم را لبنیات معرفی کرد و افزود: البته منابع دیگری هم حاوی کلسیم هستند. منابع گیاهی مانند بادام درختی، کنجد، انجیر خشک، سبزیجات با برگ‌های سبز مانند اسفناج و برگ شلغم نیز حاوی کلسیم هستند. همچنین منابع حیوانی مانند ماهی‌ها بویژه ماهی سالمون و ساردین نیز می‌توانند منبعی برای تأمین کلسیم باشند. لبنیات علاوه بر آنکه منبع تأمین کلسیم است، می‌تواند منبع تأمین پتاسیم، روی، پروتئین و ویتامین‌های گروه ب نیز باشد. همچنین مطالعات نشان می‌دهد کلسیم موجود در مواد لبنی می‌تواند از اضافه وزن و چاقی پیشگیری کند.
هر ایرانی روزانه چقدر لبنیات مصرف می‌کند؟
این کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، میزان کلسیم در یک لیوان شیر یا یک لیوان ماست را حدود ۳۰۰ میلی گرم تخمین زد و افزود: در عین حال باید توجه کرد که جذب کلسیم از منابع حیوانی که همان لبنیات است، بسیار بیشتر از سایر منابع است. طبق مطالعه بررسی سبد مطلوب غذایی در سال ۹۰ میانگین مصرف روزانه لبنیات در کشور ما ۱۹۰ گرم در روز گزارش شد؛ یعنی کمتر از یک لیوان شیر، در حالی که مقدار مصرف شیر و لبنیات پیشنهادی در سبد مطلوب حداقل ۲۵۰ گرم و حداکثر ۴۵۰ گرم در روز در نظر گرفته شده است.
وی تصریح کرد: با نگاه به آمار جهانی در می‌یابیم که سرانه مصرف لبنیات در سال ۲۰۱۶ در کشورمان در حالی ۲۷ لیتر گزارش شده است که این سرانه مصرف در ایرلند و فنلاند به ترتیب ۱۲۵و ۱۲۰ لیتر بوده است که این اعداد نشان دهنده میزان پایین مصرف ما در لبنیات است. البته با در نظر گرفتن وضعیت افزایش قیمت‌ها در جامعه امروزی، قطعاً این سرانه مصرف کمتر نیز شده است. باید توجه داشت که مصرف لبنیات برای تمام گروه‌های سنی ضروری بوده و حذف آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی-عروقی و …شود.
وی، اختصاص یارانه به لبنیات به منظور کاهش قیمت لبنیات را عامل بالا رفتن سهم مصرف‌کننده در خرید این ماده غذایی دانست و افزود: در سال‌های اخیر با افزایش قیمت لبنیات، سهم خرید لبنیات در سبد غذایی خانوار کاهش یافته و شاهد هستیم که حتی برخی از خانواده‌ها مصرف لبنیات آنها به صورت هفتگی یا ماهانه شده است. باید در نظر داشت که تأمین امنیت غذایی برای تمام مردم جامعه یکی از اهداف اصلی دولت است. در واقع با افزایش قیمت مواد غذایی، قدرت خرید اقشار متوسط و ضعیف کمتر می‌شود که از این قاعده، لبنیات نیز مستثنی نیست.
وی افزود: دولت می‌تواند با اختصاص یارانه به شیر، قیمت لبنیات را کاهش دهد تا قدرت خرید مردم افزایش یابد. اگر قدرت خرید به همین منوال کاهش یابد، در سال‌های آینده شاهد افزایش هزینه‌های سنگین درمان برای جبران کمبود مصرف لبنیات در اقشار مختلف خواهیم بود که این هزینه به عهده دولت و نظام سلامت خواهد بود.
حذف ارایه شیر رایگان در مدارس
به دلیل کمبود بودجه
وی با اشاره به ارائه شیر رایگان در مدارس در چندسال گذشته، گفت: یکی از مواردی که در وزارت بهداشت پیگیر آن بودیم تصویب توزیع شیر رایگان در مدارس به دانش‌آموزان بود که متأسفانه به دلیل کاهش بودجه، این برنامه حذف شد. در حال حاضر ۹۰ درصد خانوارهای ایرانی در برنامه غذایی روزانه خود به میزان کافی کلسیم دریافت نمی‌کنند و این درحالیست که درصورت ادامه طرح ارایه شیر رایگان در مدارس، می‌توانستیم شاهد کاهش این آمار باشیم.
دولتی، غنی سازی مواد غذایی با ریز مغذی‌ها را یکی از برنامه‌هایی معرفی کرد که برای کمبود ریز مغذی‌ها در کشورها در نظر گرفته شده و افزود: در کشور ما پس از مشاهده کمبود ویتامین دی تصمیمات مختلفی اتخاذ شد؛ از جمله ارائه مکمل ویتامین D به صورت رایگان در پایگاه‌ها و مراکز جامع سلامت شهری و روستایی و خانه‌های بهداشت روستاها و غنی سازی برخی از مواد غذایی مانند شیر، ماست و روغن با ویتامین D توسط برخی از کارخانه‌های تولید
لبنیات.
وی افزود : باید توجه داشت غنی سازی روغن با ویتامین D طرح خوبی است؛ اما مردم باید توجه کنند که نیاز روزانه آنها به ویتامین D فقط از طریق مصرف این روغن تأمین نمی‌شود و افراد نباید فکر کنند که به دلیل کمبود ویتامین D روغن زیاد مصرف کنند؛ چرا که هر یک گرم روغن، ۹ کیلوکالری انرژی دارد و مصرف بیش از نیاز آن منجر به اضافه وزن و چاقی می‌شود. بنابراین ما نیز توصیه نمی‌کنیم که تنها منبع تأمین ویتامین D را مصرف روغن روزانه قرار دهند.
این کارشناس دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، در پایان گفت: البته این بدان معنا نیست که خانواده‌ها را به خرید روغن‌های غنی شده با ویتامین دی تشویق نکنیم، بلکه توصیه می‌شود که افراد به صورت متعادل از تمام مواد غذایی به خصوص روغن‌های غنی شده با ویتامین D مصرف کنند. همچنین توصیه می‌شود برای پیشگیری از کمبود ویتامینD، افراد به منظور پیشیگری، ماهی یک عدد قرص مکمل ویتامین D پنجاه هزار واحدی مصرف کنند.
ایسنا