موضوع اعتراض وزیر بهداشت به رئیس بیمارستانی در استان کرمان در خصوص نبود بالش زیر سر بیمار بستری، این روزها بازتاب‌های مختلفی داشته است. به طوری که برخی، چنین صحنه‌هایی را یک نوع حرکت و اقدام پوپولیستی تلقی می‌کنند و عده‌ای نیز از چنین رفتارهایی حمایت می‌کنند.

مشکل کمبود پرستار در بیمارستان‌ها

آنچه مسلم است، بیمارستان‌های کشور با مسائل و مشکلات متعددی مواجه هستند که شاید نبود بالش و پتو برای بیمار، در اولویت‌های بسیار پایین‌تری قرار می‌گیرد. بر همین اساس، می‌توان عنوان داشت که وزیر بهداشت، می‌بایست بر روی مشکلات و چالش‌هایی دقیق شود که در اولویت‌های بالاتر از کمبود بالش و پتوی بیمار قرار دارند.

یکی از مشکلات حاد بیمارستان‌های دولتی، کمبود نیروی پرستاری است. این موضوع در سال‌های گذشته بارها و به دفعات مورد تاکید دست اندرکاران حوزه سلامت قرار داشته است، اما نکته مهم، عدم تأمین نیروی پرستاری مورد نیاز بیمارستان‌های دولتی بوده است. این وضعیت باعث شده تا شاهد حضور همراه بیمار در کنار تخت بیماران باشیم.

گزارش‌ها و آمارها حاکی از این است که نسبت پرستار به تخت بیمارستانی و همچنین نسبت به جمعیت کشور، بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی و حتی منطقه‌ای است. به طوری که در کشورهای اروپایی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت ۱۰ کادر پرستاری وجود دارد و متوسط جهانی آن نیز به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت ۶ پرستار بوده و حداقل آن نیز ۳ پرستار است. اما این وضعیت در ایران بسیار کمتر است.

محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار، با اشاره به وجود ۲۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل و متقاضی کار، گفت: چرا با این تعداد نیروی پرستار بیکار، ما باید دچار کمبود نیروی پرستاری در بیمارستان‌ها باشیم.

در همین حال، مریم حضرتی معاون پرستاری وزارت بهداشت، در ارتباط با وضعیت نیروی پرستاری در بیمارستان‌های کشور، گفته است که نسبت تعداد پرستار به تخت در حال حاضر حدود یک تا ۱.۱ است. در حالی که بر اساس استاندارد تعداد پرستار به تخت در افق ۱۴۰۴ باید به نسبت ۲.۵ پرستار به ازای هر تخت برسیم ضمن اینکه در شرایط فعلی نیز باید حداقل به نسبت ۱.۸ پرستار به ازای هر تخت برسیم بنابراین در شرایط فعلی تعداد پرستاران کشور باید حداقل دو برابر بشود.

در سال ۲۰۰۱ میلادی در استرالیا برای اطمینان از مراقبت با کیفیت و امن برای بیمار و استخدام و حفظ پرستاران در بالین، استانداردهایی تعیین شد که در بخش داخلی و جراحی بیمارستان‌های درجه یک، باید به ازای هر چهار بیمار، یک پرستار به اضافه یک نفر مسئول شیفت در شیفت‌های صبح و عصر داشته باشند؛ البته این نسبت در بیمارستان‌های درجه سه به یک پرستار به ازای پنج بیمار در شیفت صبح و یک پرستار به ازای ۶ بیمار در شیفت بعد از ظهر به اضافه یک نفر مسئول شیفت کاهش می‌یابد. همچنین در همه بیمارستان‌ها با هر درجه در بخش‌های بعد از زایمان مادران باید به ازای هر پنج مادر، یک پرستار و یک نفر مسئول شیفت در صبح‌ها و یک پرستار به ۶ بیمار در شیفت بعد از ظهر حاضر باشد.

بر اساس این استاندارد، در هر اتاق عمل باید ۳ پرستار حضور داشته باشد و در بخش‌های مراقبت‌های بعد از عمل ریکاوری در همه شیفت‌ها به ازای هر بیمار بیهوش، یک پرستار حاضر باشد. اجرای این استانداردها در استرالیا منجر به استخدام بیش از ۳ هزار پرستار در بیمارستان‌ها، کاهش غیبت و انتقال پرستاران، افزایش ۲۵ درصدی تمایل به وارد شدن به حرفه پرستاری و بهبود رضایتمندی مردم از خدمات مراکز دولتی شد.

در همین حال، وزیر بهداشت وعده داده است که ۱۰ هزار نیروی پرستاری برای تامین بخشی از نیاز بیمارستان ها به پرستار، عملی شود.

وضعیت تجهیزات و ملزومات مصرفی در بیمارستان‌ها

یکی دیگر از مشکلات پیش روی بیمارستان‌های کشور، کمبود نقدینگی برای تهیه نیازهای بیمارستان است. به دنبال تشدید تحریم‌ها که آثار آن در حوزه سلامت نیز نمایان شده است، به طوری که در ماه‌های گذشته، کمبود تجهیزات پزشکی و ملزومات مصرفی در بیمارستان‌ها، به شدت خودنمایی می‌کند. همین مسئله باعث شده برخی از خدمات درمانی دچار مشکل شود و بعضاً، بیماران مجبور شوند برای تهیه لوازم پزشکی، به بیرون بیمارستان بروند. در حالی که قرار بود با اجرای طرح تحول سلامت، بیماران به خارج از بیمارستان ارجاع داده نشوند.

آن طور که برخی از مدیران و رؤسای بیمارستان‌های دولتی عنوان می‌کنند، مشکل نقدینگی برای تهیه تجهیزات پزشکی و ملزومات مصرفی بیماران، دست آنها را برای ارائه این خدمات بسته است و در نتیجه، شاهد بروز مشکل در این بخش هستیم.

کمبود دستگاه های تصویربرداری پزشکی از جمله ام آر آی، سی تی اسکن، پت اسکن و…، یکی دیگر از مشکلات بیماران در بیمارستان های دولتی است. همین مسئله سبب می شود که بیماران از شهرستان ها به سمت مراکز استان ها و کلانشهرها هجوم بیاورند و در نتیجه، ارائه خدمات به مردم و بیماران دچار اختلال می شود. شاید مراجعه بیماران شهرستانی به بیمارستان های امام خمینی (ره)، شریعتی شهید رجایی، مفید و…، در تهران، نمونه بارز و آشکار از کمبودها در شهرستان ها باشد.

چالش های پیش روی وزیر

با اجرای طرح تحول سلامت در بیمارستان های دولتی و دانشگاهی، به یکباره وضعیت ارائه خدمات به مردم و بیماران به خصوص اقشار آسیب پذیر و کم درآمد جامعه، دچار تغییر و تحول شد. به طوری که هزینه های پرداختی از جیب بیماران کاهش یافت و همه نیازهای بیماران در بیمارستان ها تامین شد. حالا با گذشت ۵ سال از اجرای این طرح، مشکلات بودجه ای و اقتصادی دولت، باعث شده تا شاهد صرفه جویی در تخصیص بودجه به وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی باشیم. از سوی دیگر، پرداخت نشدن مطالبات چند هزار میلیاردی وزارت بهداشت از بیمه تامین اجتماعی، بر تشدید بحران مالی بیمارستان ها افزوده است و در نتیجه، ارائه خدمات رنگ باخته است. به نظر می رسد، چالش های پیش روی وزیر بهداشت، بسیار فراتر از نبود بالش زیر سر بیماران باشد.

منبع: مهر