سال ۹۸ با سیل ویرانگر آغاز شد، سیلی که از استان‌های شمالی تا جنوبی کشور را در برگرفت و خرابی‌های بسیاری بر جا گذاشت. اما این سیل در دل خود آزمونی نیز برایاستارتاپ‌ها داشت چرا که اگر در بلایای طبیعی دیگر، تنها اپراتورهای تلفن همراه بودند که با رایگان کردن خدمات خود به کمک هموطنان آسیب دیده می‌آمدند اما در سیل اخیر بسیاری از استارتاپ‌ها همسو با اپراتورهای تلفن همراه با ارائه خدمات فناورانه خود سعی در یاری رساندن به سیل‌زدگان را داشتند. در عین حال نباید از نقش شبکه‌های اجتماعی و مخصوصاً شبکه‌های فیلتر شده‌ای مانند تلگرام و توئیتر هم چشم‌پوشی کرد؛ سرویس‌هایی که توانستند با اطلاع‌رسانی و پوشش لحظه‌به‌لحظه‌ای اتفاقات استان‌های درگیر سیل به روند کمک‌رسانی به این مناطق کمک کنند.
راه‌اندازی سامانه هشدار در زمان بحران
با شروع شدن سیل در هفته‌های اول فروردین ماه سال ۹۸ بسیاری از کاربران زیر پست‌های اینستاگرامی وتوئیت‌های وزیر ارتباطات و دیگر مسئولان از آنها خواسته بودند تا با تعریف سرویس‌های ویژه «هشدار در زمان بحران» توسط اپراتورهای تلفن‌همراه به کاهش خسارات در استان‌های مختلف کشور کمک کنند. هشدار از طریق ارسال پیام مخصوص روی تلفن همراه در مواقع بحران یک سرویس عمومی است که در بسیاری از کشورهای جهان مانند ژاپن، آلمان، کانادا، کره‌جنوبی، تایوان، سریلانکا، فیلیپین، شیلی و… پیاده‌سازی شده است. این پیام‌ها نه به‌صورت پیامک معمولی که به‌صورت یک پیام مخصوص سراسری روی نمایشگرهای تلفن همراه با صدای متفاوت مانند زنگ هشدار به نمایش درمی‌آیند. حتی در این زمینه در کشورهایی مانند آمریکا سامانه هشدار اضطراری یا Emergency Alert System راه‌اندازی شده و نهادهای مختلف از جمله وزارتخانه‌ها و سازمان‌های امدادی به آن متصل هستند تا امکان ارسال پیام هشدار و امدادی به کاربران در شرایط بحرانی را داشته باشند.

منتشر شدن حجم قابل توجهی از پیام‌های کاربران و درخواست آنها از وزیر ارتباطات در زمینه راه‌اندازی سامانه مخصوص هشدار در زمان‌های بحرانی، باعث شد تا امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات روز ۴ فروردین در رشته توئیتی اعلام کند که در مذاکره‌ای با اپراتورهای تلفن همراه یعنی ایرانسل و همراه اول از آنها خواسته شده تا روی مجموعه اپ‌ها و سرویس‌های بحران در قالب مسئولیت‌های اجتماعی خود کار کنند. نهایت دو روز بعد وزیر ارتباطات در توئیتر خود خبر از آغاز فعالیت سرویس «هشدار شرایط بحرانی» همراه اول را داد. آن‌طور که محمد جواد آذری جهرمی در این توئیت یادآور شد با این سرویس کاربران اپراتور اول پیش از وقوع بلایای طبیعی از طریق تلفن‌همراه خود از این حوادث مطلع می‌شوند. جهرمی همچنین در پاسخ به کامنت‌های برخی کاربران که اعلام کرده بودند ارسال یک پیام ساده مشکلی را در شرایط بحران حل نخواهد کرد و باید این پیام‌ها حاوی اطلاعات دقیق در مورد فضاها و محل‌های پرخطر باشد، اعلام کرده است که این هشدارها منطقه‌ای صادر می‌شود و فعلاً محدودیت ۱۶۰ کاراکتری برای زبان انگلیسی و ۲۵ کاراکتری برای زبان فارسی دارد. همچنین او در پاسخ به این سوال که قرار است این هشدارها توسط چه نهادی صادر شود نیز گفته است که صدور هشدار توسط ستاد مدیریت بحران کشور صورت خواهد گرفت.

روز یکشنبه ۱۱ فروردین ماه نیز شاهین آرپناهی، مدیرکل ارتباطات اپراتور اول در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به راه‌اندازی «سامانه هشدار شرایط بحرانی» گفت: «پس از وقوع سیل در استان‌های شمالی کشور، با هماهنگی ستادهای بحران استانی، بیش از ۵۰۰ میلیون پیامک تاکنون به مناطق تحت خطر و مناطقی که در آنها خطر سیل وجود داشت، ارسال شد و البته روند ارائه سرویس این سامانه همچنان ادامه خواهد داشت.» همچنین در این زمینه نیز ستاد مدیریت بحران تاکنون و همزمان با افزایش بارش‌ها در استان تهران پیامک‌های مختلفی برای شهروندانی که در مسیر رود بوده‌اند ارسال و از آنها خواسته که هشدارها در این زمینه را جدی گرفته و مراقب سلامت خود و خانواده‌شان باشند.
در کنار اپراتورهای ارتباطی یک پیام‌رسان نیز در هفته اول فروردین ماه از راه‌اندازی سامانه هشدار در شرایط بحران این پیام‌رسان بومی خبر داد. مدیر این پیام‌رسان در توئیتر خود راه‌اندازی دو سامانه آموزشی و اطلاع‌رسانی در مواقع بحران در این پیام‌رسان را خبر داده و اعلام کرده بود که این سامانه‌ها که برای کمک‌رسانی در مواقع بحران طراحی شده‌اند آماده بهره‌برداری توسط سازمان هلال احمر است. بر اساس آنچه انجیدنی در توئیتر خود اعلام کرده بود این دو سامانه هر کدام خدمات ویژه‌ای در زمینه آموزش و امداد به شهروندان ارائه می‌کنند. او در توضیح این دو سامانه در توئیتر خود نوشته بود: «یک سامانه مربوط به آموزش، اطلاع‌رسانی و جمع‌آوری کمک‌های نقدی است و یک سامانه هم مربوط به امداد و نجات طراحی شده است.» بر اساس اظهارت او سامانه درخواست کمک و اطلاع‌رسانی هوشمند بر پایه موقعیت دقیق جغرافیایی طراحی شده است. انجیدنی تأکید کرده که در صورت تأیید و بهره‌برداری از این دو سامانه توسط سازمان هلال‌احمر بیش از ۳ میلیون کاربر می‌توانند همیار هلال‌احمر و آسیب‌دیدگان باشند و اگر خودشان نیز در شرایط خطر قرار گرفتند، بتوانند به‌صورت دقیق و هوشمند موقعیت و وضعیت خود را اطلاع دهند.
کمک به حل بحران سیل به کمک استارتاپ‌ها
در جریان سیل اخیر کشور، شرکت‌های استارتاپی هم سعی بر آن داشتند تا بتوانند به نوعی کمک‌رسان سیل‌زدگان باشند که از جمله می‌توان به ارائه سرویس‌های خدماتی رایگان تا معرفی سرویس‌های نوین برای کمک به شرایط بحرانی اشاره داشت.
مسیریاب‌های ایرانی شاید اولین گام‌های نوآورانه خود برای هشدار در شرایط بحران را برداشتند. برای مثال جواد عامل، عضو تیم یک مسیریاب داخلی در پاسخ به توئیت محمد جعفر نعناکار، مدیر کل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات که از پیام‌رسان‌های بومی و مسیریاب‌ها خواسته بود تا در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود تمهیداتی برای رفع مشکلات در بحران در نظر بگیرند، اعلام کرده بود که چنین کاری از سمت این مسیریاب انجام شده است.براساس اظهارات جواد عامل، مسیریاب این شرکت چند دقیقه قبل از وقوع سیل در شیراز، مسیرهای درگیر سیل را برای جلوگیری از تردد در این مناطق مسدود کرده است. همچنین به گفته او هشدارهای لازم به بسیاری از کاربران و رانندگان شیرازی استفاده‌کننده از مسیریاب این استارتاپ هم داده شده است. او تأکید کرده که در این زمینه آنها پیگیر اطلاع‌رسانی و هشدار در مناطق سیل‌زده گلستان هم بوده‌اند که تنها اطلاعات محل کمپ شهرک گلستان (محل نگهداری از شهروندان سیل‌زده) به دستشان رسیده است. در ادامه این روند مسیریاب چند روز بعد نیز امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات در توئیتر خود اعلام کرد که از هم‌اکنون مسیریاب‌ها نقشه تهران را همراه با نقاط پرخطر سیل نشان می‌دهند و به نوعی باید گفت این دو مسیریاب وطنی به کاربران کمک می‌کنند تا از طریق تلفن همراه خود مسیر حضور در شهر و حتی مراکز امن را انتخاب کنند.
از دیگر سرویس‌هایی که کار هشدار به کاربران در شرایط افزایش باران آن هم در تهران را در چند روز گذشته برعهده داشت یک پلتفرم داخلی بود. این پلتفرم که مسیرهای مختلف شهرگردی و تفریح در تهران را به کاربران خود معرفی می‌کند از زمان شروع بارش و افزایش آن در تهران با ارسال هشدارهایی از کاربرانش می‌خواست تا به‌دلیل هشدارهای هواشناسی در مورد شدت گرفتن باران بهتر است در خانه بمانند. همچنین این سرویس یک روز و با افزایش شدت باران در تهران مسیر ویژه پیاده‌روی خود در بخش جشنواره نوروزی را حذف کرد. اما یک پلتفرم دیگر نیز شرایطی را فراهم کرد تا بسیاری از کاربران آگهی کمک خود به مردم سیل‌زده را در این پلتفرم منتشر کنند. کافی بود کلمه سیل را در شهرهای شیراز، زاهدان، خرم‌آباد و غیره جست‌وجو کنید تا با انواع آگاهی روبه‌رو شوید که در آن کاربران ماشین یا خانه خود برای اسکان سیل‌زده‌ها در مناطق سیل‌زده را به میهمانان نوروزی این استان‌ها یا ساکنان آن مناطق به‌صورت رایگان پیشنهاد داده‌اند. از دیگر شرکت‌های استارتاپی که سعی کرد در شرایط بحرانی که سیل برای مناطق مختلف کشور به وجود آورده خدمات رفاهی در اختیار کاربرانش بگذارد یک سامانه حمل و نقل بود. این سرویس فعال در حوزه حمل‌ونقل هوشمند در چند اطلاعیه اعلام کرد که خدمات جابه‌جایی مسافران در استان‌های سیل‌زده مانند خرم‌آباد و شیراز تا تاریخی مشخص رایگان خواهد بود و حتی از رانندگان خود در استان‌های درگیر با سیل کمیسیونی دریافت نمی‌کند. این استارتاپ همچنین لیست مراکز امن نگهداری از مسافران و مردم در استان‌های سیل‌زده را نیز منتشر کرد. یک سامانه فروش اینترنتی هم از دیگر شرکت‌هایی بود که با راه‌اندازی کمپین کمک‌رسانی به سیل‌زدگان از کاربرانش خواسته بود که اگر قصد کمک دارند، می‌توانند محصولاتی خاص که از اقلام مورد نیاز هموطنان آسیب‌دیده هستند را خریداری کنند و ارسال و رساندن کالاها را به آنها بسپارند.
به هرحال هنوز استان‌های مختلف کشور درگیر سیل و خسارت ناشی از آن هستند اما آنچه مشخص است این موضوع است که به نظر می‌آید استارتاپ‌ها می‌توانند با تجربه در این حادثه بحرانی کشور روی ارائه خدمات مشخص و نوین‌تری در زمان بحران تمرکز کنند و در راستای مسئولیت اجتماعی خود به کاهش خسارت ناشی از بلایی طبیعی کمک کنند.

روزنامه ایران