استعفای محمدجواد ظریف در حالی صورت می‌گیرد که ایران به دلیل تحریم‌های یکجانبه و سخت آمریکا در معرض وقوع مشکلات اقتصادی قرار دارد. نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشته است: در چنین شرایطی، از دست دادن «معمار توافق هسته‌ای» می‌تواند کار را برای دولت روحانی به مراتب سخت‌تر کند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، دوشنبه شب اعلام کرد که از سمت خود کناره‌گیری می‌کند. او با انتشار پستی در حساب اینستاگرام خود نوشت: از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولین محترم در ۶۷ ماه گذشته سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید.
به نقل از نیویورک‌تایمز، هنوز دلیل استعفای او مشخص نیست و اعلامیه استعفای او نیز از سوی خبرگزاری فارس منتشر شده است.
استعفای محمدجواد ظریف در حالی صورت می‌گیرد که ایران به دلیل تحریم‌های یکجانبه و سخت آمریکا در معرض بحران شدید اقتصادی قرار دارد. ایالات متحده با اعمال این تحریم‌ها در نظر دارد اقدامات ایران را در خارج از مرزهای این کشور بی‌ثبات کند. به این ترتیب با استعفای ظریف، فشارها بر حسن روحانی، رئیس‌جمهور این کشور افزایش یافته است.
نیویورک‌تایمز همچنین مدعی شده که این تصمیم وزیر امور خارجه تنش‌ها میان تندروها در ایران و رئیس‌جمهور را تشدید می‌کند.
از دست دادن محمدجواد ظریف می‌تواند کار حسن روحانی را به مراتب سخت‌تر کند، چرا که او تنها مقام بلندپایه ایرانی با درک عمیق از دیپلماسی غرب است که توانایی برقراری ارتباط مستقیم با غرب را دارد. او که به زبان انگلیسی مسلط است، طی این دوره با حضور منظم در مجامع بینالمللی تلاش کرد تا از سیاست‌های کشور خود دفاع کند.
ظریف با حضور در کنفرانس امنیتی مونیخ که در ماه جاری میلادی برگزار شد، در میان سیاستگذاران و متخصصان از سراسر جهان از مواضع آمریکا در قبال ایران انتقاد کرد و حضور نظامی ایالات متحده در خاورمیانه را عامل اصلی ایجاد بی‌ثباتی در این منطقه دانست.
او که به «معمار توافق هسته‌ای» شهرت دارد؛ با همکاری جان کری، وزیر امور خارجه در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما، برای امضای توافق هسته‌ای تلاش‌های زیادی کرد.
با این حال، ترامپ در ماه می این توافق را لغو کرد و به دنبال آن تحریم‌ها علیه ایران بار دیگر اعمال شدند. دیگر امضاکنندگان برجام -بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه- به اقدام آمریکا واکنش نشان دادند و اعلام کردند که قصد حفظ توافق هسته‌ای را دارند.
با این تصمیم ترامپ، ظریف در مواجهه با تندروها در ایران که معتقدند هرگز نباید به آمریکا اعتماد کرد، به‌شدت آسیب‌پذیر شد.
بر اساس قوانین ایران، استعفای وزیر امور خارجه باید از سوی رئیس‌جمهور پذیرفته شود. هنوز مشخص نیست که حسن روحانی با استعفای او موافقت کرده است.
تحلیل‌گران سیاسی که روند توافق هسته‌ی را دنبال می‌کنند، اعلام کردند که استعفای ظریف، لزوما نشانه نابودی برجام نیست.
کلیف کوپان، رئیس گروه مشاروه مخاطرات سیاسی اوراسیا، در واکنش به استعفای ظریف گفت: برای ایران که در انتظار پایان اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ و روی کار آمدن دموکرات‌هاست، از دست دادن ظریف به معنای قرار گرفتن در یک مسیر دشوار در سیاست خارجی خواهد بود. لبخندهای این وزیر امور خارجه به جهان، بسیاری از مخاطبان را جذب کرده و برای جمهوری اسلامی یافتن جایگزین بسیار سخت خواهد بود. او یک دیپلمات معمولی نبود و جامعه آمریکا و غرب را به خوبی می‌شناخت.
شاید بتوان هم‌زمان شدن حضور او در وزارت امور خارجه در ایران و جان کری در ایالات متحده را نقطه عطفی در روابط ایران و آمریکا دانست. مذاکرات میان این دو گاهی دو روز طول می‌کشید. اما ارتباطی میان آنها وجود داشت که در نهایت منجر به امضای توافق هسته‌ای شد.
بسیاری از مخالفانش او را به دلیل محدود شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران سرزنش می‌کردند و لقب «ظریف آمریکایی» به او دادند.
او حتی با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه سابق دونالد ترامپ، در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدار و گفتگو کرد. به گفته رکس تیلرسون، دیدار آنها به دور از عصبانیت و کاملا عمل‌گرایانه برگزار شد. تیلرسون حتی به مزاح گفته بود: او و همتای ایرانی‌اش در هنگام مذاکره به یکدیگر لنگه کفش پرتاب نکردند و سر هم فریاد نکشیدند؛ هرچند اختلافات هر دو طرف بر سر برجام به قوت خود باقی است.
مایک پومپئو، جانشین افراطی او اما هیچ‌گاه به دنبال دیداری با ظریف نبود.
خبر استعفای محمدجواد ظریف به دنبال دیدار غیرمنتظره بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه با رهبر ایران و دیگر مقامات بلندپایه از جمله سردار سلیمانی در تهران منتشر شد. محمدجواد ظریف در واکنش به عکس‌های منتشرشده از این ملاقات اعلام کرد: پس از عکس‌های امروز، دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.
وی همچنین در واکنش به خبر استعفای دیپلمات‌ها و مدیران وزارت امور خارجه در حمایت از ادامه کار او در این وزارتخانه گفت: امیدوارم استعفای بنده تلنگری برای بازگشت وزارت امور خارجه به جایگاه قانونی‌اش در روابط خارجی باشد.
هنوز مشخص نیست که آیا رئیس‌جمهور استعفای ظریف را می‌پذیرد. در حال حاضر شایعات بسیاری در شبکه‌های اجتماعی در مورد موافقت روحانی با کناره‌گیری او منتشر شده است. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور اما این شایعات را رد کرده است.
تجارت نیوز