سرمایه‌گذاری هدفمند ایران در 22 کشور جهان
سلاح 5 میلیارد دلاری ایران برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا
شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران تاکنون در دهها شرکت از 22 کشور جهان حدود 5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است که بیشتر آنها را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که ایران به خدمات، کالاها و فناوری‌هایشان در زمان تحریم نیاز دارد. روزنامه وال‌استریت ژورنال در گزارشی به این موضوع پرداخته است.
چندی پیش یک دانشمند ایرانی-فرانسوی از تصمیم خود برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت دارویی ورشکسته فرانسوی خبر داد. اگرچه در ابتدا هویت اصلی سهامداران عمده این شرکت مشخص نبود اما خیلی زود معلوم شد که بخش عمده سهام شرکت مذکور در اختیار دولت ایران است.
این تنها یک نمونه از سرمایه‌گذاری‌های بی سروصدای شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران (IFIC) است که با هدف عبور از تحریم‌های یکجانبه دولت ترامپ صورت می‌گیرد. شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران تاکنون در دهها شرکت از 22 کشور جهان حدود 5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است که بیشتر آنها را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که ایران به خدمات، کالاها و فناوری‌هایشان در زمان تحریم نیاز دارد. از طرفی ایران با سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها تلاش کرده علاوه بر کسب درآمد، حسن نیت خود را نیز به دیگران ثابت کند و تلاش برخی کشورها برای منزوی کردنش را خنثی سازد.
در همین راستا دولت ایران در ماه ژوئن اقدام به خرید عمده سهام یک شرکت دارویی فرانسوی کرد تا دسترسی شهروندانش به داروهای بیماری‌های خاص همچون سرطان را در دوران تحریم‌ها تضمین کند. یکی از مشاوران شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران در این ارتباط خاطرنشان می‌سازد: «هدف IFIC این است که ایران را [از شرکت‌های غربی] بی‌نیاز کند.»
اقتصاد ایران طی ماه‌های اخیر به دنبال خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های گذشته، درگیر مشکلات عدیده‌ای بوده است. کاخ سفید دور جدید تحریم‌ها علیه ایران را نیز در 5 نوامبر (13 آبان) آغاز خواهد شد و در آن زمان بسیاری از شرکت‌ها مجبور خواهند شد بین تجارت با ایران و دسترسی به نظام مالی و بانکی آمریکا یکی را انتخاب کنند.
در چین شرایطی، شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران به‌عنوان بازوی سرمایه‌گذاری خارجی دولت، نقش مهمی در عبور از تحریم‌ها ایفا خواهد کرد. البته ایران هم‌زمان تلاش می‌کند تا با برخی از مشتریان نفت خود مبادلات تهاتری برقرار کرده و همچنین شرکت‌های آسیایی را جایگزین شرکت‌های اروپایی که در حال ترک ایران هستند، کند.
در ماه نخست سال جاری میلادی (دی ماه 1396) فرهاد زرگری، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران، طی مصاحبه‌ای با نشریه Oil and Gas Year درباره فعالیت‌های این شرکت اظهار داشت: «سرمایه‌گذاری خارجی به‌مانند پلی است که امکان ورود فناوری و دانش فنی را به ایران فراهم می‌سازد.» به گفته وی، این شرکت تلاش می‌کند تا با فراهم کردن دسترسی شرکت‌های ایرانی به خدمات مالی، تجارت خارجی را برای آنها تسهیل کند. نکته قابل ذکر در مورد شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران این است که این شرکت به‌ندرت سرمایه‌گذاری‌های خود را برحسب دلار آمریکا انجام می‌دهد. از جمله شرکت‌های پرشمار و گوناگونی که IFIC در آنها سرمایه‌گذاری کرده می‌توان به یک شرکت خدمات تجارت خارجی در افغانستان، یک شرکت قطعه‌سازی در برزیل، یک شرکت تولیدکننده لوله‌های صنعتی در آلمان و یک شرکت لیزینگ در عمان اشاره کرد.
البته برخی از سرمایه‌گذاری‌های این شرکت، سودآور نیز بوده است؛ مثلاً دارایی‌های شعبه IFIC در دوسلدورف آلمان، طی سال 2016 با 16 درصد رشد نسبت به سال قبل از آن به 704 میلیون یورو رسیده است.
در برخی موارد دولت آمریکا محدودیت‌هایی را برای شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران ایجاد کرده است. مثلاً به گفته یک منبع آگاه، اخیراً این شرکت قصد داشت سهام 4.1 درصدی خود در شرکت معروف آلمانی تیسن کروپ (Thyssenkrupp) را به فروش برساند اما از ترس اینکه دولت آلمان تحت فشار آمریکایی‌ها اقدام به توقیف مبلغ حاصل از معامله سهام کند، قید فروش سهام خود در شرکت مذکور را زد.
یک منبع آگاه دیگر نیز با اشاره به تلاش IFIC برای خرید هواپیمای مسافربری از طریق فروش سهام 40 درصدی خود در یکی از زیرمجموعه‌های شرکت تیسن کروپ در کشور برزیل، از ناکامی این تلاش به دلیل ممنوع شدن مجدد فروش هواپیماهای مسافربری به ایران از سوی دولت آمریکا خبر می‌دهد. علاوه بر این به گفته سخنگوی شرکت تیسن کروپ، زیرمجموعه این شرکت در برزیل از 10 سال قبل تاکنون به دلیل تحریم‌های مختلف، سود سهام IFIC را پرداخت نکرده است. البته وی به این نکته اشاره می‌کنند که ممکن است سود سهام IFIC در شرکت مذکور به‌گونه‌ای دیگر که وی از آن بی‌اطلاع است، پرداخت شده باشد. در سال 2010 نیز شرکت معدنی صاحب‌نام ریو تینتو که یک شرکت استرالیایی-انگلیسی است، از پرداخت سود سهام 15 درصدی شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران در یک معدن اورانیوم در کشور نامیبیا خودداری کرده بود.
بر اساس مستندات دولت فرانسه، شرکت سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران در سال‌های اخیر از طریق شرکت فرانسوی Vaccinopole SAS که خود 60 درصد از سهام آن را در اختیار دارد، اقدام به خرید عمده سهام شرکت دارویی Plancy-L’Abbaye کرده است. مابقی سهام این شرکت را نیز ریموند ابوالحسن که یک دانشمند ایرانی-فرانسوی است، در اختیار دارد. روند نوسازی شرکت مذکور از این ماه آغاز خواهد شد و این شرکت به‌زودی صادرات خود به اقصی‌نقاط جهان ازجمله آمریکای جنوبی را آغاز خواهد کرد.
به گفته مقامات فرانسوی، راه‌اندازی مجدد شرکت ورشکسته Plancy-L’Abbaye به ایجاد دست‌کم 40 فرصت شغلی جدید منجر خواهد شد که البته دولت فرانسه با اعطای یارانه 440 هزار یورویی، در تأمین دستمزد افراد شاغل در شرکت مذکور همکاری خواهد کرد.
اتاق ایران