مدیرکل سازمان بنادر و دریانوردی جزئیات لحظه به لحظه وقوع سانحه سانچی و برخورد کشتی کریستال با این نفت کش ایرانی را تشریح کرد.

به گزارش مهر، محمد راستاد در نشست خبری تشریح علت وقوع سانحه سانچی با بیان اینکه بعد از گذشت ۹۰ روز از این سانحه، گزارش سانحه به رسانه ها ارائه می شود، گفت: روند رسیدگی به سانحه بر مبنای معاهده بین المللی ایمنی جان افراد در دریا (سولا) بررسی شده است که ایران در سال ۹۵ با مصوبه مجلس به این کنوانسیون ملحق شد.

وی افزود: بر اساس این کنوانسیون تمام کشورهای ذینفع این حق را دارا هستند تا در کمیته رسیدگی حضور داشته باشند. از ایران نیز سازمان بنادر به عنوان نهاد مرجع دریایی، گروه خود را به نشست های بررسی اعزام کرد که کشورهای ذینفع در این جلسات شامل ایران به عنوان کشوری که ۳۰ تن از تبعه خود را از دست داده، بنگلادش به عنوان کشوری که ۲ نفر از خدمه کشتی از اتباع این کشور بودند، پاناما به عنوان کشور صاحب پرچم کشتی سانچی، چین به عنوان کشوری که سانحه در آبهای آن واقع شد و هنگ کنگ به عنوان کشوری که کشتی کریستال تحت مالکیت این کشور بود در جلسات حاضر می شدند که بنگلادش مالکیت خود را به ایران واگذار کرد و گروه ما به نمایندگی از بنگلادشی ها در جلسات حضور داشتند.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: هفته گذشته سومین نشست کمیته بررسی سانحه در شانگهای برگزار شد که در مجموع ۳ دوره جلسات در ۱۰ روز طول کشید.

به گفته مدیر عامل سازمان بنادر و دریانوردی پیش از عزیمت گروه ایرانی بررسی کننده سانحه، طی جلساتی با حضور متخصصان گرایش های مختلف دریانوردی و ناوبری کشتی، همه اطلاعات تخصصی لازم در اختیار کمیته بررسی قرار گرفت.

در ادامه این نشست نادر پسندیده مدیر کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی به بیان جزئیات سانحه پرداخت.

وی خاطرنشان کرد: در این جلسات گواهی نامه ها، نقشه ها، گزارشات فنی، گراف های ثبت مسیر کشتی ها، جعبه سیاه های (DVR)  سانچی و کریستال نیز به همراه گزارش سفر، شیوه نامه و بارنامه ها بررسی شد.

بر این اساس کشتی CFکریستال در ۲۴ آذر ۹۶ از پاناما به سمت بندر دوت کادان حرکت کرد که حامل ۶۴ هزار تن دانه سویا بوده و قرار بود بر اساس محاسبات ۲۰ دی ماه ۹۶ به مقصد برسد. از سوی دیگر سانچی نیز ۲۵ آذر از بندر عسلویه ایران با ۱۱۱ هزار تن میعانات گازی به سمت کره جنوبی حرکت می کند. میعانات گازی محموله ای است به شدت آتش پذیر که در هنگام اشتعال مواد سمی از آن صادر می شود ولی آلایندگی آن در دریا از نفت کمتر است. قرار بود سانچی ۱۸ دی ماه ۹۶ به مقصد برسد.

وی افزود: کشتی سانچی در زمانی که تمام مخازن آن پر باشد، ۱۵ متر در آب فرو رفته که به اندازه یک ساختمان ۵ طبقه است. منطقه وقوع سانحه نیز در ۲۵۰ کیلومتری بندر شانگ های در آب های چین بود. همچنین کشتی کریستال از قسمت سینه کشتی هم در بخشی که بالای آب بوده و هم در بخشی که پایین آب بوده با سانچی برخورد داشته است.

گزارش لحظه به لحظه حادثه

مدیر کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی سپس به بیان لحظه ای رویداد پرداخت و اینگونه توضیح داد: 

ساعت ۱۸:۴۵ به وقت محلی چین ( ۱۶ دی ۹۶)  در ساعت ۱۹:۵۱ که سانحه رخ داد، ساعت تعویض شیف افسر دوم و سوم سانچی بود. اگرچه ساعت تعویض شیفت در عرف بین المللی ساعت ۲۰ یا ۸ شب است اما در آن روز به دلیل آنکه قرار بود کشتی روز بعد به مقصد برسد، به منظور هماهنگ شدن با ساعت محلی به وقت کره جنوبی، تعویض شیفت را جلوتر انداختند. بر اساس محاسبات افسر سانچی، تمام کشتی های عبوری از پاشنه کشتی عبور می کردند. دیده بان کشتی کریستال می گوید در ساعت ۱۹:۳۱ سانچی را در ۷ مایلی خود می بیند.

در ساعت ۱۹:۳۲ افسر کشتی کریستال تائید می کند که این کشتی از یک و نیم کیلومتری سینه سانچی عبور کرده است.

در ساعت ۱۹:۳۴ افسر اول کشتی کریستال هدایت آن را از ۲۱۷ درجه به ۲۲۵ درجه تغییر می دهد. افسر اول کریستال می گوید علت این کار این بود که کشتی کمی به سمت چپ منحرف شده بود و تصمیم گرفتیم آن را به مسیر اصلی برگردانیم.

در ساعت ۱۹:۳۵ دیده بان سانچی که صدای وی در جعبه سیاه این کشتی موجود است می گوید چراغ های سبز و قرمز یک کشتی را در زاویه ۱۳ درجه به صورت همزمان می بیند. این به این معنا است که با توجه به اینکه چراغ سبز در سمت راست کشتی و چراغ قرمز در سمت چپ کشتی قرار دارد، سانچی در این لحظه در موقعیت رخ به رخ با کریستال بوده و از روبرو هر دو چراغ را مشاهده کرده است. بنابراین ۱۵ دقیقه قبل از تصادف عملا سانچی از مقابل کریستال عبور کرده است.

در ۱۹:۳۶ یک کشتی ماهگیری محلی به سانچی به صورت نامفهومی هشدار می دهد.

در ساعت ۱۹:۳۹ افسر سوم سانچی به دیده بان کشتی خود می گوید که نیازی نیست به آلارم کشتی ماهگیری چینی پاسخ داده شود. چرا که این کار باعث می شود خودش عکس العمل مناسب را نشان بدهد.

به گفته پسندیده، این اقدام افسر سانچی (عدم پاسخ دهی به تقاضای مانور مشترک از سوی کشتی ماهیگیری) یک عرف رایج در کشتی رانی بین المللی است. چرا که کشتی سانچی ۲۷۵ متر طول و ۵۰ متر عرض دارد و ۱۵ متر در آب قرار گرفته است. بنابراین هرگونه مانور و تغییر مسیر کشتی ۱۵ دقیقه به طول می انجامد.

ساعت ۱۹:۴۰ افسر سوم سانچی به دیده بان این کشتی می گوید به کشتی ماهیگیری چینی ۵ فلش کوتاه نشان بده که نشانه خطر است.

ساعت ۱۹:۴۱ علامت برای کشتی ماهیگیری زده می شود و کشتی ماهیگیری با تغییر مسیر از سمت راست سانچی عبور می کند. در این لحظه کشتی کریستال با زاویه ۲۲۵ درجه در حال عبور است که ۸ درجه از زاویه اولیه خود تغییر مسیر داده است.

ساعت ۱۹:۴۲ (۸ دقیقه به برخورد) افسر اول کریستال می گوید فاصله ما از سانچی ۴ دهم مایل شده بود. او می گوید من اکوی سانچی را روی رادار نمی دیدم که این مسئله در عرف دریانوردی بین المللی پذیرفتنی نیست. چرا که بر اساس بررسی های ما رادار کریستال سالم بود و ممکن است افسر این کشتی تنظیمات رادار را به درستی انجام نداده باشد. چرا که کریستال ۲۳۵ متر طول دارد و تغییر مسیر ۸ درجه ای برای آن ۱۰ دقیقه زمان می برد.

پسندیده ادامه داد: افسر سوم سانچی می گوید (که صدای وی در جعبه سیاه موجود است) اگر من تغییر وضعیت بدهم، کار بدتر می شود. باید کشتی های کوچکتر کاری بکنند. بنابراین سانچی در وضعیتی قرار گرفته است که احساس خطر کرده ولی نمی تواند کاری کند.

ساعت ۱۹:۴۴ افسر اول کشتی کریستال می گوید من اکوی رادار را ندیده ام و فقط علایم موقعیت کشتی های اطراف را مشاهده کرده ام و فکر کردم این علائم مربوط به کشتی های ماهگیری کوچک است و خودشان تغییر مسیر می دهند.

ساعت ۱۹:۴۵ افسر سوم سانچی که نگران رسیدن کریستال است، مجدداً وضعیت آن را بررسی می کند. کریستال در این لحظه در دو مایلی سانچی قرار گرفته به همین دلیل افسر سوم سانچی به دیده بان خود می گوید ۵ فلش کوتاه به کریستال نشان بده. بر اساس صدایی که افسر سوم سانچی در جعبه سیاه است وی به دیده بان می گوید باید کاری کنی ولی من چه کار می توانم بکنم!؟ سمت راست من اشغال است. (کشتی ماهگیری چینی در این لحظه در حال عبور از سانچی بوده است)

به گفته مدیرکل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی، کشتی کریستال در همین لحظه که تنها ۴ دقیقه سانحه مانده، در حال تغییر شیفت است و افسر اول، ناوبری را به افسر سوم کریستال تحویل می دهد. همچنین افسر اول به افسر سوم می گوید ترافیک زیادی نداریم و پل فرماندهی را ترک می کند. افسر اول کریستال اطلاعات کافی را به افسر شیفت (افسر سوم) ارائه نمی دهد. در همین لحظه کشتی ماهیگیری از پاشنه سانچی عبور می کند. همچنین در همین دقیقه علامت ۵ فلش کوتاه به کشتی کریستال نشان داده می شود. بر اساس صدای دیده بان که از جعبه سیاه به دست آمده، فاصله عبور دو کشتی از یکدیگر صفر است.

ساعت ۱۹:۴۷ افسر سوم سانچی از دیده بان می پرسد کشتی که با ما زاویه صفر دارد کوچک است؟ دیده بان می گوید، خیر بزرگ است. افسر سوم می پرسد پس چرا دارد این کار را می کند؟

تا این لحظه افسر سوم کریستال که تازه موقعیت را تحویل گرفته هنوز به وضعیت مسلط نشده و از خطر تصادف مطلع نشده است.

ساعت ۱۹:۴۸ (دو دقیقه مانده به برخورد)، افسر سوم سانچی با کاپیتان تماس می گیرد و اعلام می کند که یک کشتی بزرگ با زاویه صفر در حال عبور از کنار ماست.

ساعت ۱۹:۴۹ (یک دقیقه مانده به برخورد)، افسر سوم سانچی فریاد می زند تمام سکان به چپ. همچنین صدای کاپیتان سانچی نیز که در جعبه سیاه شنیده می شود در پل فرماندهی حاضر شده و اعلام می کند تمام سکان به چپ. افسر سوم کریستال نیز که تازه متوجه ماجرا شده در همین لحظه اعلام کرده است که کریستال با تمام سکان به سمت راست تغییر مسیر بدهد. اما به دلیل آنکه تغییر مسیر این دو کشتی بزرگ ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد، نمی توانند کاری انجام بدهند.

ساعت ۱۹:۵۰ برخورد انجام می شود. کاپیتان سانچی دستور فعالسازی سیستم هشدار را می دهد تا ملوانان و دریانوردان کشتی را ترک کنند.

ساعت ۱۹:۵۱ سانچی منفجر می شود. کاپیتان این کشتی دستور روشن شدن پمپ های آتش نشانی را می دهد. سینه کریستال نیز بر اثر ترشح محموله سانچی به این کشتی دچار آتش سوزی شده و ملوانان آن با استفاده از قایق اضطراری یا نجات کشتی را ترک می کنند.

ساعت ۱۹:۵۲ انفجارات پی در پی کل پل فرماندهی را در بر می گیرد، به گونه ای که ارتفاع شعله آتش ۸۰ متر و درجه حرارت آن ۷۰۰ درجه بوده است.

ساعت ۱۹:۵۳ در پل فرماندهی صدای افسر اول و سوم و کاپیتان سانچی به گوش می رسد که فقط صدای آتش آتش شنیده می شود.

مدیر کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی در تحلیل علت این حادثه گفت: سه دلیل عمده در این حادثه اعلام شده که دو دلیل اول را هر ۵ کشور ذینفع پذیرفته اند و دلیل سوم تیم بررسی کننده ایران، پاناما و بنگلادش با تیم بررسی کننده چین و هنگ کنگ اختلاف نظر دارند.

بر اساس اعلام نظر این کمیته، هر دو کشتی نتوانستند نسبت به خطر تصادف از طریق دیده بانی و ابزار لازم، آگاهی را به دست بیاورند.

همچنین هر دو کشتی نتوانستند ارزیابی صحیحی از تصادف داشته باشند.

درباره عامل سوم نیز با چینی ها و هنگ کنگی ها به توافق نرسیدیم.

چینی ها می گویند سانچی باید از مسیر راه کریستال خارج می شد، بنابراین نقض ماده ۱۷ قانون سولاس بوده است.

وی افزود: چینی ها می گویند دیده بان سانچی خطر را به افسر این کشتی اعلام کرد ولی افسر کاری نکرده است. همچنین به نظر چینی ها افسر ناوبر سانچی در اتاق فرماندهی درباره موضوعات متفرقه صحبت می کرده است.

وی درباره نظر کمیته ایرانی، پانامایی و بنگلادشی اظهارداشت: از نظر ما تغییر مسیر کشتی کریستال به سمت راست که از ۱۵ دقیقه قبل از سانحه آغاز شده بود، علت وقوع سانحه است. افسران و دیده بان های کشتی کریستال تا زمان تصادف از وقوع حادثه مطلع نشده بودند. همچنین افسر و دیده بان کریستال متوجه علائم و نور هشداردهنده کشتی ایرانی سانچی نشده بودند.