عارفه مشایخی

میزان تقاضای نفت و قیمت آن مساله‌ای است که همواره ذهن فعالان اقتصادی و دولتمردان را در هر دو بخش اقتصادی و سیاسی به خود مشغول ساخته است. در کشور ما ‌پیش‌بینی این امر که در سال آینده قیمت نفت در چه رقمی قرار خواهد گرفت از اهمیت بالایی برای تدوین سند بودجه برخوردار است. بر اساس این موضوع نگاهی به ‌پیش‌بینی‌های قیمت در آینده که از سوی موسسات معتبر بین‌المللی ارائه می‌شود از اهمیت بالایی برخوردار است. این مساله به خصوص زمانی از اهمیت بالاتری برخوردار می‌شود که در شرایط نزول بهای نفت باشیم و زمان حاضر دقیقا همان زمان است. البته در همین ابتدا باید به یک نکته اشاره کنیم و آن اختلاف آمارهای موجود در نرخ نفت است اما در اینکه اغلب کارشناسان و موسسات بر کاهش قیمت نفت در سال آینده یا ثبات در قیمت‌های کنونی تاکید دارند، شکی نیست.

بررسی برخی نظرات و دیدگاه‌ها درباره ‌پیش‌بینی قیمت نفت در سال آینده نشانگر این است که در صورتی شاخص‌های اقتصادی به آرامی حرکت کنند، بازار نفت نیز به‌عنوان یک مولفه تاثیر‌گذار و البته تاثیرپذیر هم حرکتی آرام را در پیش خواهد گرفت در غیر این صورت انتظارات کاهشی بر بازار حکمفرما خواهد بود. در ادامه به بررسی و نقل ‌پیش‌بینی‌های سازمان‌ها و موسسات مطرح از جمله آژانس بین‌المللی انرژی، اداره اطلاعات انرژی آمریکا و اوپک می‌پردازیم.

آژانس بین‌المللی انرژی: در گزارش ماهانه خود در رابطه با تقاضای جهانی و قیمت نفت معتقد است در سال‌های 2015 و 2016 تقاضای جهانی برای نفت افزایش یافته و به ترتیب در این دو سال به 94 میلیون و 600 هزار بشکه در روز و 95 میلیون و 800 هزار بشکه در روز می‌رسد. همچنین نکته مهمی که در این گزارش آمده حاکی از آن است که در این شرایط مصرف همچنان کمتر از عرضه خواهد بود و این موضوع روند کاهشی بهای نفت را به دلیل مازاد عرضه‌ای که ایجاد می‌کند تقویت خواهد کرد. آژانس بین‌المللی انرژی همچنین اعلام می‌کند که افزایش ذخایر نفت کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به سطحی بی‌سابقه رسیده که فشار ملایمی را بر بازار خواهد آورد. آژانس بین‌المللی انرژی رقمی را برای قیمت نفت در سال 2016 ‌پیش‌بینی نکرده اما اعلام می‌دارد انتظار می‌رود در سال 2016 همزمان با تاثیرگذاری کاهش قیمت نفت و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، رشد عرضه نفت تولیدکنندگان خارج از اوپک متوقف شود هرچند موضوع مازاد عرضه در نهایت همچنان به زیان بازار نفت رقم می‌خورد.

سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت: اوپک در گزارش ماهانه خود اعلام کرده ‌پیش‌بینی می‌شود نرخ تقاضای نفت تا انتهای سال جاری میلادی همانند ماه‌های گذشته یک میلیون بشکه در روز باشد و همچنین ‌پیش‌بینی می‌شود در 6 ماه نخست سال 2016 نرخ تقاضای بین‌المللی نفت با 6/ 0 درصد رشد همراه باشد. با این حال کارشناسان نفتی عضو این سازمان چندان به افزایش بهای نفت به صورت سریع اعتقاد ندارند. به عقیده آنها قیمت نفت نیازمند کاهش سطح تولید اوپک است و مادامی که این اتفاق نیفتد و در نشست آتی اوپک برای آن تصمیمی اتخاذ نشود نمی‌توان به افزایش قیمت امیدوار بود. به عقیده آنها عربستان تا حدی در نشست آینده انعطاف از خود نشان خواهد داد که اگر چنین اتفاقی بیفتد می‌توان به رشد محدود قیمت نفت بین 60 تا 70 دلار امیدوار بود. با این حال تخفیف‌های نفتی که عربستان و به تبع آن روسیه آغاز کرده و بازگشت ایران به بازار نفت دو عامل محدود‌کننده رشد قیمتی در آینده هستند.

گروه ‌پیش‌بینی پیرا: این گروه علمی تحقیقاتی که کار مشاوره به شرکت‌های نفتی را نیز بر عهده دارد یک سال پیش قیمت فعلی نفت را به‌صورت ضمنی ‌پیش‌بینی کرده بود. این موسسه هشدار داده است افت فعلی قیمت‌ها در بازار که می‌تواند عرضه‌های نفت را به خصوص نفت‌های جدید به چالش بکشد زمینه‌ای را برای افزایش قیمت به 75 دلار طی دو سال آینده فراهم می‌سازد. گری راس،‌ مدیر موسسه و مدیر اجرایی گروه پیرا در سمینار سالانه این گروه اظهار کرده است که ما باید در طول یک سال شاهد قیمت 60 تا 70 دلاری برای نفت باشیم این موسسه همچنین ‌پیش‌بینی کرد قیمت نفت تا پایان سال 2016 به 70 دلار برسد و سال بعد بشکه‌ای 75 دلار معامله شود.

موسسه اعتبار‌سنجی مودیز: این موسسه مهم و معتبر بین‌المللی اما بر خلاف گروه «پیرا» ‌پیش‌بینی خود از قیمت نفت برنت و نفت وست تگزاس اینترمدیت را در سال 2016 معادل 4 درصد کاهش داده است. بر اساس این گزارش ‌پیش‌بینی این موسسه از شاخص نفت برنت و شاخص نفت خام آمریکا در سال آینده به ترتیب 53 و 48 دلار است. مودیز اعلام کرده است که به‌طور کلی انتظار نمی‌رود تولید نفت جهان در زودترین زمان تا قبل از 2016 کاهش پیدا کند.

موسسه گلدمن ساکس: در این بین ‌پیش‌بینی‌های موسسه معتبر گلدمن ساکس حکایت از کاهش بهای نفت دارند. به عقیده کارشناسان این موسسه نفت در سال آینده نیز به 45 دلار در هر بشکه می‌رسد و نمی‌توان انتظار داشت قیمت‌های بالایی را در پیش بگیرد. این موسسه پیشتر به قیمت 57 دلار معتقد بود اما در بررسی جدید خود قیمت‌ها را به شدت تعدیل کرده است. در این بین میشله دلا ویگنا از موسسه مذکور معتقد است تا 9 ماه آینده همچنان دشوار خواهد بود که از بازگشت بازار نفت سخنی گفته شود، اما در دراز‌مدت، ما شاهد آغاز برخی مکانیزم‌های تعدیل‌کننده خواهیم بود. وی در رابطه با این مکانیزم‌ها به کاهش تولید نفت شیل در آمریکا، کاهش تولید عربستان و عراق که با سرعت کندتری رشد خواهد کرد، اشاره کرده است. این موسسه در عین حال اضافه شدن منابع عظیم نفتی ایران به بازار جهانی را از عوامل کاهنده بازار در سال آینده توصیف کرده است. در این بین ‌پیش‌بینی کاهش شدیدتر قیمت‌ها حتی به 20 دلار نیز در کارنامه ‌پیش‌بینی‌های گلدمن ساکس وجود دارد که البته نگاهی بدبینانه است. به عقیده این موسسه نه تنها رشد بازارهای نوظهور رو به کندی است بلکه مزایای کاهش بهای نفت نیز در حال از بین رفتن است و بر اساس مدل‌های ما این وضعیت بین 9 تا 12 ماه دیگر دوام خواهد داشت که می‌تواند همچنان قیمت را در سطوح پایین نگه دارد.

بانک آمریکا: این مجموعه که بررسی‌هایی را نیز در حوزه نفت و قیمت آن انجام می‌دهد قیمت نفت را برای 18 ماه آینده رقمی بین 30 تا 40 دلار ‌پیش‌بینی کرده است. رانسیسکو بلانچ، یکی از اقتصاددانان «بنک آو آمریکا» در برنامه تلویزیونی بلومبرگ اظهار کرد: قیمت نفت در سال جاری می‌تواند حتی به مرز 30 دلار برسد ولی این نقطه توقف قیمت نخواهد بود. وی تاکید کرد که رشد عرضه نفت در کنار روند با ثبات تقاضای آن در بازار جهانی می‌تواند زمینه‌ساز افت قیمت شود و توقف قیمت در کانال 30 دلار احتمال بعیدی نیست. بانک آمریکا معتقد است توان تولید نفت در دنیا بالا است و این در حالی است که هیچ کشوری برای در دست گرفتن قدرت در بازار مصرف نفت وارد میدان نشده است که این دو موضوع تقویت مازاد عرضه را نشان می‌دهد.

آژانس بین‌المللی ‌پیش‌بینی‌های اقتصادی: این مرکز مهم در حوزه اقتصاد انرژی در جهان نیز ‌پیش‌بینی می‌کند قیمت نفت در ژانویه، فوریه و مارس 2016 به ترتیب 44، 42 و 44 دلار به ازای هر بشکه باشد و تداوم یا عدم تداوم این قیمت به سیاست‌های نفتی دولت‌ها در کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بستگی دارد. بر اساس گزارش این موسسه معتبر بین‌المللی ایران، عراق، عربستان، روسیه و آمریکا نقش‌های اساسی را در سال آینده در حوزه نفت ‌پیش‌بینی می‌کنند و انتظار می‌رود نوسانات در این بازار در ارتباط مستقیم با این کشورها باشد. به عقیده کارشناسان این موسسه رشد اقتصادی در اکثر کشورها ضعیف است و قدرت‌های برتر اقتصادی نیز نتوانسته‌اند مسیر را به درستی بپیمایند که همه این موضوعات بر قیمت نفت در سال آینده فشار وارد خواهد کرد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا: این اداره نیز پیش‌بینی کرده است قیمت نفت برنت امسال ۵۶ دلار خواهد بود و تا ۱۰ سال دیگر یعنی ۲۰۲۵ به ۹۱ دلار خواهد رسید. اداره اطلاعات انرژی آمریکا ‌پیش‌بینی کرده است در صورت لغو تحریم‌ها ایران قادر است تا پایان سال 2016 حدود 700 هزار بشکه بر صادرات نفت خود بیفزاید. این گزارش نشان می‌دهد تا 210 سال آینده قیمت نفت در یک کف 50 دلاری و سقف 90 دلاری حرکت می‌کند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۶۳۱