مناظره اقتصادي 8 نامزد رياستجمهوري به قدري به لحاظ «شكل برگزاري» نقدپذير بود كه توجه به محتواي آنچه نامزدها مطرح كردند را در حاشيه قرار داد. با اين حال صحبت‌ها و اظهارنظرهايي كه در اين مناظره از سوي هر يك از 8 نفركانديدا درباره مهم‌ترين مباحث روز اقتصادي از جمله «مسكن» ارائه شد نشان داد نامزدها فعلا فاقد يك برنامه جامع عملياتي حاوي هدف‌گذاري كمي همراه با سرفصل‌هاي مشخص براي بازار مسكن هستند. 6 نفر از اين 8 نفر مسكن مهر را اقدامي خوب و مناسب ارزيابي كردند و با تاكيد بر ادامه راه آن، يكسري اصلاحات نيز براي اين راه پيشنهاد دادند كه البته اصلاحات مدنظر نامزدها آن نيازي نيست كه مسكن مهر در حال حاضر به آن احتياج دارد. نامزدها در مناظره عصر جمعه طوري درباره بخش مسكن سخن گفتند واز معضل شماره يك بازار «اجاره‌بها» غفلت كردند كه انگار همه چيز در بازار اجاره‌نشين‌ها آرام است و مستاجران از وضعيت موجود خوشحال هستند. افرادي كه قرار است يك نفر از ميان آنها رياست دولت يازدهم را برعهده بگيرد وعده‌هايي مختصر براي بخش مسكن داده‌اند از جمله احياي تسهيلات خريد مسكن، انتقال مسكن مهر به بافت فرسوده و مقابله مالياتي با سوداگري مسكن.
رييس جمهور آينده براي بازار مسكن برنامه‌اي دارد؟
8 نامزد در ترازوي «مسكن»
غفلت نامزدها از معضل شماره يك بازار مسكن
همه كانديداها جز 2 نفر با تاييد طرح «مسكنمهر» بر ادامه راه آن البته با انجام يكسري اصلاحات تاكيد كردند
4 ساعت مناظره اقتصادي 8 نامزد قطعي رياستجمهوري فرصت مناسبي بود تا كانديداها مهم‌ترين برنامه‌هايشان براي بخش‌هايي از اقتصاد كشور را كه اين روزها درگيري فكري و مالي مردم با آنها بيشتر از ساير بخش‌ها است براي راي‌دهندگان تشريح كنند.
در اين مناظره كه بعد از ظهر جمعه برگزار شد، يكي از 8 پرسش اصلي، به مبحث «بازار مسكن و چالش‌هاي موجود در آن» اختصاص داشت و از كانديداها درباره برنامه‌اي كه براي بخش مسكن تدوين كرده‌اند، پرسش شد، اما در كمال ناباوري مخاطبان اين برنامه تلويزيوني، هيچ يك از نامزدهاي انتخابات رياستجمهوري نتوانستند يك برنامه جامع عملياتي حاوي هدف‌گذاري كمي همراه با سرفصل‌هاي مشخص، براي نحوه اداره بازار مسكن در 4 سال آينده ارائه كنند و برخي از آنها صرفا در جايگاه يك كارشناس اقتصادمسكن، پاره‌اي از تعاريف كليشه‌اي بخش مسكن را بازگو كردند و برخي ديگر به بيان مشكلات موجود بازار كه مردم به مراتب بهتر از آنها به آن واقف هستند، پرداختند!
اما در مناظره تاريخي عصر جمعه گذشته، عجيب‌تر از بي‌برنامگي و رفتار انفعالي نامزدها در پاسخ به پرسش مربوط به بازار مسكن، موضعي بود كه هر يك از نامزدها نسبت به «مسكنمهر» گرفتند.
6 نفر از اين 8 نفر، طرح مسكنمهر را اقدامي «خوب» و «مناسب» ارزيابي كردند و با تاكيد بر ادامه راه مسكنمهر، يكسري اصلاحات نيز براي اين راه پيشنهاد داشتند كه البته اصلاحات مدنظر نامزدها براي مسكنمهر، آن نيازي نيست كه اين طرح در حال حاضر به آن احتياج دارد بلكه بيشتر جنبه آرماني و غيرضروري براي مسكنمهر محسوب مي‌شود.
از آن دو نفر نيز، يك نفر نسبت به مسكنمهر نه مثبت گفت، نه منفي بلكه اشتغال و تورم را براي ساماندهي بازار مسكن پيش كشيد و ديگري نيز از طرح جديد براي مسكن سخن گفت كه البته فقط اسم اين طرح را اعلام كرد ولي ذره‌اي از جزئيات آن را بروز نداد. افرادي كه قرار است يك نفر از ميان آنها، نيمه‌تابستان امسال رياست دولت يازدهم را برعهده بگيرد و كابينه جديد را با برنامه‌هاي جديد از جمله براي بخش مسكن تشكيل دهد، ظاهرا براي كم درآمدترين گروه تقاضا در بازار مسكن نيز برنامه منسجم و اثرگذار ندارند. نامزدهاي رياستجمهوري در مناظره جمعه بعدازظهر، طوري درباره بخش مسكن سخن گفتند كه گويا همه ابعاد اين بازار به مسكنمهر منتهي شده است و انگار همه چيز در بازار اجاره‌نشين‌ها آرام است و مستاجران از وضعيت موجود خوشحال هستند!
در اينكه مسكنمهر در كاهش فشار تقاضا در بازار اجاره موثر بوده شكي نيست، اما واقعيت دو سال گذشته اين بازار نشان مي‌دهد اين طرح در شهري همچون تهران هنوز نتوانسته به صورت 100درصدي بر اجاره‌بها فايق آيد و نياز است دولت جديد با برنامه‌هاي جديد در كوتاه‌مدت، به كمك اجاره‌نشين‌ها بيايد. از همه 8 نامزد رياستجمهوري انتظار مي‌رفت محوري‌ترين برنامه خود را براي بخش مسكن بر ساماندهي بازار اجاره‌نشيني متمركز كنند و اميد به مهار اجاره‌بها در تابستان92 را از طريق دولت يازدهم زنده سازند.
اكنون به نظر مي‌رسد توجه قابل‌تامل غالب نامزدها به طرح مسكنمهر بيشتر ناشي از حداقل 4 ميليون راي نهفته در واحدهاي مسكوني‌مهر تحويل يا پيش‌فروش شده به متقاضيان است (2ميليون خانوار واجدشرايط مسكنمهر در كشور واحدهاي ساخته‌شده توسط دولت دهم را پيش‌خريد كرده‌اند كه با فرض اينكه اين خانوارها حداكثر 2نفره باشند، در اين صورت 4 ميليون راي‌دهنده در مسكنمهر وجود دارد كه اين تازه بدون احتساب پيمانكاران سازنده اين واحدهاست كه در اين 4 سال بازار كاري با سود مناسب برايشان درست شد).
ديدگاه و شبه برنامه‌هاي كانديداها به همراه تحليل دنياي اقتصاد را در زير بخوانيد:
در بافت‌فرسوده مي‌سازم
مسكنمهر اقدام خوبي بود؛ اما دو اشكال داشت
محمدباقر قاليباف: مسکن مهر با وجود اینکه اقدام خوبی بود دو اشکال به آن وارد است؛ اول اینکه این کار باید با همین شتاب ادامه پیدا کند اما در وهله اول کیفیت ساخت باید بالا برود. درعين‌حال چرا ما وقتی بافت‌فرسوده داریم و می‌توانیم در داخل شهر که زیرساخت‌هایی همچون مترو، آب و برق و تلفن وجود دارد، در بیابان خانه‌سازی می‌کنیم. در حال حاضر در تهران 14 هزار هکتار بافت فرسوده وجود دارد.
دنياي‌اقتصاد: شهردار فعلي تهران قصد دارد در صورتي كه ریيس‌جمهور شود، مسكنمهر را در بافت‌فرسوده اجرا كند. اما اين هدف با سوالاتي روبه‌رو است. اول اينكه قاليباف چگونه مي‌خواهد قيمت زمين‌هاي داخل بافت‌فرسوده شهر تهران را كه مترمربعي حداقل 2 ميليون تومان قيمت دارد، «صفر» كند و به زمين 99ساله تبديل كند. اگر هم اين كار را نكند، در اين صورت قيمت تمام‌شده مسكنمهر در بافت‌فرسوده حداقل به 100 ميليون تومان در مقايسه با مسكنمهر 50 ميليوني، افزايش مي‌يابد.
نكته دوم مساحت بافت‌فرسوده تهران است كه طبق آمارهاي رسمي 3 هزار هكتار است نه 14 هزار هكتار. در اين 3 هزار هكتار حداكثر مي‌شود 300 هزار مسكنمهر ساخت كه از اين مقدار، نيمي از واحدها به ساكنان موجود بافت مي‌رسد؛ بنابراين حداكثر 150 هزار متقاضي جديد را مي‌شود صاحب‌خانه كرد. اين در حالي است كه سالانه 110 هزار ازدواج در تهران صورت مي‌گيرد.
طرح ديگري را دنبال مي‌كنم
محمدرضا عارف: مسكنمهر تورم‌زا بود و پاسخگو نبود. براي رفع مشكلات مسكنمهر، مسكن ماندگار را دنبال مي‌كنم.
دنياي‌اقتصاد: اي‌كاش معاون اول دولت اصلاحات درباره طرح خود، فقط به ذكر نام آن بسنده نمي‌كرد.
دفاع از دور بودن مسكنمهر
آب و برق و گاز مسكنمهر بايد جدي گرفته شود
علي‌اكبر ولايتي- مسکن مهر که توسط دولت انجام شده است، اقدام مناسبی بوده است. یکی از مسائلی که در مسکن مهر باید مورد توجه قرار بگیرد زیرساخت‌های مسکن اعم از آب، برق و گاز است. علت آنکه مساکن مهر در مناطق دور از شهرهای بزرگ ساخته می‌شود این است که از مهاجرت شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ جلوگیری شود ولی در نزدیک شهرهای بزرگ نیز باید مسکن ساخته شود.
دنياي‌اقتصاد: مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل، تنها عضو در گروه 8 نفره نامزدهاي رياستجمهوري است كه سابقه مطالعاتي در حوزه معماري و شهرسازي را در كارنامه فكري خود به همراه دارد.ولايتي در طول سال‌هاي اخير در برنامه‌هاي مختلف تلويزيوني در حوزه سبك‌هاي معماري حضور يافته و از تاريخ قديمي شهرسازي در ايران و كشورهاي صاحب‌نام در سبك‌هاي معماري سخن گفته و حتي اين اواخر نقدهاي تيز و تندي نيز به مناظر شهري در برخي كلان‌شهرهاي كشور وارد كرده است.ولايتي در مناظره جمعه، از اينكه دولت مسكنمهر مربوط به سهميه كلان‌شهرها را در حاشيه بيروني شهرها ساخته، دفاع جانانه كرد و از منطقي درباره اين اقدام دولت سخن گفت كه شايد تا به حال به ذهن خود مسوولان دولت هم نرسيده بود!
خيلي‌ها با مسكنمهر صاحب‌خانه شدند
پول‌هايي كه به مسكنمهر دادند با اوضاع كشور تناسب نداشت
غلامعلي حدادعادل: پروژه مسکن مهر یک اقدام مفید بود و دولت نیز زحمات زیادی کشید و باعث شد خیلی از افراد صاحب خانه شوند. از طرف دیگر سوداگری مسکن را کاهش داد. البته اشکالاتی نیز داشت مثلا سهم بودجه‌ای که در این فشار اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی به مسکن‌مهر اختصاص داده شد، تناسبی با اوضاع کشور نداشت و جا داشت دولت در کنار مسکن مهر مقداری هم به سایر صنایع می‌پرداخت. در مسكنمهر نشانی از معماری ایرانی اسلامی وجود ندارد.
دنياي‌اقتصاد: ریيس اسبق مجلس از جمله نامزدهايي است كه معلوم نمي‌كند براي بازار مسكن چه چيزهايي در نظر گرفته و آيا اصلا برنامه دارد يا نه؟! حدادعادل در مناظره جمعه، بعد از آنكه به معماري ايراني‌اسلامي مسكنمهر ايراد گرفت بلافاصله مورد نقد محسن‌رضايي قرار گرفت كه چرا اين ايراد از زبان كسي كه عضو شوراي انقلاب فرهنگي است مطرح مي‌شود و چرا شورا براي اين معضل تصميم نگرفته است. حداد عادل نيز در پاسخ به رضايي، كنايه زد و گفت: مجمع تشخيص نيز در اين موضوع بايد پاسخگو باشد.
مسكنمهر نيازمند اصلاحات
حسن روحاني: طرح مسکن مهر با وجود مشکلاتی که دارد از اصل کاری پسندیده است؛ اما قرار بود که 200 هزار واحد مسکونی در طول 10 سال ساخته شود، اما این به یک و نیم میلیون واحد مسکونی تبدیل شد و همین شتابزدگی در ساخت سبب شد تا این کار بدون اصول فنی و مهندسی ساخته شود. هیچ چاره‌ای نیست تا این اشکالات در دولت آینده رفع شود.
دنياي‌اقتصاد: از صحبت‌هاي دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي اينطور برمي‌‌آيد كه او نيز مي‌خواهد مسكنمهر را با اصلاحاتي، در دولت خود ادامه دهد.
مشكل مسكن در اشتغال است
سيد‌محمد غرضي: بخش اصلی گرفتاری کسانی که مسکن ندارند، برای این است که اشتغال نداشتند و نتوانستند پس‌انداز کنند، دولت‌های گذشته به این کار موفق نشدند؛ به همین دلیل به این شرایط دچار شده که یک دفعه تعداد زیادی از افراد بدون مسکن باقی ماندند.
دنياي‌اقتصاد: از رييس قبلي سازمان نظام مهندسي كشور انتظار مي‌رفت عملياتي‌‌تراز اين، درباره بخش مسكن و ساخت‌وساز سخن انتخاباتي بگويد.
تسهيلات خريد مسكن مي‌دهم
مسكنمهر طرح خوبي بود اگر با پول بدون‌پشتوانه نبود بهتر هم مي‌شد
محسن رضايي: طرح مسکن مهر طرح خوبی بود و اگر با پول‌های بدون پشتوانه جلو نمی‌رفت بهتر می‌بود. باید مسکن مهر را با اصلاحات انجام بدهیم.
در بسیاری از کشورها تسهیلات مناسبی برای خرید مسکن تدارک دیده می‌شود، بنابراین بهتر است ما نیز چنین کاری را دنبال کنیم.
دنياي‌اقتصاد: آنچه اين كانديدا درباره مسكنمهر گفته و از پول بدون پشتوانه صحبت كرده است به اين معني مي‌تواند باشد كه دولت نبايد 45 هزار ميليارد تومان براي پرداخت وام 20 و 25 ميليوني به ساخت 2 ميليون واحد مسكنمهر پرداخت مي‌كرد.
در اين صورت، آورده‌نقدي متقاضيان از 10 تا 15 ميليون تومان در 4 سال گذشته به 30 تا 50 ميليون تومان افزايش پيدا مي‌كرد و شايد اصلا امكان ساخت اين واحدها نبود. ضمن اينكه بانك‌مركزي براي پرداخت تسهيلات مسكنمهر هيچ چاره ديگري جز اختصاص خط‌اعتباري نداشت.
اين نامزد همچنين بر احياي وام خريد مسكن بعد از 6 سال ممنوعيت، تاكيد دارد كه به نظر مي‌رسد ضروري‌ترين نياز فعلي بازار مسكن، همين باشد.
اصلاح نظام مالياتي براي سوداگري مسكن
مسكنمهر كار خوبي بود، اما عرضه به اين اندازه بدون مقابله با سوداگري راه به جايي نمي‌برد
سعيد جليلي: كاري كه در مسكنمهر انجام شد خوب بود. اما اگر ما نتوانیم یک سیاست‌های اساسی داشته باشیم هر قدر هم مثل مسکن مهر تولید کنیم در موضوع قیمت مسکن که یک فشار اصلی را به طبقات اجتماعی می‌آورد نمی‌توان موفق بود. دو نوع تقاضا در بازار مسكن وجود دارد يكي مصرفي ديگري سرمايه‌اي كه اين تقاضا با هدف كسب سود، خريد مي‌كند. بنابراین اصلاح نظام مالياتي براي هدايت سرمايه‌هاي سرگردان و بورس‌بازي از بخش مسكن به بخش توليد بايد مورد توجه قرار گيرد.
دنياي‌اقتصاد: شايد گفته‌هاي ديپلمات هسته‌اي در بخش مسكن را بتوان متفاوت‌تر از ساير نامزدها و در عين حال نزديك به واقعيت بازار مسكن قلمداد كرد. اين نامزد قصد دارد با ماليات، سوداگري‌هايي همچون «امروز بخر فردا بفروش» و همچنين «خانه‌هاي خالي» را ريشه‌كن كند.
منبع: دنیای اقتصاد