رئیس کارگروه اصلاح عملیات بانکی بدون ربای مجلس گفت: صوری بودن عقود از مشکلات جدی؛ بانکداری بدون ربا مبتنی بر عقود است و اگر نظام بانکی این عقود را به گونه‌ای اجرا کند که اکثریت مردم به این نتیجه برسند که این عقود واقعی نیست از آن به عنوان صوری بودن عقود یاد می‌شود.
دکتر محمد حسین حسین‌زاده بحرینی در دومین روز همایش بانکداری اسلامی با اشاره به مشکلات فعلی نظام بانکی اظهار داشت: هدف از بازنگری در قانون این بود که فعالیت‌های بانکها اصلاح شود و سپرده‌گذاران و تسهیلات گیرندگان بانکی بر یک مبنای حقوقی بهتر از قبل فعالیت کنند.
وی افزود: گزارش آسیب‌شناسی متعددی نسبت به قانون عملیات بانکی بدون ربا شده است و الحاقات آن مورد بررسی قرار گرفته که بر اساس آن چند مورد به عنوان چالش‌ها و مشکلات نظام بانکی احصاء شده است.
رئیس کارگروه اصلاح عملیات بانکی بدون ربا مجلس گفت: صوری بودن عقود از مشکلات جدی؛ بانکداری بدون ربا مبتنی بر عقود است و اگر نظام بانکی این عقود را به گونه‌ای اجرا کند که اکثریت مردم به این نتیجه برسند که این عقود واقعی نیست از آن به عنوان صوری بودن عقود یاد می‌کنیم.
وی ادامه داد: از مشکلات دیگر عدم زمینه اجرای عقود مشارکتی در نظام بانکی است. به تازگی به شدت عقود مشارکتی رشد کرده، اما علت آن انگیزه مشارکت نیست، بلکه بانکها به دلیل بالاتر بودن نرخ سود عقود مشارکتی نسبت به عقود مبادله‌ای از این عقد استفاده می‌کنند، اما قواعد آن را رعایت نمی‌کنند.
بحرینی تصریح کرد: البته بانکداری اسلامی فقط مشارکت نیست، اما آنکه به عنوان مشارکت و یا مشارکت مدنی وجود دارد، در سیستم بانکی به صورت محدود استفاده می‌شود و عملا عقودی که در بانکها مورد استفاده قرار می‌گیرد بر مبنای اصول ثابت است و می‌شود، قرض ربوی هم به آن اطلاق کرد.
به گفته وی این اقدام بانکها با قرض ربوی هیچ تفاوتی ندارد و حتی بدتر از آن است چرا که دروغ را هم وارد سیستم بانکی کرده‌ایم.
این نماینده مجلس اهتمام ضعیف به سنت قرض‌الحسنه را از دیگر چالش‌های نظام بانکی اعلام کرد و با اشاره به قانون و ملحقات آن گفت: در قانون فعلی و الحاقات آن نیازهای مشتریان به درستی احصاء نشده و پاسخی برای آن تعریف نشده است.
وی گفت: از همین جا یک اتفاق ناگوار رخ داده و عملا سپرده‌گذار را به دریافت سود ثابت عادت داده‌ایم و از آن بدتر رقابت ناسالم بانکها برای پرداخت سود بیشتر عملاً ساختار تخصیص منابع را تحت تاثیر قرار داده به طوری که تسهیلات گیرنده را مکلف به بازپرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا کرده است.
رئیس کارگروه اصلاح قانون عملیات بانکی بدون ربای مجلس با اشاره به تحقیق انجام شده در مورد اجرای عقود مشارکتی در بانکها گفت: در یک نمونه مورد بررسی 100 درصد نرخ سود مصوب در عقد مشارکت به بانک پرداخت شده و در واقع سود مورد انتظار با نرخ پرداخت شده در پایان قرارداد یکسان است، درحالی که عقد مشارکت در ذات خود این را برنمی‌تابد. در واقع مشارکت در نظام ما کاملا صوری است.
بحرینی تصریح کرد: این مشکل ساختاری است و اگر من هم مدیر بانک بودم مجبور بودم، همین کارها را انجام دهم.
ارایه طرح تلفیقی مجلس و لایحه دولت در صورت تاخیر دولت
رئیس کارگروه اصلاح قانون عملیات بانکداری بدون ربا مجلس با اشاره به ارایه غیر رسمی لایحه اصلح نظام بانکی به مجلس گفت: در صورتی که دولت در ارایه لایحه به مجلس تاخیر کند، نمایندگان مجلس خود با تلفیق طرح کارگروه با لایحه دولت راساً طرح خود را به صحن مجلس ارایه خواهند کرد.
رئیس کارگروه اصلاح قانون عملیاتی بانکداری بدون ربا مجلس با بیان اینکه یکی از دلایل ایجاد این فاصله بین قانون و اجرا دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌هایی بود که توسط بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تصویب می‌شد، گفت: مشکلاتی که هم اکنون وجود دارد، اغلب در قانون نیست، بلکه در آییننامهها، دستورالعمل‌ها و رویه‌ها است، به همین دلیل در طرح مجلس پیش‌بینی شده که شورای فقهی باید در بانک مرکزی مستقر شود که وظیفه آن حراست از قانون است و هیچ نوع قراردادی امکان عملیاتی شدن ندارد، مگر اینکه شورای فقهی آن را تایید کند.
وی ادامه داد: هیچ نهادی مسئولیت حراست از قانون بانکداری بدون ربا را تاکنون نداشته است و به همین دلیل در قالب آییننامهها معمولا از قانون تخطی شده است.
بحرینی با اشاره به تدوین لایحه اصلاح نظام بانکی در دولت قبل افزود: ویرایش نهایی این لایحه به صورت غیررسمی در اختیار ما قرار گرفت و تقریبا کار تمام شده بود و باید به تصویب هیات دولت می‌رسید، اما به دلایلی این لایحه به مرحله تصویب نرسید و دولت تغییر کرد.
وی ادامه داد: با تغییر دولت مسئولان جدید اعلام کردند، ملاحظاتی نسبت به این لایحه دارند و باید مواردی تغییر کند و به همین دلیل مدتی کار به طول انجامید، ولی ما در مجلس متوجه شدیم که بازنگری در لایحه بسیار به طول انجامیده و به همین دلیل کارگروه اصلاح قانون عملیات بانکداری بدون ربا تشکیل شد، تا طرح اصلاح این قانون را تدوین کند.
بحرینی گفت: در نهایت این طرح در کارگروه به تصویب رسید و یک فوریت آن با رای بالایی در مجلس تصویب شد و برای بررسی به کمیسیون اقتصادی ارایه شد.
رئیس کارگروه اصلاح قانون عملیاتی بانکداری بدون ربا مجلس اظهار داشت: در همین گیر و دار بود که دوستان در بانک مرکزی به تکاپو افتادند و اعلام کردند که لایحه‌‌ای برای اصلاح نظام بانکی تدوین در مجلس ارسال خواهند کرد. لایحه به هیات دولت ارسال شد، اما آقای طیب‌نیا به آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور گفت: چون باید لایحه به امضای وزیر اقتصاد برسد، بنده نظراتی دارم که باید مجدداً لایحه را براساس آن بررسی کنم.
وی تصریح کرد: وقتی لایحه به صورت غیررسمی به ما ارایه شد دیدیم مزیت‌های زیادی نسبت به طرح مجلس دارد و طرح دولت جامع‌تر است زیرا مجلس تنها قانون عملیات بانکداری بدون ربا را مورد بررسی و اصلاح قرار داده بود اما دولت قوانین پولی و بانکی، قانون بانک مرکزی و قانون اصلاح عملیات بانکداری بدون ربا را بررسی و اصلاح جدی کرده بود.
رئیس کارگروه اصلاح قانون عملیاتی بانکداری بدون ربا مجلس با بیان اینکه طرح مجلس در فصل پنجم لایحه دولت دیده شده بود، اما طرح مجلس جامع‌تر و گسترده‌تر به بحث بانکداری اسلامی پرداخته بود، به همین دلیل طرح مجلس را در لایحه دولت تلفیق کردیم. در صورتی که دولت لایحه را در موعد مقرر به مجلس ارسال نکند مجلس طرح خود را که با لایحه دولت تلفیق شده است را نهایی و به صحن مجلس ارایه خواهد کرد.
وی افزود: اوایل مهرماه طرح اصلاح نظام بانکی در دستور کار کمیسیون اقتصادی قرار خواهد گرفت و امیدواریم دولت تا آن زمان لایحه خود را به مجلس ارایه کند.
منبع: فارس