فردا دومین و آخرین اجلاس سازمان کشورهای صادرکننده نفت در سال 2014 در شهر وین برگزار می‌شود. شاید این اجلاس را بتوان یکی از مهمترین نشست‌های 4 سال اخیر دانست، چراکه در آن 12 عضو این سازمان بر سر تعیین حجم تولید و افق مقابل بازار جهانی نفت در حالی به تبادل نظر خواهند پرداخت که قیمت نفت برای نخستین بار در 4سال اخیر به قیمت 80 دلار برای هربشکه رسیده است و هر تصمیمی که در این نشست گرفته شود می‌تواند نقطه عطفی برای قیمت نفت در بازار جهانی باشد. در این باره دکتر مهدی عسلی یکی از کارشناسان انرژی کشور در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار می‌کند که اگر فردا اوپک بر سر کاهش حجم تولید نفت تا حذف کامل مازاد عرضه در بازار به اجماع برسد حتی ممکن است قیمت نفت به 100دلار نیز بازگردد اما اگر به اجماع نرسد قیمت نفت پایین‌تر نیز خواهد رفت. البته مدتی است با نزدیک شدن به اجلاس یکصدوشصت‌وششم اوپک بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران با سفر به کشورهای عضو اوپک با همتایان خود به همفکری می‌پردازد و آمارهای منتشر شده توسط مؤسسات بین‌المللی نیز نشان می‌دهد که در ماه گذشته میلادی آنگولا 66 هزار بشکه، نیجریه 56 هزار بشکه، عربستان سعودی 50 هزار بشکه، کویت 34 هزار بشکه، عراق و قطر هر یک 18هزار بشکه از تولید نفت خود کم کرده‌اند. ضمن آنکه وزیر نفت عربستان نیز دیروز اعلام کرد که پیش‌بینی می‌کند نشست پنجشنبه اوپک (فردا) دشوار نباشد. با تمام این تفاسیر به نظر می‌رسد فردا اعضای اوپک «تصمیمی مناسب» را در مورد کاهش قیمت نفت اتخاذ خواهند کرد. در این خصوص گفت‌و‌گوی مهدی عسلی با «ایران» را می‌خوانید:

 به نظر شما اعضای اوپک در اجلاس روز پنجشنبه به اجماع می‌رسند؟

باید توجه کرد که نحوه برخورد هر کشور با کاهش قیمت نفت متفاوت است. برخی از تولید‌کنندگان مایلند که روند نزولی قیمت نفت تا جایی ادامه یابد که تولید‌کنندگان کوچک نظیر برخی از تولیدکنندگان نفت از منابع غیر متعارف (شیل‌نفتی) در امریکا از بازار خارج شوند. از سوی دیگر برخی از کشورها مخصوصاً آنها که منابع نفت آنها زیاد نیست و وابستگی زیادی به درآمدهای نفت دارند به دنبال آن هستند که در کوتاه مدت هم قیمت نفت در سطوح بالاتر باقی بماند.

مأموریت اصلی اوپک ایجاد ثبات در بازار و حفظ منافع اعضای خود است. اما نباید فراموش کرد که اوپک از کشورهای مختلف تشکیل شده و این اعضا همگی تولید‌کننده نفت هستند و هر یک شرایط مختلفی با دیگری دارند. این اعضا از نظر هزینه تولید نفت، حجم تولید، وسعت بازار، شرایط ژئوپولیتیک، شرایط اقتصادی و سیاسی و... در وضعیتی متفاوت از هم قرار دارند. این تولید‌کنندگان نفت تا حدی در بازار رقیب یکدیگر نیز هستند؛ از این رو در برخی از مواقع مخصوصاً موقعی که قیمت‌ها سقوط می‌کند ممکن است منافع کشورهای عضو با هم توافق نداشته باشد. بنابراین نمی‌توان اکنون گفت که به طور حتم اعضای اوپک فردا به اجماع بر سر کاهش تولید نفت می‌رسند یا خیر.

 چشم‌انداز قیمت نفت را چگونه می‌بینید؟

چشم‌انداز قیمت نفت بستگی زیادی به این دارد که در اجلاس یکصد و شصت و ششم اعضا به اجماع بر سر کاهش تولید برسند یا خیر. اگر اعضا به اجماع برسند که مازاد عرضه را از بازار خارج کنند بازار تثبیت شده و قیمت نفت ثابت مانده یا حتی بالا خواهد رفت، اما اگر تصمیمی در خصوص مدیریت عرضه گرفته نشود ممکن است که قیمت نفت پایین‌تر از قیمت فعلی نیز برود. چرا که محاسبات نشان می‌دهد 700 الی 800 هزار بشکه مازاد تولید وجود دارد. اگر ادامه پیدا کند این رقم سال آینده به یک میلیون و 700هزار الی 2 میلیون بشکه نیز خواهد رسید و مازاد تولید با انباشته شدن در انبارهای نفت قیمت نفت را بر مدار نزولی قرار خواهد داد مگر آنکه اتفاق غیرمترقبه‌ای نظیر جنگ در یک کشور تولیدکننده نفت رخ دهد که نمی‌توان در مورد آن پیش‌بینی کرد.

 با توجه به اینکه سهم اوپک در بازار جهانی نفت کاهش یافته است و برخی نیز معتقدند دیگر تصمیمات اوپک تأثیری بر بازار نمی‌تواند داشته باشد؛ به نظر شما آیا بازهم تصمیمات اوپک می‌تواند در بازار جهانی

نقش بازی کند؟

این سخن صحیح است و اکنون تأثیر اوپک در بازار جهانی نفت نسبت به سال‌های دهه 1970 کاهش یافته است به طوری که می‌بینیم سهم اوپک از بازار جهانی تقریباً از 70 درصد در دهه یاد شده به حدود 40 درصد رسیده که دلیل اصلی آن افزایش تولید غیراوپک بوده است. در این موضوع تولید نفت از منابع غیر‌متعارف و ورود تولیدکنندگان جدید به بازار و کاهش تقاضای جهانی انرژی بسیار نقش داشته است. اما اینکه در سال‌های آینده این سهم کمتر نیز خواهد شد ممکن است اجتناب ناپذیر باشد چراکه تولید نفت امریکا هر روز بیشتر و از سوی تقاضا نیز با پیشرفت تکنولوژی شدت انرژی و شدت نفت کاهش یافته و تقاضا برای نفت کمتر خواهد شد. با این حال پیش‌بینی می‌شود از سال 2020 تولید نفت شیل کاهش یابد و دوباره نقش اوپک در بازار پررنگ‌تر شود. اما مهم این است که اوپک بتواند راهکاری برای این 5 الی 6 سال اتخاذ کند که در سال 2020 توان افزایش سهم خود را داشته باشد. به نظر می‌رسد اکنون بزرگترین دغدغه اوپک نیز همین باشد که راهبرد و سیاستی را اتخاذ کند که در میان مدت بتواند نقش خود را در ثبات بازار حفظ کند.  نباید فراموش کرد که تولیدکنندگان غیر اوپکی نظیر روسیه و مکزیک نیز ممکن است در باثبات‌سازی بازار منافع مهمی داشته باشند و ممکن است این کشورها نیز برای کاهش مازاد عرضه در بازار همکاری کنند.

 تولید نفت از منابع غیر متعارف (شیل‌نفتی) تا چه قیمتی ادامه خواهد داشت؟

در امریکا و در هر ایالت، تولید نفت، هزینه متفاوتی دارد. در برخی از مناطق هزینه تمام شده تولید هر بشکه نفت حدود 85 الی 90 دلار و در برخی دیگر در حدود 50 دلار است و در برخی مناطق حتی با 25 دلار هم تولید نفت سود آور است. به طور میانگین هر بشکه 60 الی 65 دلار هزینه دارد از این رو نمی‌توان گفت در چه سطح قیمتی تولید نفت شیل امریکا کاهش خواهد یافت. اما مشکل دیگر این است که پیشرفت تکنولوژی هر روز هزینه‌های تولید را کمتر و منحنی عرضه را پایین‌تر می‌آورد و از این طریق صرفه اقتصادی تولید نفت را از منابع نامتعارف در قیمت‌های پایین بیشتر می‌کند. به طوری که شاید اگر 3 سال پیش این کاهش قیمت رخ می‌داد و قیمت نفت به 80 دلار می‌رسید، تولید نفت از خیلی از چاه‌های امریکا غیر اقتصادی می‌شد در حالی که در حال حاضر حتی سقوط قیمت به سطح 50دلار یا کمتر هم نمی‌تواند سطح تولید را در کوتاه مدت کاهش دهد زیرا در این قیمتها تولید‌کننده هنوز می‌تواند هزینه‌های متغیر را پوشش دهد.

منبع: ایران - عطیه لباف