نعمت الله اکبری، رئیس سازمان برنامه و بودجه اصفهان
یکی از مشکلات «روان‌تنی» شناخته‌شده در دانش روان‌شناسی آن است که بانویی تمامی علائم حاملگی را دارد و برای مدت‌ها خود را باردار می‌داند و حتی تمامی خانواده و اطرافیان نیز او را حامله می‌پندارند؛ ولی از نظر پزشک متخصص، او هرگز باردار نبوده و فرزندی به دنیا نمی‌آورد!
به‌عبارت‌دیگر، در حاملگی کاذب همه نشانه‌های بارداری وجود دارد: تهوع صبحگاهی، برآمدن شکم و حتی بزرگ‌شدن حجم رحم! ولی «جنین»ی در کار نیست!! روان‌شناسان معتقدند علت اصلی حاملگی کاذب، تمایل زیاد به حاملگی یا ترس زیاد از آن است که باعث تغییرات هورمونی و منجر به این احساس کاذب می‌شود. یکی از پدیده‌هایی که در اقتصاد بسیار شبیه به حاملگی کاذب است، شرایط تورمی بالای ٢٠ درصد است. در این شرایط بسیاری از فعالان اقتصادی و کاسب‌کاران احساس می‌کنند که بازار رونق دارد و خریدوفروش انجام می‌شود و انواع معاملات صورت می‌گیرد؛ یعنی به نظر می‌رسد که همه علائم رونق اقتصاد وجود دارد، اما گاه از یک دیدگاه دقیق‌تر این علائم به‌مثابه حاملگی کاذب یا «توهم بارداری» است!
در حاملگی کاذب تورم، کسی که ملک یا زمینی را خریده است احساس رضایت می‌کند چون می‌داند که به‌زودی آن را گران‌تر می‌فروشد. شخصی که خودروي جدیدی خریده، شاد و امیدوار است که پس از چند‌هزار کیلومتر رانندگی، ماشین خود را گران‌تر از مبلغ خرید می‌فروشد! تولیدکننده، مواد اولیه‌ای را که خریده است بدون آنکه در فرایند تولید به کار بگیرد و زحمتی به خود بدهد، آن را گران‌تر از خرید می‌فروشد و احساس سودآوری می‌کند! اما و هزاران اما که با وجود همه این احساس رضایت‌ها و خوشحالی‌ها، در پی یک معاینه دقیق و سونوگرافی مشخص می‌شود که این اقتصاد «بیماری روانی» دارد و از حاملگی کاذب رنج می‌برد! به‌واقع، جنینی در رحم اقتصاد نیست و هرگز رشد اقتصادی رخ نداده است.
ممکن است تورم بالای ٢٠ درصد در اقتصاد یک کشور، احساسی در بازارهای مختلف به وجود بیاورد که بسیار شبیه حاملگی کاذب در زنان است. در حاملگی کاذب تورم، بسیاری از نشانه‌های ظاهری اقتصاد فعال و پررونق وجود دارد، ولی رشد اقتصادی در کار نیست.
دولت روحانی و تیم اقتصادی دولت تدبیر و امید، توانسته است با انضباط مالی درخور تحسین، از ابتدای سال ٩٣ تورم نزدیک به ٣٦ درصد را به زیر ١٠ درصد در سال ٩٥ برساند. در این شرایط، بسیاری از کسانی که در تورم بالای ٢٠ درصد احساس رونق می‌کردند، شرایط کنونی را رکود اقتصادی می‌دانند و بسیار ناراضی هستند! این افراد، همان کسانی هستند که خود و اطرافیانشان دچار حاملگی کاذب تورم شده بودند. باید از اینان پرسید: مگر امکان دارد که در سال‌های ٩٠ تا ٩٣ اقتصاد رشدی منفی داشته باشد، اما درعین‌حال، کشور از رونق اقتصادی برخوردار باشد؟؟! آری، احساس کاذب رونق، همان توهم حاملگی است که بر اثر نرخ تورم ٣٥ درصدی ایجاد شده.
از سوی دیگر، آیا می‌توان پذیرفت که اقتصاد کشور در سال ٩٥ بدون احتساب درآمدهای نفتی، ٤,٥ درصد و با احتساب درآمدهای نفتی نزدیک به هفت درصد رشد اقتصادی داشته باشد و تورم ٣٥ درصدی به تورم یک‌رقمی تبدیل شده باشد، اما درعین‌حال کشور دچار رکود اقتصادی باشد؟!!
روان‌شناسان معتقدند که روان انسان همیشه جسم را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد و بسیاری از بیماری‌های جسمی ناشی از عوامل روانی هستند. ازاین‌رو متخصصان این‌گونه بیماری‌ها را «بیماری‌های روان‌تنی» می‌نامند. پدیده حاملگی کاذب یک بیماری روان‌تنی است. توهم رونق اقتصادی در شرایط تورم افسارگسیخته، بیماری روان‌تنی اقتصاد است؛ یعنی مردم در شرایط تورم فزاینده، احساس کاذب انجام فعالیت اقتصادی و رونق اقتصادی می‌کنند زیرا بدون آنکه هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای در کالا یا ملک و خودرو و... ایجاد کرده باشند، به علت تورم موجود، احساس می‌کنند که ارزش اموال آنان بالا رفته و چون هر روز ممکن است بتوانند اموال خود را گران‌تر از روز پیش بفروشند، با وجود کاهش قدرت خریدشان، تمایل زیادی به خریدن دارند! در مقابل این وضعیت، وقتی تورم به زیر ١٠ درصد می‌رسد، مانند شرایط کنونی، دیگر نمی‌توان ملکی را خرید و چند ماه بعد به قیمت بالاتر فروخت؛ دیگر نمی‌شود خودرویی را خرید و چند‌هزار کیلومتر با آن رانندگی کرد و گران‌تر فروخت و خوشحال بود؛ دیگر مقدور نیست که تولیدکننده رانت‌خوار، مواد اولیه را تهیه کند و بدون آنکه با آن کالایی را تولید کند، آن را گران‌تر بفروشد و سودی بادآورده به جیب بزند!
نمونه مشهود حاملگی کاذب تورم، بازار مسکن در سال‌های گذشته است. بر اساس سرشماری سال ٩٥، بیش از ٢,٥ میلیون واحد مسکونی خالی بر اساس خوداظهاری مردم، وجود دارد!! کارشناسان این تعداد را تا چهار میلیون نیز برآورد کرده‌اند. این تعداد مسکن خالی چهار تا هفت‌برابر نیاز واقعی مسکن در هر سال در کشور است!! تولید انبوه مسکن که رونق بازار مصالح ساختمانی و رضایت فعالان این بازار را در پی داشت، جز در شرایط تورمی بالای ٢٠ درصد هرگز امکان نداشت. بنابراین، وضعیت قبلی بازار مسکن، رونق واقعی و مبتنی‌بر نیاز کشور نبود و بازار سرد تولید و خرید مسکن در وضعیت کنونی نیز ناشی از رکود اقتصادی نیست. احساس نیاز به ساخت بی‌حساب مسکن ناشی از حاملگی کاذب اقتصاد بوده است و تا وقتی تورم تک‌رقمی است، هرگز آن احساس نیاز برنخواهد گشت.
آری! دولت تدبیر و امید، اقتصاد را از تورم ٣٥درصدی به تورم تک‌رقمی در سال ٩٥ و رشد اقتصادی منفی را به رشد اقتصادی هفت‌درصدی رسانده است. ازاین‌رو ادعایی گزاف نیست اگر بگوییم: بسیاری از کسانی که شرایط کنونی را رکود اقتصادی می‌نامند، همان کسانی هستند که خود یا اطرافیانشان در سال‌های ٨٨ تا ٩٢ دچار حاملگی کاذب تورم بوده و از مزایای زودگذر تورم افسارگسیخته برخوردار شده‌اند!!