یک کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین مباحث در توسعه صادرات، ثبات سیاسی و اقتصادی است، گفت: افزایش نرخ ارز مطلوب صادرات است اما نه یک‌باره بلکه تدریجی و منطقی.

علیرضا اقبالی در خصوص موانع توسعه صادارت غیرنفتی، اظهار داشت: صادرات به همراه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی متغیر بسیار حساسی است که تحت تاثیر متغیرهای اقتصادی و غیراقتصادی است.

*رشد اقتصادی پیش‌زمینه صادرات

وی با بیان اینکه بی‌ثباتی‌های منطقه کشور می‌تواند متغیرهای غیراقتصادی را تحت تاثیر خود قرار دهد، عنوان کرد: بی‌ثباتی یک کشور شامل بازارهای هدف نیز می‌شود و این حوزه اقتصاد سیاسی است که می‌تواند تحت تاثیر فضای سیاسی قرار بگیرد.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: در حوزه نظری مطالعات بسیاری زیادی بر روی صادرات غیرنفتی صورت گرفته است که یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر صادرات غیرنفتی تحت تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی است GDP یا رشد اقتصادی است در واقع رشد اقتصادی باید صورت بگیرد تا کالاهای تولید شده صادر شوند.

وی با اشاره به تاثیر نرخ ارز و تورم بر صادرات غیرنفتی، اظهار داشت: به نظر می‌رسد صادرات باید در یک فضای باثبات اقتصادی و سیاسی شکل بگیرد و منظور از فضای باثبات اقتصادی نرخ پایین تورم و مشخص بودن نرخ ارز است.

*افزایش نرخ ارز مطلوب صادرات اما نه یک‌باره

اقبالی در پاسخ به این سوال که آیا نرخ ارز با ثبات به معنای نرخ ارز ثابت است، گفت: در دنیای امروز نرخ ارز ثابت وجود ندارد بلکه تحت تاثیر بازار است که اتفاقا یکی از دلایل آنکه نرخ ارز تحت تاثیر تلاطم قرار نگیرد توسعه صادرات است و اگر نرخ ارز به سمت پایین و یا بالا برود در هر دو صورت باعث می‌شود رفتار عوامل اقتصادی غیر فعال می‌شود.

وی در ادامه تشریح کرد: بالا رفتن نرخ ارز ممکن است برای فضای صادرات جذاب باشد اما باید تحت یک برنامه مشخص و بلندمدت باشد هر چند افزایش نرخ ارز برای فضای صادراتی مطلوب است اما نه در یک دوره یک ماهه 60 درصد نرخ ارز افزایش بیابد و پول ملی تضعیف بشود بلکه در یک برنامه بلند مدت باید صورت بگیرد.

این کارشناس اقتصادی در خصوص نرخ تورم نیز اظهار داشت: افزایش نرخ تورم به معنای افزایش عوامل تولید است که به بخش صادراتی به دلیل افزایش هزینه تمام شده ضربه زده و مزیت‌های لازم را در بازارهای بین‌المللی از دست می‌دهد.

* دولت صادرات را با اطلاعات جامع حمایت کند

وی با اشاره به حوزه اقتصاد سیاسی بیان داشت: به نظر می‌رسد اکنون مهم‌ترین مشکل در این حوزه است در واقع مشکلات اقتصاد سیاسی باعث اتفاقات اخیر بازار ارز شده است که به لحاظ تحریم‌ها یک سری مشکلاتی به وجود آمده است و تاثیر منفی بر صادرات غیرنفتی می‌گذارد و ممکن است وجوه حاصل از صادرات به داخل منتقل نشود و یا بازارهای هدف مانع تراشی کنند که این موارد به ساختار صادرات لطمه می‌زند.

وی در مورد بازاریابی در بازارهای جهانی نیز اظهار داشت: در وزارت بازرگانی یک بخشی به نام اداره کل صادرات است که این مهم را برعهده دارد و معمولا دولت‌ها یک‌سری از هزینه‌ها را مانند جمع‌آوری اطلاعات جامع و کامل در مورد کشورهای هدف انجام می‌دهند که از دوش بنگاه برداشته شود البته یک بخشی از این اطلاعات در وزارت بازرگانی و موسسه پژوهش‌های بازرگانی صورت گرفته است هر چند باید تقویت شود.

این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه جمع‌آوری اطلاعات نیاز به یک مدیریت قوی دارد تا بخش‌های صادراتی فعال‌تر شوند، گفت: این اطلاعات برای صادر کننده‌هایی که هنوز به صورت سنتی فعالیت می‌کنند بسیار مفید است اما به جز در معدود بخش‌هایی که به صورت مدرن عمل می‌کنند به نظر می‌رسد سایر حوزه‌‌ها ضعیف عمل کرده‌اند.

*تجارت الکترونیک تسهیل کننده صادرات

اقبالی تصریح کرد: تجارت الکترونیک یک مبحث حائز اهمیت است که با آن هزینه مبادله کاهش می‌یابد که می‌توان محصول را به تمام دنیا معرفی کرده و بهترین بازار هدف را تعیین کنند این حوزه‌ای است که وزارت بازرگانی متولی آن است و به نظر می‌رسد مهم‌ترین وظیفه وزارت بازرگانی اطلاع‌رسانی و ساماندهی تجارت الکترونیک است.

این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: در قرن 21 دیگر نباید وزارت بازرگانی قیمت‌گذاری، تاسیس شرکت و انجام واردات را انجام بدهد در این دنیای مدرن تمام این کارها را فعالین اقتصادی و بخش خصوصی می‌توانند انجام دهند وزارت بازرگانی باید در خصوص ساختار داخل کشور و بازارهای جهانی برای صادرات اطلاع‌رسانی کند.

وی در ادامه افزود: به جهت اینکه هزینه جمع‌آوری اطلاعات هزینه‌بر است به نظر می‌رسد که بخش خصوصی نمی‌‌تواند این هزینه را صرف و اطلاعات را تولید کند بلکه باید بخش‌هایی درست شود که اطلاعات را در اختیار دیگران قرار دهد.

* فارغ‌التحصیلان ایرانی ناجیان صادرات

این کارشناس اقتصادی با اشاره به وجود نمایندگان بازرگانی ایران در خارج از کشور، بیان داشت: این بحث مربوط به زمانی می‌‌شود که اینترنت به صورت گسترده نبود در حالی که اکنون اگر فارغ‌التحصیلان قدرتمند در حوزه تجارت الکترونیک جذب شوند کارهای بسیار مفیدی می‌توان انجام داد، اکنون زمان اینکه فردی به یک کشور دیگر برود، اطلاعات جمع کند و آن را به داخل کشور منتقل کند گذشته است در ضمن اینکه این فرایند به کندی صورت می‌گیرد و هزینه‌بر است.

اقبالی معتقد است: موارد ذکر شده با فضای باثبات اقتصادی امکان‌پذیر است و ساختار اطلاع‌رسانی مستلزم این است که  فضای سیاسی کشور از مشکلاتی که اکنون با آن مواجه است نجات یابد که در غیر این صورت چشم‌انداز مناسبی برای صادرات نخواهد بود.

*انرژی و نیروی کار ارزان،‌مالیات اندک اما تولید گران!

این کارشناس اقتصادی در خصوص نقش تولید کننده در بهبود صادرات، بیان داشت: یکی از مشکلاتی که تولید با آن مواجه است به روز نبودن تکنولوژی تولید است و این تکنولوژی باعث شده که قمیت کالای ایرانی قابل رقابت نباشد.

وی با اشاره به انرژی نسبتا ارزان و سیستم مالیاتی آسان در کنار نیروی کار ارزان، مطرح کرد: چرا مجموعه این عوامل هنگامی که به تولید می‌رسد هزینه تولید بالا است، به نظر می‌رسد که در کنار دلایل متعدد یکی از مهم‌ترین آنها عدم استفاده از تکنولوژی روز دنیا است هر چند ممکن است در چند بخش از ماشین‌آلات مدرن برخوردار باشیم اما به طور متوسط یک عقب‌ماندگی معناداری را در سطح تکنولوژی داریم.

اقبالی با اشاره به موانع متعددی که بر سر راه صادرات است، گفت: باید بازارهای هدف مشخص شده، باثبات باشد، به عنوان نمونه یک فروشگاه که حراج می‌کند در واقع به تقاضاهای زودگذر پاسخ می‌دهد در حالی که یک فروشگاه دیگر بازارهای خاصی را در نظر می‌گیرد و آماری دقیق از متقاضیان و تاثیر تغییرات قیمت در دست دارد که مورد نیاز صادرات مورد دوم است که این مهم مستلزم داشتن یک فضای سیاسی آرام و یک فضای بیرونی مناسب است.

این کارشناس اقتصادی در خصوص تاثیر نمایشگاه‌های بین‌المللی برای کاهش فشار تحریم‌ها، معتقد است: تحریم‌ها را به راحتی نمی‌توان دور زد، هر چند که می‌توان یک‌سری کالاها که مورد نیاز بخش تجاری و صنعتی است و کاربرد دوگانه دارد را بدست آورد اما چگونه ممکن است که 60 میلیارد دلار صادرات داشت و برای این میزان صادرات تحریم را دور زد، هزینه این دور زدن چقدر است؟

وی در مورد این نکته که می‌توان بر روی کالاهای خاص متمرکز شده و حجم آن را افزایش داد به خصوص در مورد کالاهایی مانند زعفران که مزیت نیز داریم،‌ گفت: شاید بتوان در کوتاه‌مدت یک سری کارها انجام داد اما در بلندمدت باید مسئله بحران تحریم‌ها حل شود. و با این شرایط بخش‌هایی که آسیب‌پذیرند صدمه می‌بینند.

این کارشناس اقتصادی در واکنش به این مطالب که همیشه مسئله تحریم‌ها وجود داشته و ایران قدرتمند‌تر شده است، بیان داشت: اکنون فشارها بیشتر شده است در ضمن اینکه در گذشته تحریم با آمریکا بوده از سوی اروپا و استرالیا نبوده است در حال حاضر مسئله متفاوت است تحریم‌ها، تحریم مالی است که نقل و انتقال پول امکان‌پذیر نیست و تاکنون این مسئله را تجربه نکردیم.

*ثبات سیاسی و اقتصادی لازمه صادرات

وی با اعتقاد به اینکه تحریم‌های اخیر شبیه شرایط جنگ تحمیلی است، عنوان کرد: حل این مسئله مربوط به حوزه حقوقی و روابط بین‌الملل است که باید با دیپلماسی فعال حل شود، مشخص است که این مسئله را باید به یک سرانجامی رساند. چگونه می‌توان صادرات انجام داد اما انتقال پول انجام نگیرد؟

اقبالی عنوان کرد: این بحث که با چه مدلی این مسئله حل شود در حیطه‌کاری بنده نیست کارشناسان خاص خود را می‌طلبد اما در حوزه اقتصاد برای سرمایه‌گذاری خارجی باید دو چیز مشخص باشد یکی بحث سیاست مالی تعدیل است که برای این کار باید فضای سیاسی و فضای داخلی اقتصادی باثبات باشند که ثبات سیاسی به معنای رفع تحریم و ثبات داخلی به معنای رفع نوسانات است نه اندازه نرخ ارز 2 هزار تومانی، شاید نرخ ارز باید 3 هزار تومان شود اما نه در عرض 10 روز بلکه طی 2 سال.

* دولت به عنوان ضربه‌گیر جلوی نوسانات را بگیرد

اقبالی با بیان اینکه سطح آسیب‌پذیری در نوسانات بسیار زیاد است، گفت: نباید اجازه داد که نوسانات رخ دهد البته این به معنای دخالت دولت نیست بلکه برای نرخ ارز دو مدل نرخ ارز شناور و آزاد که بدون هیچ‌گونه دخالت است و نوع دیگر شناور مدیریت شده است که دولت می‌تواند به صورت مقطعی و به عنوان ضربه‌گیر وارد شود تا بازار به ثبات برسد و این مسائل در سرمایه‌گذاری خارجی و صادرات نقش دارد.

منبع: فارس