به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در اجرای سیاست‌های تجاری در قالب اولویت‌بندی کالاهای وارداتی، مرکز مبادلات ارزی، مهر‌ماه سال 1391 به منظور تامین نیاز ارزی واردکنندگان کالا و خدمات، ایجاد و امکان ثبت دقیق و کنترل مصارف ارزی در این مرکز فراهم شد. اکنون در یکمین سالگرد تاسیس این مرکز گزارشی از روند و فعالیت مرکز ارایه می شود.
اولویت بندی کالاها
درسال گذشته با توجه به  تشديد تحريم هاي بانکي و نفتي و بروز نوسانات شديد در نرخ ارز‌؛اتخاذ تدابير لازم جهت استفاده بهينه از منابع ارزي کشوراجتناب ناپذير شد.در اين راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت در جلسه مشترک با بانک مرکزي موضوع اولويت‌بندي کالاها به 10 گروه کالايي را مطرح نمود که دسته بندي آنها به ترتيب ذيل بود:
1)کالاهاي اساسي
2) دارو و مواد اوليه داروئي
3)مواد اوليه توليدات صنعتي و کشاورزي و پتروشيمي
4)مواد اوليه توليدات، روغن هاي خوراکي و توليد مواد کاني
5) اجزاء ، مواد و قطعات واسطه اي و منفصله CKD و مواد شيميائي
6)قطعات نيمه مونتاژ شده SKD 
7)کالاهاي نيمه ساخته يا آماده مونتاژ مثل پمپ ها ، الکترو موتورها ، لاستيک هاي خودروئي، ابزارآلات
8)کالاهاي سرمايه اي ماشين آلات
9)کالاهاي نهائي با دوام
10)کالاهاي نهائي و مصرفي ،مواد اوليه صنعتي، کشاورزي نيمه ساخته و يا ساخته شده غير ضروري

از طرح بورس ارز تا تشکیل مرکز مبادلات ارزی
در مرحله اول با توجه به گروه بندي صورت گرفته به ترتيب فوق، به لحاظ کاهش درآمد هاي نفتي، اين بانک اعلام نمود صرفا" به 5 اولويت اول ارز مرجع پرداخت خواهد نمود. درمراحل بعدي اولويت هاي2 (به غير از داروهاي انساني )، 3،4و5 از شمول دريافت ارز مرجع حذف و براي تأمين ارز اولويت هاي 2(به غير از داروهاي انساني)  الي 9 ، طرح بورس ارز از سوي وزارت امور اقتصادي و دارائي مطرح گرديد تا صادرکنندگان ارز خود را به صورت قانوني و با نظارت مراجع رسمي کشور در آن عرضه نموده و ارز مورد نياز اولويت هاي مذکورتأمين شود.
با توجه به بررسيهاي انجام شده و ابهامات موجود در عملياتي بودن طرح مذکور ،ايده ايجاد مرکز مبادلات ارزي مطرح و اين موضوع عملا" منجر به پيدايش نرخ‌مبادله‌اي شد. اين مرکز در نهايت درتاريخ  3/7/1391 رسما" فعاليت خود را آغاز نمود.

نخستین روزهای کاری مرکز با تخصیص کد ارز به سه گروه کالایی
درنخستين روز کاري مرکز مبادلات ارزي (3/7/1391) مقرر شد صرفا"از بانکهاي ملت و کشاورزي دعوت به عمل آمده و  ثبت سفارشات داراي اولويت هاي 3،4و5، استان تهران مورد پذيرش قرار گيرد. از تاريخ 3/7/1391 پذيرش ثبت سفارشات آغاز و مراجعات افزايش يافت و هر روز نيز بر تعداد آنها افزوده شد به نحوي که در 4/7/1391 تعداد ثبت سفارشات پذيرفته شده 24 فقره و در روزهاي پاياني سال به  634 فقره رسيد که از رشد قابل ملاحظه اي برخوردار بود.
حضور فراگیر بانک های تجاری در مرکز مبادلات
در مرحله دوم،  ضمن دعوت از  بانکهاي ديگر و ارائه آموزش هاي لازم، ثبت سفارشات صادره از سوي ساير استانها پذيرفته شد.
انجام خدمات ارزی در شعب
در مرحله سوم ، با توجه به تثبيت شرايط و آگاهي کامل بانکها از روند انجام امور، پذيرش متقاضيان در شعب آغاز گرديد.
گزارش فعالیت مرکز
درتاريخ 8/7/1391 ثبت سفارشات با گروه کالائي 2 (به غير از داروهاي‌انساني) و در تاريخ هاي 14/7/1391، 24/7/1391 6/10/1391و2/12/1391 به ترتيب اولويت هاي 6،7،8و9 مورد پذيرش قرار گرفت ضمن اينکه در سال گذشته مقرر گرديد تأمين ارز موارد 20 گانه بخش خدمات نيز از محل ارز مبادله اي تأمين شود که بدين ترتيب عملا" ارز مورد نيازبخش عمده‌اي از تقاضاهاي ايجاد شده براي کالاها و خدمات ازطريق مرکز مبادلات ارزي تأمين شد.
در شش ماهه دوم سال گذشته تعداد ثبت سفارشات پذيرفته شده در مرکز مبادلات‌ارزي به 26.231 فقره رسيد که بيشترين آن مربوط به اسفند ماه سال 1391 با تعداد 7.813فقره مي باشد . اين تعداد  بيش از 2 برابر ميانگين ماههاي گذشته بود.
با توجه به افزايش ميزان عرضه ارز از اوایل اسفند ماه سال 1391 از تعداد ثبت سفارشات در نوبت دريافت ارز کاسته شده و اين روند در سال جاري نيز ادامه دارد به‌طوري‌که طی شش ماهه اول سال 1392  تعداد ثبت سفارشات پذيرفته شده به  45.721  فقره رسيد. باتوجه به برابر بودن تعداد روزهاي کاري مرکز در دو بازه زماني موردنظر (نيمه دوم سال 91 و نيمه اول سال 92) میانگین شش ماهه اول سال‌جاري، حدودا" 2 برابر شش ماه سال گذشته‌ مي‌باشد. در مجموع مرکز مبادلات ارزی با پذیرش بیش از 71.952 فقره ثبت سفارش به ارزش حدوداً 6/18 میلیارد دلار، نیازهای ارزی بخش تولید را تأمین نموده است.
با توجه به توافق صورت گرفته در ابتداي سال‌جاري با وزارت صنعت، معدن و تجارت ،مقرر گرديد مبلغ 10 ميليارد دلار به کالاهاي اساسي ( گندم، برنج، کنجاله سويا، روغن، ذرت، جو، گوشت، شکر، کره،دام زنده، شيرخشک، مرغ منجمد) ارز اختصاص يابد. در اين رابطه و در نيمه اول سال‌جاري  مبلغ 10.478.469.084 دلار کد تخصيص ارز صادر شده است.