خلاصه مدیریتی گزارش؛
انسان در شروع و راهبری هر فعالیت اقتصادی، شاخص های محیط را –حتی به صورت ناخودآگاه- در تصمیم گیری خود وارد نموده و همواره تحت تاثیر همان محیط قرار دارد. منظور از محیط کسب وکار، عوامل مؤثر بر عملکرد بنگاه های اقتصادی است که مدیران یا مالکان بنگاهها نمی‌توانند آنها را تغییر داده یا بهبود بخشند. به عبارت دیگر محیط کسب وکار مجموعه ای از سیاست ها، شرایط حقوقی، نهادی و مقرراتی است که بر فعالیت های اقتصادی حاکم هستند. بهبود فضای کسب وکار به شدت میتواند سبب مشارکت بخش خصوصی گردد و با تسهیل هر چه بیشتر چالش ها و مشکلات بنگاههای اقتصادی، به کاهش هزینه عملکرد بنگاه ها کمک نموده و انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش دهد.
بانک جهانی هرساله محیط کسب وکار کشورهای مختلف را با شاخص سهولت کسب وکار سنجیده و آنها را رتبه بندی می کند. شاخص شروع کسب وکار اولین شاخص فرعی از شاخص کل سهولت کسب وکار میباشد که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است. این شاخص از چهار فاکتور "پروسه، مدت زمان، هزینه و حداقل سرمایه اولیه" تشکیل شده است. سهم هر فاکتور در شاخص شروع کسب وکار، برابر با 25 درصد میباشد. فاکتورهای پروسه، زمان و هزینه نیز خود از دو قسمت آقایان و بانوان تشکیل شدهاند که هر کدام از سهم برابر 5/12 درصدی برخوردار هستند.
ایران در شاخص شروع کسب و کار عموما روندی نزولی داشته است؛ به طوری که از رتبه 64 در سال 2007 به رتبه173 در گزارش سال 2019 تنزل رتبه پیدا کرده است. در مقایسه با منطقه ی منا )خاورمیانه و شمال آفریقا(، امتیاز تطبیقی ایران در سالهای 2013 تا 2019 کمتر از میانگین منطقه بوده و این در حالی است که در سالهای 2007 و 2008 امتیازی بالاتر از میانگین منا را تجربه کرده است. در مقایسه با کشورهای منطقه OECD ، ایران در تمام سیزده سال مورد مطالعه ) 2007 تا 2019 ( امتیازی پایین تری داشته است.
مقایسه رتبه سیزده ساله ایران نسبت به کشورهای منتخب، نشان میدهد که ایران تا سال 2018 علی رغم روند نزولی خود، از جایگاهی در میانه جدول برخوردار بوده که وضعیتی متعادل را نسبت به کشورهای منتخب از آن او میکرد، به طوری که در سال 2018 با کسب رتبه 98 دنیا، موقعیتی بهتر نسبت به کشورهایی چون عربستان، هند و برزیل داشته است. این در حالی است که در سال 2019 با یک جهش نزولی بزرگ و کسب رتبه 173 جهان، به جایگاهی نامناسب در جهان و بدتر از همه پنج کشور منتخب این گزارش )ترکیه، آذربایجان، برزیل، عربستان سعودی و هند( دست یافته است. بهترین روند در کشورهای منتخب، بدون شک متعلق به آذربایجان است، به طوری که از سال 2009 تا 2019 ، به مدت یازده سال رتبه زیر20 جهان را داشته است. کشور ایران در منطقه منا نیز جایگاه مناسبی ندارد و در سال 2019 با کسب رتبه 173 و امتیاز 67/79 ، بعد از یمن ضعیف ترین جایگاه را در قیاس با کشورهای منطقه دارد. میانگین رتبه و امتیاز کشورهای منطقه منا به ترتیب 113 و 81/99 بوده، که خود فاصله بسیار زیاد ایران نسبت به میانگین منطقه در این شاخص را به خوبی نشان میدهد. امارات با رتبه 25 دنیا و امتیاز 94/06 ، اقتصاد پیشروی من
طقه منا در شاخص شروع کسب و کار است.
الکترونیکی نمودن بخش عمدهای از مراحل شروع کسب و کار، تجمیع و تقلیل آنها و استفاده از امضای دیجیتال به عنوان نشان هویتی بنیانگذار کسب و کار، میتواند فاکتورهای شاخص شروع کسب و کار را بهبود ببخشد. این در حالی است که ایران از بروکراسی دست و پا گیر اداری در این شاخص رنج برده و تعداد بالای مراحل اداری و زمان موردنیاز برای طی کردن آنها نمایانگر پیچیدگی زیاد فرآیند شروع کسب و کار میباشد. نتایج این گزارش نشان میدهد که راه تسهیل فرآیند شروع کسب و کار، تعمیق هر چه بیشتر تکنولوژی و ورود فرآیندهای اداری کشور به دنیای دیجیتال و پیاده سازی تمام و کمال الزامات دولت الکترونیک میباشد.