عنوان نشریه : پژوهشنامه حمل ونقل : تابستان1395 ، دوره13 ، شماره2 (پیاپی47) ، صفحه129_140
نویسندگان : حمید سپهردوست ، پرستو معصومی
چکیده:
حمل و نقل زميني از زير مجموعه فعاليت هاي حمل و نقل است که تاثير بسزايي بر روي فعاليت اقتصادي ساير بخش ها نيز دارد، به طوريکه انجام هرگونه تلاش در جهت افزايش کارايي اين بخش موجب افزايش رونق در ديگر فعاليت هاي مرتبط مي شود. هدف اصلي از اين مطالعه، بررسي و سنجش اجزاي کارايي بخش حمل و نقل ريلي- مسافري در نواحي 14 گانه راه آهن کشور طي سال هاي 1386 الي 88 مي باشد. براي اين منظور از روش تحليل پوششي داده ها براي اندازه گيري کارايي فني، مديريتي و مقياس در شرايط بازدهي ثابت نسبت به مقياس توليد، الگوي منتسب به چارز، کوپر، رودز (CCR) و در شرايط بازدهي متغير نسبت به مقياس توليد، الگوي منتسب به بنکر، چارز، کوپر (BCC) استفاده شد. بر اساس نتايج حاصل، ميزان ناکارايي موجود در اين بخش براي سال هاي 86، 87 و 88 به ترتيب 0.44، 0.42 و 0.38 به دست آمد. همچنين نتايج حاصل از برآورد اجزاي کارايي نشان داد که ميانگين کارايي فني، مديريتي و مقياس بخش حمل و نقل ريلي- مسافري در سال هاي مورد بررسي به ترتيب 0.59، 0.65 و 0.87 مي باشد و بنابراين، بخش مذکور جهت باقي ماندن در صحنه رقابتي حمل و نقل عمومي و در کنار حمل و نقل مسافري جاده اي مي بايست به ميزان 41 درصد به خروجي فعاليتي بخش يعني مقدار نفر-کيلومتر خود اضافه نمايد. از دلايل عمده اي که باعث به وجود آمدن ناکارايي فني در بخش حمل و نقل ريلي- مسافري برخي نواحي شده، مي توان به فرسودگي، محدود بودن ناوگان حمل و نقل ريلي و عدم توسعه ميزان خطوط راه آهن کشور که باعث اتلاف انرژي و وقت مي شود اشاره نمود.