دهم تیر بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روز صنعت و معدن نامیده شده است.اختصاص این روز فرصت مناسبی است كه به مهم ترین موتور محركه اقتصاد یعنی بخش صنعت و معدن نگاهی اندیشمندانه شود چرا كه، این بخش به عنوان عامل مولد اشتغال پایدار در افزایش تولید ناخالص ملی و در آمد سرانه نقش بسزایی دارد. ایران با در اختیار داشتن منابع و ذخایر سوختی و همچنین سایر مواد معدنی مورد نیاز صنایع مختلف، در صورت برنامه‌ریزی صحیح و درازمدت؛ قدرت و امكان كافی برای حصول پیشرفت‌های عمده صنعتی و نیل به خود كفایی را دارد. استخراج معادن و معدنكاری و توسعه صنعت در زمینه‌های گوناگون صنعتی از دیر باز در كشور ما متداول بوده است. همزمان با روز صنعت محمد قلی یوسفی استاد اقتصاد دانشگاه علامه در گفت و گو با آرمان، وضعیت ما از نظر صنعتی را بررسی می‌کند و می‌گوید: « نه تجارت می‌تواند جایگزین تولید شود و نه سیستم بانکی و واسطه گری‌های مالی و حتی گردشگری جایگزین مناسبی برای صنعت در طول تاریخ می‌شوند.»
رونق اقتصادی مولفه‌های زیادی دارد و به ویژه در عصر جدید نمی‌توان تنها به عنصر صنعت تکیه کرد. با وجود این، به نظر می‌رسد همچنان یکی از مهمترین تکیه گاه‌های رشد اقتصادی رشد صنعت است. جایگاه صنعت در رونق اقتصادی چیست؟
صاحب نظران صنعت را روش رشد و توسعه اقتصادی می‌دانند و این برای کشوری مثل ایران به مراتب اهمیتش بالاتر است یعنی، تنها شانس موفقیت ایران هم در تولید و اشتغال و توسعه اقتصادی صنعتی شدن است. هیچ راهی غیر از صنعتی شدن وجود ندارد و صنعت هم هیچ جایگزینی ندارد.نه تجارت می‌تواند جایگزین تولید شود و نه سیستم بانکی و واسطه گری‌های مالی و حتی گردشگری جایگزین مناسبی برای صنعت در طول تاریخ می‌شوند.تمام کشورهایی که دستاوردهای موفق داشتند و پیشرفت کرده اند و به تکنولوژی بالا دسترسی داشتند و سطح درآمد مردمشان را بالا بردند از طریق توسعه صنعتی بوده است.
با وجود اینکه اکنون قرن‌ها از آغاز دوران صنعتی شدن می‌گذرد همچنان کشور ما جایگاه قابل قبولی در میان کشورهای صنعتی ندارد، وضعیت صنعت در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در گذشته و از نظر تاریخی صنعت در کشورمان نتوانسته توسعه پیدا کند چون، فضای مناسب را در اختیار نداشته است. در سال‌های قبل تلاش‌هایی صورت گرفته بود و ما صنایعی را در کشور داشتیم و این صنایع مراحل اولیه خود را پشت سر گذاشته بودند و تا مرحله تولید کالای مصرفی رسیدند و رشد صنعتی بالایی داشتند. متاسفانه در سال‌های بعد از جنگ هم به طور کلی صنعت از اولویت تصمیم مسئولان خارج شده و به عنوان یک موضوع فرعی به آن نگاه می‌شود.الان هم اگر صحبت‌های مسئولان را نگاه کنیم،همواره سخنان آنها راجع به مسائل پولی و مالی و کلان و تورم است و به ندرت دیده می‌شود که کسی راجع به اینکه هدف اقتصاد چیست و هدف ما در این راستا چیست و جایگاه صنعت در این مسیر چیست، سخنی به میان بیاورد.دلیل آن این است که نگاه درستی به صنعت و صنعتی شدن وجود ندارد و شاید دلیل این امر مشکلات اقتصادی،تحریم‌ها، سیاست‌های نادرست اقتصادی باشد که بیشتر روزمره فکر می‌کنند و فقط به دنبال این هستند که چگونه مسائل خود را حل کنند.
عدم رشد صنعت به چه عواملی بستگی دارد؟
مسئولان به جای اینکه منابع مالی را به سمت بخش‌های مولد به صورت هماهنگ سوق بدهند، بعضا به دنبال این هستند که جایگاه خود را توجیه کنند. در کشوری که به دلیل کمبود منابع به بخش‌های مولد صنعت کشاورزی چیزی داده نمی‌شود به اشکال مختلف ولخرجی صورت می‌گیرد. این اتفاقات ناخوشایند در کشوری که زیرساخت‌های اقتصادی باید در خدمت بخش‌های تولیدی باشد و بتوانند جاده، پل و حمل‌و‌نقل را به نحوی گسترش بدهند که هزینه تولید کاهش پیدا کند، منابع کشور را هدر می‌دهد. در این زمینه سیاست معقولی وجود ندارد. منابع بانکی به هدر می‌روند یا وارد فعالیت‌های تجاری- دلالی می‌شوند. منابع پولی و ارزی ما فرصت‌های زیادی را از دست می‌دهند. گزارشی اخیرا در مورد صندوق توسعه ملی ارائه شده و شنیده‌ها حکایت از این دارد که به دلیل عدم توجه به فرصت این منابع، چیزی در حدود پنج میلیارد تومان صرفا به دلیل مدیریت غلط سیستم ارزی و پولی کشور از دست داده ایم.علیرغم اینکه ما میلیاردها تومان را صرف تشکیل کنفرانس با افراد مختلف می‌کنیم، موسسات پولی و بانکی گسترده‌ای داریم. دولتمردان منابع را به فعالیت‌هایی سوق می‌دهند که ربط چندانی به صنعت ندارد. این در حالی است که ما تنها راه توسعه و پیشرفت اقتصادی ایران را صنعت می‌دانیم. باید حتی اگر گفته شود که در بخش‌های صنعت راند‌هایی در نظر گرفته می‌شود باید به فال نیک گرفت. باید راند‌ها را به بخش صنعت سوق داد.چون این صنعت است که می‌تواند کشاورزی و فعالیت‌های خدمات را هدایت کند و بهره‌وری را بالا ببرد و ایجاد اشتغال کند و صادرات داشته باشد.بنابراین بدون صنعت ما نمی‌توانیم به هیچ کدام از این اهداف برسیم. لازمه آن داشتن یک استراتژی بلند مدت توسعه ای در کشور است.
شاهد این هستیم که کشورهای صنعتی در دهه‌های اخیر به جای توسعه صنایع سنگین، به دنبال صنایع هوشمند هستند. هوشمند سازی صنایع چیست؟ و ما چگونه می‌توانیم در این زمینه فعالیت کنیم؟
منظور از هوشمند سازی این است که ما اول اعتقاد داشته باشیم که صنعت می‌تواند نیاز ما را رفع کند و بعد ببینیم که کدام صنعت روز دنیا می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.متاسفانه به طور کلی هم از جنبه نرم افزاری و هم از جنبه سخت افزاری در بخش صنعت از دنیا عقب هستیم و در داخل کشور باید به این مساله بیشتر توجه شود. وزارت صنعت و معدن در مضیقه سیاست‌های نادرست اقتصادی قرار گرفته است و بیشترین آسیبی که در طی چند سال اخیر به اقتصاد کشور وارد شده در بخش صنعت بوده است.هزینه‌های جبران ناپذیر و فرصت‌های زیادی از دست رفته است. منابعی که می‌توانست به منابع پولی و ارزی تبدیل شود و به صنایعی که در حال از دست رفتن بودند کمک کند،متاسفانه به موقع برای آنها اقدامی صورت نگرفت و بخش عظیمی از صنایع تولیدی ما تعطیل شدند.صنایعی که در حال حاضر کار می‌کنند هم با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.در نتیجه ما هنوز گرفتار مشکلات اولیه تامین منابع بانکی یا ارزی برای بخش‌های تولیدی هستیم.ما فاصله زیادی با ایجاد صنایع هوشمندی که در دنیا مطرح است داریم و این در حالی است که باید به آن سمت برویم و در این راستا می‌توانیم از کمک شرکت‌های به نام دنیا بهره بگیریم.
جایگاه ما در هوشمندسازی کجاست؟ در این راستا چه مسیری را باید طی کرد؟
توسعه اقتصادی می‌تواند توسعه صنعتی را در بر داشته باشد. بعد از تدوین استراتژی‌ها باید برای پیشبرد آن تلاش کرد و بر آن بنا صنایع کلیدی را تشخیص می‌دهیم که در دنیای امروز مطرح هستند و از تحولات و پیشرفت‌ها در دنیای امروز بهره بگیریم. باید خودمان را به روز بکنیم.مسلما دیگر با روش‌های سنتی نمی توان صنعتی شد.باید از تکنولوژی‌های جدید در دنیای امروز بهره بگیریم و از تجربیات جهانیان در عرضه تولیدات استفاده کنیم تا بتوانیم در فرآیند تولید جهانی شرکت کنیم. راهی غیر از این وجود ندارد و لازمه این کار هم هدایت کردن انرژی و توان اقتصاد کشور به سمت پیشرفت تکنولوژی است. برای رسیدن به هوشمند سازی باید از تمام امکاناتمان استفاده کنیم و از تحولات روز دنیا عقب نمانیم.در حال حاضر کشوری هستیم که بر خلاف سایر کشورها انرژی و پتانسیل صنعتی شدن را داریم.صنایعی را در رقابت با دنیا و تکمیل صنایع در کشور ایجاد کنیم.صنایع انرژی بر،صنایع وابسته به نفت و گاز در اولویت ما هستند اما می‌توانیم همین را متحول کنیم و هوشمند سازی را انجام دهیم.
منبع: آرمان- ترانه موحدی نیا