یک استاد دانشگاه معتقد است: درآمد به تنهایی معیار مناسبی برای حذف ثروتمندان از یارانه نیست و اگر هدف این حذف عدالت است باید یارانه ثروتمندان بین دهک‌های پایین هزینه شود نه اینکه از یارانه حذف شود.
دکتر مرتضی افقه - عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز- در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، درباره تصویب حذف یارانه خانوارهای با درآمد بالای 2.5 میلیون تومان در کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی گفت: من باید به این نکته اشاره کنم که در آغاز شرایط در کشور ما برای هدفمندی یارانه‌ها وجود نداشت، حالا هم چیزی تغییر نکرده است. خصوصا اینکه نه تنها ایران که هیچ کشور دیگری هم اطلاعات دقیق و لازم را درباره وضعیت اقتصادی خانوارها در اختیار ندارد. کشورهای پیشرفته اطلاعات بیشتری دارند و اطلاعات آنها به واقعیت نزدیک تر‌است، اما با این وصف آن هم این امکان را ندارند که درآمد، هزینه و قدرت خرید مردم را به طور دقیق بسنجند. بنابراین اغلب کشورها در این گونه موارد به خوداظهاری روی میآورند که خوداظهاری هم در این کشورها یک زمینه ای دارد و مجموع عواملی باید فراهم شود که خوداظهاری نزدیک به واقعیت باشد. اما در شرایط کشور ما خوداظهاری قابل اتکا نیست.
وی ادامه داد: به نظر من می‌آمد که اگر دولت امکان شناسایی سه یا چهار دهک بالا را داشت می‌توانست این دهک‌ها را به صورت اجباری حذف کند. اما الان مشخص نیست معیار 2.5 میلیون تومان برای حذف خانوارها چیست؟ اگر معیار این تصمیم خط فقر است که خط فقر هنوز به صورت رسمی جایی اعلام نشده است. نکته دیگر این که ممکن است خانوار بیش از یک منبع درآمد داشته باشند. این را چگونه می توان اندازه گیری کرد؟ ممکن است خانوارها دارایی‌های دیگری داشته باشند. نمی توان خانوارها را تنها با یک ملاک در نظر گرفت.همچنین درآمد مشاغل آزاد به این سادگی قابل تخمین نیست، شاید در این مصوبه ابزار مالیات ملاک قرار گیرد که آن هم ملاک قابل اتکایی برای حذف خانوارها نیست.
این استاد دانشگاه همچنین خاطرنشان کرد: موضوع مهم دیگر این است که در این بحث درآمد در نظر گرفته شده، در حالی که درآمد ملاک الزاما خوبی نیست و باید قدرت خرید را سنجید که شامل درآمد منهای هزینه‌ها است.باید تعداد فرزندان خانواری که دو و نیم میلیون تومان درآمد دارند در نظر گرفته شود، همچنین تفاوت زندگی خانوارها در شهرهای بزرگ با شهرستان‌های کوچک باید لحاظ شود. مکان زندگی در این موضوع بسیار مهم است. اما در این مصوبه تنها 2.5 میلیون درآمد ملاک قرار داده شده و در دل آن هزینه خانوارها نیامده است. اگر ملاک این مصوبه رسیدن به عدالت است این مصوبه چندان عادلانه نیست.
وی همچنین درباره تبعات اجتماعی حذف ثروتمندان از یارانه هم گفت: درآمد2.5 میلیون تومان کم است، اما اگر درآمد را بالای سه میلیون تومان در نظر گرفته بودند فکر نمی کنم تبعات اجتماعی چندانی هم پیش می‌آمد. الان هم البته با در نظر گرفتن 2.5 میلیون تومان فکر نمی کنم تبعات چندانی به وجود بیاید. چون یارانه 45 هزار تومانی برای هر نفر با تورم 40 تا 50 درصد سال پیش قدرت خرید چندانی به خانوارها نمی دهد. قدرت خرید 45 هزار تومان چیزی در حد و اندازه 15 هزار تومان است.
افقه همچنین گفت: بنابراین فکر نمی کنم اجرای این طرح تبعات چندانی به دنبال داشته باشد، اما معتقدم با اجرای این طرح یارانه‌ها همچنان هدفمند نشده‌اند چون به سایرین یارانه مساوی تعلق می گیرد. یارانه هدفمند یارانه‌ای است که به افراد با قدرت خرید متفاوت تعلق بگیرد. در واقع با این کار مقداری از هزینه های دولت کم می شود نه این که به سمت عدالت و یا هدفمندی پیش رفته باشیم.
این اقتصاددان درباره این که آیا شناسایی دهک‌های پایین برای هدفمندی یارانه‌ها موثرتر نبود، گفت: شناسایی دو دهک پایین برای دولت کار دشواری نیست و می تواند دولت این دهک ها را مورد حمایت ویژه قرار دهد، اما مساله شناسایی چهار دهک که وسط است که قابل تشخیص نیستند. اگر دولت بتواند سه تا چهار دهک بالا را شناسایی و حذف کند و درآمد حاصل از حذف این دهک ها را بین دو یا سه دهک پایین هزینه کند بهتر بود تا این که فقط 2.5 میلیون تومان درآمد را ملاک قرار دهند و یارانه این افراد قطع شود. چون مشخص نیست این درآمد آیا صرف کم درآمدها می شود یا نه و این که این پول کجا می‌رود؟
منبع: ایسنا