سهم گسترده­ای از اقتصاد کشورهای پیشرفته دنیا، در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و این مساله تأثیر بسیار مثبت و قابل مشاهده­ای را روی تمامی جنبه­های اقتصادی این کشورها گذاشته است. در کشور ما نقش بخش خصوصی در اقتصاد تا چه اندازه پررنگ است. آیا اثرات مثبت یا مخربی را به دنبال خواهد داشت؟ در اين خصوص با دكتر حسین راغفر، استاد دانشگاه و اقتصاددان به گفت‌وگو پرداختیم که در پی می‌آید:

  آیا تحریم‌ ها در ارتقای خصوصی‌سازی دخالت داشته است؟

قطعا تحریم‌ ها به فعالیت‌های بخش خصوصی و البته بخش دولتی آسیب‌هایی وارد کرده است.  هزینه‌های دادوستد، هزینه فعالیت‌ها و همچنین هزینه انتقال پول به خارج افزایش پیدا کرده است. هزینه خرید وسایل و نهاده‌های مورد نیاز صنایع مختلف، با مشکل   روبه‌رو است. در مجموع هزینه فعالیت‌های اقتصادی را در هر دو بخش، خصوصی و دولتی افزایش داده است  و طبیعتا این مانعی است که بخش خصوصی بتواند گسترش پیدا کند.

  آيا اجرای هدفمندی یارانه‌ها به بخش خصوصي آسيب وارد كرده است؟

واقعیت آنچه اتفاق افتاده است، هدفمندی نبوده بلکه توزیع پول بین جمعیت کثیری از جامعه بوده است. همین موضوع موجب افزایش تورم، کاهش فرصت‌های بهره‌گیری از منابع عمومی، برای فعالیت‌های تولیدی بوده است .به نظرم آسیب‌های این طرح در بخش تولید و هزینه‌های تولید به‌شدت بالا بوده است که افزایش هزینه‌‌های تولید موجب خروج این فعالیت‌‌ها از چرخه رقابت با کالاهای  خارجی شده است و از طرفی آسیب جدی به تولید داخلی زده است. و این به اسم هدفمندی است که در واقع هدفمندی صورت نگرفته است. چون هدفمندی یعنی هدایت منابع به گروه‌‌های  پایین درآمدی است. تعداد زیادی از واحدهای تولیدی که به سرعت از فعالیت خارج شده‌اند بخش خصوصی بوده است. بخش دولتی می‌تواند بخشی از هزینه‌‌ها را با دستیابی به منابع نفت و گاز یا با تعلیق در پرداخت بدهی، تامین کند. اما بخش خصوصی چنین فرصتی ندارد در نتیجه قطعا به بخش خصوصی آسیب زده است.

  آیا نگاه دولت‌ ها به خصوصی‌سازی، نگاه درآمدی است؟

به عقیده من نه. در دولت کنونی و نه دولت قبلی، از بخش خصوصی واقعی هیچ تصویر روشنی وجود ندارد که انتظارات ما از بخش خصوصی چیست؟ آیا بخش خصوصی یعنی حوزه‌ای که مسئولین در قلمرو تصمیم‌گیری حضور دارند و از طرفی هم همان مسئولین در بخش‌‌های خصوصی فعالیت می‌کنند، این مغایر با اصول عدالت است. معنای بخش خصوصی در ایران هنوز ابهام دارد و در این شرایط بخش خصوصی واقعی نمی‌تواند شکل بگیرد. بنابراین نیاز به اصلاحات نهایی و گسترده‌ای داریم و اصلاحات یک‌شبه صورت نخواهد گرفت بلکه مستلزم زمان است ولی حرکت به آن سمت می‌تواند امیدبخش باشد. بدین معنا که اگر بخش خصوصی امروز فعالیتش را شروع کند، می‌تواند امیدوار باشد که در طول یک دهه فرصت‌‌های مناسبی را کسب کرده باشد. اما متاسفانه این فرصت‌‌ها را شاهد نیستیم. به‌دلیل اینکه  جهت‌گیری‌‌ها چندان روشن نیست.

  به نظر شما خصوصی‌سازی به‌معنای واقعی اجرا می‌شود؟

در کشور ما بخش خصوصی فقط عبارت است. برای اینکه از یکسری فرصت‌‌های عمومی استفاده می‌شود. به‌عنوان نمونه تصمیم گرفته شد که به اسم اصل 44، کارخانه فولاد به بخش خصوصی واگذار شود اما در انتها چند درصد از سهام این کارخانه به بخش خصوصی واقعی واگذار شده است که باقیمانده در اختیار سایر نهادهای عمومی قراردارد که این به معنای بخش خصوصی نیست.

  آیا در آینده بخش خصوصی چشم‌انداز خوبی خواهد داشت؟

کشور به لحاظ تصمیمات اساسی در یک نقطه عطف قرار دارد که اگر تصمیمات امروز تصمیمات صحیحی باشد می‌توان یک چشم‌انداز روشنی را برای آینده کشور ترسیم کرد. ادامه سیاست‌‌های دو دهه قبل می‌تواند جامعه را به سوی نابسامانی هدایت کند.

منبع: آرمان - سعید فراهانی