فاطمه پاسبان . کارشناس کشاورزی

انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از فعالیت‌های بشری در طول زمان افزایش یافته است و بررسی‌های آماری نشان داد که برحسب نوع فعالیت، میزان انتشار و نوع آلاینده‌ها متفاوت است. اینکه تمامی کشورهای جهان به‌دنبال تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای اتمسفر با توجه به اثرات تهدید‌کننده سلامتی انسان هستند، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که چه فعالیت‌هایی بیشترین سهم را در آلودگی دارند و چطور می‌توان برای پیشگیری و کنترل آلاینده‌های این نوع فعالیت‌ها برنامه‌ریزی کرد؟ در نوشتار حاضر و آینده سعی بر این است با بررسی آماری و تجربه سایر کشورها به این سوال پاسخ داده شود؛ از این‌رو با فعالیت‌های بخش کشاورزی که از دومنظر، هم تولید‌کننده گازهای گلخانه‌ای است و هم می‌تواند در کاهش آن نقش داشته باشد، آغاز می‌کنیم. بخش کشاورزی مجموعه فعالیت‌های زراعی، باغی، دام وطیور، شیلات و صید، جنگل و مرتع است.براساس طبقه‌بندی سازمان خواروبار و کشاورزی سازمان‌ملل‌متحد (فائو) بخشی از دامنه تولید گازهای گلخانه‌ای کشاورزی که اطلاعات آماری آن برای محاسبه انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌کار گرفته می‌شود، به این شرح است:

تخمیر روده / مدیریت کود کشاورزی / کاشت برنج / کودهای شیمیایی /  کودپاشی به خاک /  کود به‌جامانده از حیوانات در مرتع  /  باقیمانده‌های محصول/  کشت خاک‌های ارگانیک / سوزاندن - باقیمانده‌های محصول /  مصرف انرژی در کشاورزی

براساس محاسبات فائو و اطلاعات آماری ارایه‌شده در طی دوره1990 تا2010 مجموع تولید گازهای گلخانه‌ای مجموع فعالیت‌های بخش کشاورزی (کشاورزی، جنگل‌داری و دیگر کاربری زمین که به‌صورت مخفف با AFOLU نشان داده می‌شود) هشت‌درصد افزایش داشته است به‌طوری‌که با میانگین دوره، معادل هفت‌هزارو497تن معادل دی‌اکسیدکربن در دهه1990 به هشت‌هزارو103تن در دهه2000 افزایش داشته است.

جالب توجه است که در سال2011، کل انتشار سالانه گازهای آلاینده‌های فعالیت‌های بخش کشاورزی پنج‌هزارو335تن معادل دی‌اکسیدکربن بوده که به بالاترین سطح خود طی دوره2001 تا2010 رسیده و تقریبا 9درصد بیشتر از میانگین 10ساله 2001 تا 2010 می‌باشد.

محاسبات دیگر نشان می‌دهد طی دوره2001 تا2011، انتشار سالانه گازهای آلاینده‌های کشاورزی از رقم چهار‌هزارو684تن در سال2001 به رقم پنج‌هزارو335تن معادل دی‌اکسیدکربن در سال2011 رسیده که در حدود 14درصد رشد سالانه داشته است. با مقایسه ارقام رشد دودهه مشاهده می‌شود در دهه2001 تا2011 حدود شش‌درصد رشد بیشتر نسبت به دهه1990تا2010 است. ارقام نشان می‌دهد این رشد تقریبا در کشورهای غیرمتعهد پیمان کیوتو اتفاق افتاده است. این در حالی است که در کشور‌های متعهد (ضمیمه I) طی همین دوره حدود سه‌درصد کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مشاهده می‌شود. طی دوره1990تا2011 رشد منفی 20درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای بخش کشاورزی در کشورهای متعهد رخ داده و این رقم برای کشورهای غیرمتعهد در حدود 37درصد افزایش داشته است. طی دوره1990 تا 2010 برحسب نوع فعالیت اطلاعات نشان می‌دهد انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق فعالیت‌های کشاورزی از رقم میانگین چهار‌هزارو613تن معادل دی‌اکسید‌کربن طی دهه1990 به رقم چهار‌هزارو984تن در دهه2000 بالغ شده است. در مقابل کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در فعالیت‌های جنگل‌داری و سایر کاربری اراضی دیده می‌شود به‌طوری‌که از رقم میانگین پنج‌هزارو799تن معادل دی‌اکسیدکربن در دهه1990 به میانگین چهارهزارو987تن در دهه2000 بالغ شده که در حدود 14درصد کاهش نشان می‌دهد. طی دوره1990تا2010 سهم فعالیت‌های کشاورزی از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای مجموع فعالیت‌های بخش کشاورزی در حدود 62درصد است.

منبع: شرق