دکتر جمشید پژویان

یکی از موضوعات مهم در آزمون استخدامی که اخیراً از سوی دولت عنوان شده، رعایت عدالت است. استخدام‌ها باید از یک قانون خاص پیروی کند و هیچ سفارشی نتواند روی آن اثر بگذارد. متأسفانه در سنوات قبل این امر مورد توجه قرار نگرفت و مقیاس‌های علمی مدنظر نبود. برای ورود به بازار کار به غیر از بحث آزمون استخدامی باید آزمون‌های دیگری چون میزان تحصیلات، ‌سوابق علمی و دانشگاهی نیز لحاظ شود.  در این‌صورت می‌توان به آزمون استخدامی تکیه کرد. همان‌طور که پیداست برخی از افرادی که تنها از طریق آزمون استخدامی وارد حوزه کار شدند، توانایی علمی لازم را ندارند و نمی‌توانند وظایف محوله خود ر ا با موفقیت انجام دهند. این تجربه نشان می‌دهد دیگر آزمون استخدامی معیار خوبی برای استخدام نیست و باید مورد بازنگری قرار گیرد. یکی از دلایلی که باعث شده میزان بهره‌وری در برخی از مجموعه‌ها بواسطه اینکه افراد از طریق آزمون استخدام دارای شغل شدند کاهش پیدا کند، نوع آزمون‌هاست. در برخی از موارد افرادی از این مرحله گذر کردند که از نظر علمی سطح بالایی ندارند اما به دلیل آماده بودن در آزمون توانستند در این بخش موفقیت کسب کنند، لذا برگزاری یک آزمون نمی‌تواند گویای ویژگی‌های یک فرد باشد؛ بدین جهت به دولت توصیه می‌کنم پس از آزمون استخدامی چند مرحله دیگر برای افراد انتخابی آزمون بگذارد تا بواسطه آن افراد باصلاحیت شناسایی و انتخاب شوند. در غیر این‌صورت باز هم شاهد ورود افرادی خواهیم بود که صلاحیت لازم را ندارند و نمی‌توانند از وظایف محوله با موفقیت عبور کنند.

البته این صحبت به منزله ایجاد سد برای افراد جویای کار نیست و دولت نیز نباید در این مسیر گام بردارد بلکه هدف از این صحبت انتخاب افراد شایسته است. نباید افرادی صاحب شغل شوند که بواسطه رانت به سؤالات دسترسی داشتند یا به منابع و مآخذی دسترسی داشتند که در حقیقت سؤالات از آنها بوده است در این صورت فرد انتخاب شده نمی‌تواند از نظر علمی دارای جایگاه باشد. مسأله دیگر که در این مورد باید به آن اشاره کنم، انتخاب سؤال‌ها است. سؤالاتی که برای این بخش لحاظ می‌شود از نظر علمی مناسب نیست و نمی‌توان به عنوان یک آزمون جامع به آن نگاه کرد. اگر سؤالات را متخصصان امر تهیه کنند به طور قطع بار علمی آن اضافه خواهد شد. موضوع دیگر که چالش دیگر آزمون استخدامی است سلیقه‌ای پاسخ دادن است. افراد بر اساس نوع نگاه خود به سؤالات جواب می‌دهند و این امر می‌تواند حتی باعث حذف فرد دارای صلاحیت علمی باشد از این‌رو سؤالات باید به نحوی انتخاب شود که این امر نتواند آزمون فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

چالش دیگر این بخش اعمال نفوذ است. اگر دولت بدرستی در این مسیر حرکت کند دیگر هیچ سفارشی نمی‌تواند باعث جذب فردی بشود که صلاحیت لازم را ندارد. توصیه‌های عنوان شده اگر اجرایی شود دولت می‌تواند در جذب نیروی انسانی نسبت به دولت گذشته موفق‌تر عمل کند.

منبع: ایران