دکتر حسین راغفر

درحال حاضر نظام بانکی ما که متناسب با نظام اداری و نظام برنامه­ریزی است، متاسفانه  تصور روشنی از نقش و جایگاه مسکن در اقتصاد ایران ندارند. به همین دلیل است که شاهد مشکلاتی در بخش مسکن هستیم. به همین خاطر این­گونه طرح­های مسکن مثل طرح­جامع مسکن و دیگر راه­های پیشنهادی برای حل مشکل بخش مسکن، نمی­تواند به عنوان راهکار اصلی و اساسی در این حوزه در نظر گرفته شود. می­توان گفت که در هیچ کدام از این طرح­ها جایگاه مسکن در حیات اجتماعی اقتصادی جامعه ما دیده نشده است. به نوعی شاهد هرج و مرج بی­سابقه در بخش شهری هستیم. این درحالی است که همگان در برابر این مسائل سکوت کرده­ا­ند که آثار مخربی  بر بخش‌های مختلف اقتصاد و اجتماع ایران می­گذارد و همچنین شاهد سرریز شدن عوارضش در بخش­های دیگر خواهیم بود. متاسفانه در کشور نگاه سیستمی به مسائل نداریم و مرتب درگیر این پرسش می­شویم که حالا باید با مشکل بخش مسکن چه‌کار کرد؛ یا مشکل زیرساختی این بخش را چگونه باید حل کرد یا بحث آلودگی آب، حمل ‌و‌نقل و مسائلی از این قبیل را چگونه می­توان برطرف کرد؟! علت وجود چنین مواردی این است که کمتر تصویر روشنی از مساله توسعه در ایران داریم. یا این پرسش که اصلا توسعه چیست و چرا قرار است که توسعه شکل بگیرد؟ تا مادامی که تصور روشنی در نظام برنامه‌ریزی ما وجود نداشته باشد، همواره دستخوش این نوسانات و روزمرگی در مسائل خواهیم بود، و طرح­هایی هم که ارائه می­شود طرح‌های اصلی نیستند.

طرح جامع مسکن به شدت وابسته به محدویت­های بخش اقتصاد  و  سیاست­هایی  است که به این بخش تحمیل می­گردد و درنهایت امکان خروج مسکن از این مشکلات وجود ندارد. یعنی بخش اقتصاد کشور گرفتار نوعی نظام سرمایه­داری بدون برنامه ­ است که امکان برنامه­ریزی را به‌طور کامل سلب می­کند. منافع خیلی­ها در چنین طرح‌هایی وجود دارد که یا باید منافعشان لحاظ گردد یا در غیراین‌صورت؛ امکان تحقق این نوع طرح­های جامع وجود نخواهد داشت. در چنین حالتی ممکن است طرح­های خود را سانسور کنند، به نوعی که شاهد تدوین طرح­های ناقصی خواهیم بود که کاری از آن ساخته نیست.

طرح جامع مسکن هم در کشور با یکسری محدودیت‌هایی روبه‌روست که اثرش را در بخش اقتصادی کشور می‌توان دید. یا اینکه نظام بانکی ما با چه محدودیت‌هایی روبه‌روست یا بانک مرکزی در این زمینه  چه‌کاری می­تواند انجام دهد؛ همه این موارد به نوعی مانع از شکل­گیری طرح‌های جامعی می‌شود که بیشتر در خدمت منافع برخی از گروه­ها قرار دارد. در چنین حالتی این طرح­ها به‌درستی اجرا نخواهد شد و جوابگوی نیازهای اساسی جامعه نیست. لذا از این طرح هم نمی­توان انتظار حرکت جدی و معجزه را داشت. اما در هر صورت تدوین و اجرای این گونه طرح‌ها در بخش مسکن با تمامی محدودیت­ها و مشکلاتی که وجود دارد،  گامی رو به جلوست. لذا انتظار حل مشکل مسکن کمی غیرواقعی به نظر می­رسد، علت آن­هم این است که امروزه بخش مسکن با منافع گروه­های خیلی بزرگی گره خورده است و به سهولت قابل حل نیست؛ مگر اینکه منافع آنها محدود شود.

منبع: آرمان