آلبرت بغزیان در گفتگو با الف

پدیده «رکود تورمی» دولت یازدهم را بر آن برداشت تا برای خروج از آن راهکاری به کار گیرد، راهکاری که در قالب بسته‌ی «چرایی بروز رکود تورمی و جهت گیری‌های برون‌رفت از آن» ارائه شد، این همان بسته ای است که رئیس‌جمهور چندی پیش در اولین حضور خود در جمع صنعتگران از تدوین آن تا پایان تیرماه خبر داده بود.

از آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اقتصادی در مورد بسته خروج از رکود پرسیده‌ایم و اینکه این بسته می‌تواند کشور را از رکود تورمی خارج سازد؟ بغزیان در پاسخ به این سؤال اعتقاد دارد که: بسته به جای اینکه راهکاری بر ای خروج از رکود تورمی باشد، یک سند توسعه ملی و یا سند جامع ملی است که خطوطی را برای آینده ترسیم می‌کند.

بغزیان در گفتگو با الف می‌گوید : با توجه به سابقه رکودی که در کشور به وجود آمده، زمانی رکود ناشی از قدرت خرید کم مردم بود و بنابراین رکود ناشی از تقاضا به وجود آمد، دولت با سیاست‌های انبساطی مالی و پولی و افزایش نقدینگی باعث خروج از رکود شد. اما رکودی که اکنون در کشور وجود دارد ناشی از افزایش هزینه های تولید و فشار هزینه است.

وی ادامه داد: این فشار هزینه تولید به دو دلیل عمده اتفاق افتاد؛ یکی بحث تحریم‌ها و نرسیدن منابع ارزی مورد نیاز جهت واردات قطعات و تجهیزات و نهاده ها است و دیگری بحث نرخ ارز بود، افزایش نرخ ارز بیشترین لطمه را به بخش تولید زد و هزینه تولید را علیرغم اینکه ما ادعای ساخت داخل داشتن بسیاری را محصولات را داشتیم، را افزایش داد. مثلاً در همین بحث خودرو، اکنون مشخص شده است که این خودرویی که همواره آن را ملی می‌خواندند چندان ملی هم نیست و وابستگی شدیدی به خارج کشور دارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: این افزایش هزینه تولید منجر شد قیمت تمام شده تولید کالا و در ادامه آن قیمت خود کالا بالا رود، اینجا بود که توان مردم برای خرید کم شد و کالاها به فروش نرفت، در نهایت شاهد رکود عمیقی شده‌ایم. برای رفع رکود انتظار می‌رفت عکس این چیزی که اتفاق افتاده، اتخاذ شود. یعنی سعی شود که ارز مورد نیاز به صنعت به قیمت مناسب داده شود یا حتی تدابیری اتخاذ شود که نرخ ارز کاهش پیدا کند، اما شاهدیم که تنها نرخ ارز کاهش پیدا نکرد بلکه فاصله ای هم بین ارز مبادله ای و آزاد پیدا شده و دولت در جهت رفع این فاصله اقدامی نکرده است.

بغزیان گفت: از طرفی ارزی که اکنون به بنگاه های تولیدی داده شده به جای اینکه به سمت تولید برود به سمت فعالیت‌های غیر مولد رفته است. در چند صفحه ای که دولت منتشر کرده، رد چندانی از کاهش هزینه تولید دیده نمی‌شود، در این بسته جایی بحث ثبات نرخ ارز پیش آمده و جای دیگر کاهش ضایعات تولید و افزایش بهره‌وری، این دو مورد باید در صدر برنامه دولت باشد. متأسفانه الآن تولید کنندگان ما همه دست به دامان دولت شده‌اند تا با افزایش نقدینگی، سیاست‌های انبساطی و ... بتوانند تولید کنند وگرنه به فکر بهره‌وری و با بالا بردن کیفیت نیستند.

وی تصریح کرد: بسته ای که دولت منتشر کرده، بیشتر یک نگاه بلند مدت دارد تا کوتاه مدت، این چیزی که دولت ارائه کرده اگر قابلیت برنامه شدن را داشته باشد، جزو آن دسته از برنامه‌هایی است که در بلند مدت نتیجه می‌دهد، در این فاصله ی اکنون تا بلند مدت که سه یا ۴ سال طول می‌کشد علاوه بر اینکه رکود عمیق‌تر شده، توان خرید مردم هم می‌کوشد، از طرفی دولت باید یک سری سیاست‌های مسکن اتخاذ کند.

این استاد اقتصاد با اشاره به اهمیت ثبات نرخ ارز اظهار داشت : این بسته بیشتر به یک سند توسعه ملی یا یک سند جامع ملی که خطوطی را برای آینده ترسیم می‌کند شبیه است، تا یک بسته راهکاری برای خروج از رکود تورمی. به نظر من دولت تا موقعی که نرخ ارز را تثبیت و کاهش ندهد و یک انتظار بلند مدتی را برای ثبات نرخ ارز در اذهان ایجاد نکند، سیاست‌های انبساطی و انقباضی هیچ تأثیری بر خروج از رکود نخواهد داشت.

وی گفت: بحث دیگر کاهش نرخ سود بانکی برای تسهیلات گیرنده‌ها است، اگر این امر اتفاق نیفتد چون هزینه های تولید بالاست کماکان باید بر اساس همین نرخ بهره شاهد نرخ رکود در بازار باشیم. دولت تا زمانی که تضمینی ایجاد نکند که کماکان شرایط ثابت می‌ماند، سرمایه گذار نمی‌تواند به سمت تولید و سرمایه گذاری برود. از طرف دیگر سرمایه گذار خارجی نیز منتظر همین مذاکرات است.

این استاد اقتصاد اظهار داشت: آیا موافقت نامه، موافقت نامه محکمی است؟ آیا شرایط آن برقرار می‌ماند و از این گونه سؤالات این‌ها سؤالاتی است که سرمایه گذار خارجی تا مدت‌ها بعد از توافق نیز درگیر آن است. کش دادن مذاکرات هم به سود اقتصاد ما نیست، در هر مرحله از مذاکرات می‌بینیم در بازار ارز یک اتفاقی می‌افتد، باز با یک تلنگر و حرف در مذاکرات نرخ ارز جابه‌جا می‌شود. این در تاریخ هیچ کشوری دیده نمی‌شود که بازار آن این‌گونه متلاطم باشد، در حال حاضر تمام اقتصاد و بازار کشور تحت شعاع همین مذاکرات و حتی تک تک کلمه‌هایی است که در این مذاکرات قرار گرفته است.

بغزیان گفت: این مذاکرات اگر بیش از این کش بیابد حتی در صورت رفع تحریم‌ها و توافق آن انگیزه لازم را برای بهبود اقتصاد ایجاد نمی‌کند، همان‌طور که ابتدا گفتم تحریم‌ها باعث یک شک عرضه شد و حالا باید در جهت رفع آن حرکت کرد، وضعیت نشان می‌دهد که حتی در صورت توافق مدت‌ها طول می‌کشد تا ثابت شود این توافق دائمی و ماندگار است.

منبع: الف