رئیس جمهور در مراسم روز گرامی داشت صنعت بر نادرستی حمایت بی‌قید و شرط دولت از برخی صنایع و تداوم توسعه نیافتگی و غیر‌رقابتی بودن آنها تاکید کرد. در این میان برخی کارشناسان معتقدند صنعت ما زمانی رقابتی شده و حرفی برای گفتن در عرصه جهانی خواهد داشت که از یکسو، حمایت‌های بی‌حساب و کتاب از آن برداشته شود و از سوی دیگر، دولت از قیمت‌گذاری و مداخله در امور آنها واقعا خودداری کند.
این کارشناسان معقدند مشکل از آنجا آغاز شد که دولت‌ها به بهانه حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان منابع خود مانند حامل‌های انرژی و منابع دیگران مانند پس‌اندازهای بانکی مردم را به قیمت‌های بسیار پایین‌تر از قیمت‌های واقعی بازار در اختیار تولیدکنندگان قرار دادند و به همین دلیل مدعی کنترل قیمت و مقررات‌گذاری روی کالاها و خدمات آنها شدند.
این کارشناسان پیشنهاد می کنند برای حل این معضل بهتر است دولت محترم طی برنامه‌ریزی مدونی یارانه‌های خود به بخش تولید را به تدریج کم کند و نهایتا به صفر برساند تا دیگر بهانه‌ای برای مداخله و قیمت‌گذاری نماند.
آیا در شریط کنونی اقتصاد ایران حذف حمایت های یارانه ای از تولید و در عوض باز گذاشتن دست آنها در قیمت گذاری صحیح است؟
دکتر علی دینی ترکمانی استاديار دانشگاه و عضو هئيت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گفتگو با فرارو گفت: «در این رابطه باید دید بخش های تولیدی در چه موقعیتی قرار دارند و آیا بدون حمایت های یارانه ای دولت می توانند روی پای خود بایستند.»
وی ادامه داد: «البته در کنار حمایت هایی همچون ارز و اعتبارات ترجیحی، یکی از بزرگترین حمایت هایی که دولت از بخش تولید انجام می دهد ابزار تعرفه گمرکی است و بنابراین وقتی صحبت از کنار گذاشتن حمایت ها می شود باید تعرفه های گمرکی منطقی شود تا در قبال آن دولت در قیمت گذاری دخالت نکند.»
وی افزود: «لذا باید دید تعریف این دوستان از حمایت چیست. آیا حمایت تعرفه ای هم مدنظر آنها است؟»
این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «وقتی صحبت از حمایت می کنیم تولیدکنندگان حمایت های تعرفه ای را لحاظ نمی کنند؛ در حالی که وقتی صحبت از حمایت است همه نوع حمایت مدنظر است. لذا باید دید آیا تولیدکنندگان مایل هستند دولت تعرفه های گمرکی را کاهش دهد؟»
وی ادامه داد: «به نظر من اگر تصور کنیم روزی چنین سیاستی اجرا شود عملا به ضرر بخش تولید تمام خواهد شد. لذا گریزی از حمایت دولت از بخش تولید و صنعت وجود ندارد؛ منتهی این حمایت ها باید مشروط، هدفمند و زمان مند باشد.»
دینی گفت: «برای مثال در تمام دنیا از صنعت خودروسازی از طریق ابزار تعرفه و اعتبارات ارزان قیمت برای تامین منابع لازم برای سرمایه گذاری در سرمایه انسانی و هزینه های تحقیق و توسعه حمایت می شود، اما این حمایت ها بسیار دقیق و زمان مند انجام می شود.»
وی ادامه داد: «یعنی مثلا مشخص می کنند هر 5 سال آن صنعت باید چه مسیری را طی کند و چگونه به مزیت رقابتی دست پیدا کند تا با ارتقای مزیت رقابتی، دیگر نیازی به این حمایت ها نداشته باشد.»
وی افزود: «بنابراین مسئله اصلی این است که صنعت ما آن روند منطقی که باید طی می کرد را طی نکرده است و عدم برنامه ریزی راهبردی، بی ثباتی شدید ساختارهای سازمانی و مدیریت بنگاه داری ضعیف باعث شده مزیت رقابتی بخش های تولید در سطح پایینی باشد و اگر حمایت های کنونی برداشته شود عملا صنعت زمین خواهد خورد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «دوستانی که عنوان می کنند حمایت ها برداشته شود اما در عوض قیمت گذاری به خود تولیدکنندگان واگذار شود آیا توجه دارند اگر حمایت های تعرفه ای برداشته شود تولیدکنندگان چگونه می خواهند با قیمت گذاری بالا با کالاهای وارداتی رقابت کنند؟»
وی ادامه داد: «به نظر من یک مشکل اساسی تر در اقتصاد ایران وجود دارد و آن مشکل این است که اساسا مزیت رقابتی تولید ما در مقایسه با تولیدات خارجی در سطح پایینی قرار دارد و لذا نیازمند حمایت دولت است؛ اما این حمایت ها باید منطقی، هدفمند و زمان مند باشد.»
وی افزود: «زمان مند بودن به این معنا است که وقتی به تدریج صنعت توانمندتر شد و به قابلیت بالاتری دست پیدا کرد آرام آرام حمایت های دولت کاهش یابد.»
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «متاسفانه ما مسیر گذشته را خوب طی نکردیم و همچنان با آن مشکلات درگیر هستیم و راهکار آن هم این نیست که عنوان کنیم دولت حمایت ها را بردارد و دست بنگاهها را در قیمت گذاری آزاد بگذارد؛ چراکه این استدلال دچار پارادوکس است.»
دینی در پاسخ به این سوال که اگر دولت فقط حمایت تعرفه ای را حفظ کند و دیگر حمایت ها را کنار بگذارد و در عوض دست تولیدکنندگان را در قیمت گذاری آزاد بگذارد چه تبعاتی خواهد داشت؟، گفت: «این کار باعث خواهد شد بنگاهها قیمت ها را هرچقدر می خواهند افزایش دهند و نگرانی هم از رقابت با محصولات خارجی نداشته باشند.»
دینی در پاسخ به این سوال که آیا در این شرایط رقابت داخلی موجب کاهش قیمت ها نخواهد شد؟، گفت: «بحث بر سر این است که برخی صنایع همچون خودروسازی حالت انحصاری چندجانبه دارند و لزوما از طریق کاهش قیمت، رقابت صورت نمی گیرد؛ بلکه از طریق ارائه محصولات متمایز این اتفاق روی می دهد.»
وی افزود: «اما وقتی در بازار فشار تقاضا وجود دارد و هر چه تولید شود فروخته می شود، طبیعی است که بنگاهها لزوما به سمت محصولات متمایز با فناوری های جدید نمی روند که لااقل نسبت به قیمت بالا تولید آنها صرفه داشته باشد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «لذا به نظر من راهکار مسئله این نیست که دولت حمایت های خود از تولید را کنار بگذارد و در عوض دست آنها را در قیمت گذاری باز بگذارد. راهکار مسئله این است که صنعت کشور از جمله شرکت های خودروسازی در برابر دولت و نسبت به پیشبرد تحولات فناورانه و ارائه محصولات متمایز متعهد باشند و این موضوع زمانی ممکن می شود که سرمایه گذاری خوبی در هزینه های تحقیق و توسعه خود بکنند و برنامه راهبردی بلندمدت داشته باشند و صرفا به فکر تیراژ بالا نباشند؛ بلکه کیفیت را هم افزایش دهند.»
منبع: فرارو