دامپینگ اصطلاحی است در تجارت بین الملل که به معنای ارزان فروشی "غیرعادی" کالاهای وارداتی خارجی در یک کشور است، هدف گرفتن بازار از دست رقبای محلی و از میدان به در کردن آنهاست، گفته می شود کالا با قیمت پایین (حتی با "ضرر") به کشوری وارد می شود و طبیعی است که مشتریان به آن اقبال پیدا می کنند، سر تولیدکنندگان محلی بی کلاه می ماند و مجبورند کارشان را تعطیل کنند.
وقتی عرصه رقابت خلوت شد، تولیدکننده اجنبی یکه تازی خواهد کرد؛ قیمت را بالا می برد و حسابی مشتریان را خواهد دوشید. آسیب پذیری کشور در برابر اجانب و افزایش وابستگی به آنها هم البته بخشی از کار است. این بحث ها کم و بیش در همه جا و از جمله امریکا داغ است و دونالد شیردل که به دنبال برگرداندن امریکا به عظمت "پیشین" است، روی ان به ویژه در مورد چینی ها بسیار مانور داده و می دهد. گفتنی است کسانی پیشتر لفظ دامپینگ را در ایران در مورد تاکسی یاب های اینترنتی مانند اسنپ و تپسی به کار می بردند که قیمتی بسیار پایین تر از آژانس ها داشتند که البته خطاست، دامپینگ در حوزه مبادلات بین الملل معنا دارد، نه پویای رقابتی در داخل کشورها!
اما اجازه دهید کمی دقیق تر بررسی کنیم. طبیعی است که جنس ارزان مطلوب مشتری است، چه اشکالی دارد مشتری محلی پولی را که با زحمت به دست آورده است، صرف خرید کالای ارزان خارجی کند؟ این کار به معنی افزایش درآمد واقعی اوست و او ترجیح می دهد از کالایی استفاده کند که سهم کمتری از حاصل زحمتش را خرج آن کند. اینجا کسانی خواهند گفت منظور ارزانی "غیرعادی" است.
اما این ارزانی "غیرعادی" یعنی چه؟ یعنی نسبت به قیمت جنس در خود کشور تولیدکننده (مبداء)؟ نسبت به کشورهای همسایه کشور مقصد صادرات؟ نسبت به کشورهای با وضعیت اقتصادی مشابه؟ یا ... اما مقایسه بسیار دشوار است، باید به خاطر داشت که بسیاری از کالاها در بازارهای مختلف به شکل متفاوتی (رتبه بندی کیفی و مانند آن) فروخته می شوند و برای مثال آنچه که به کشورهای دیگر صادر می شود، شاید عینا حتی در خود کشور مبداء موجود نباشند، اضافه کنیم که تعیین قیمت های متفاوت برای بازارهای متفاوت امری پذیرفته شده و حتی لازم برای شرکت های بین المللی است.
اما چطور شرکت های مثلا چینی می توانند در ابتدا قیمت را پایین تعیین کنند؟ می دانیم که در تجارت بین کشورها در بسیاری موارد با یک شرکت روبه رو نیستیم، گاه ده ها و صدها شرکت برای ورود به بازار یک کشور با هم رقابت می کنند و سایه هم را با تیر می زنند، برای آنکه دامپینگ به شیوه ای که منتقدان می گویند رخ دهد، باید فرض کنیم همه اینها با هماهنگی با یکدیگر و در توطئه ای نانوشته قیمت را پایین تعیین می کنند تا به بازار کشور مقصد دست یابند، چنین توافقی اگر نه غیرممکن دستکم بسیار دشوار است.
فرض کنیم چنین توطئه هماهنگی طرح ریزی شود، دامپینگ یعنی شرکت های اجنبی زیان فعلی را به جان بخرند تا سود کلان در آینده به جیب بزنند، اما قرار است این ارزان فروشی تا کی ادامه پیدا کند؟ در عمل بسیاری از شرکت ها منابع لازم برای چنین کاری را ندارند و بعید است بتوانند در مدت طولانی که همه رقبای موثر نابود شوند این را ادامه دهند. اما باز فرض کنیم دولت اجنبی با یارانه و حمایت هایی مانند پایین نگه داشتن ارزش پول ملی امکان ادامه ارزان فروشی را برای شرکت های کشورش فراهم کند، چه اشکالی دارد؟ باز به سود کشور مقصد است، معنی این حمایت دولت خارجی اینست که دولت کشور مبداء بخشی از ثروت خود را "سخاوتمندانه" به مردم کشور مقصد هبه کند، یک نوع کمک از طرف خارجی هاست، این راضی، آن راضی، خدا هم راضی!
سخت نمی گیریم و فرض می کنیم توطئه دامپینگ موفق شود و حال شرکت های خارجی می خواهند قیمت را بالا ببرند، چقدر می توانند قیمت را بالا ببرند؟ قیمت "خیلی" بالا ممکن نیست، زیرا تقاضا کاهش می یابد، مشتری آن کالا را کمتر خواهد خرید یا سراغ کالاهای جانشین آن خواهد رفت، از همه مهمتر رقبا منتظرند که مشتریانی که با مدتها تحمل ضرر به چنگ آمده اند را از دست شرکت های دامپینگ کننده در آورند. قیمت از حدی بالاتر رفت، بلافاصله کالاهای رقیب وارد بازار می شوند و حتی کسانی در داخل دوباره به فکر ورود به این صنعت می افتند. تعیین قیمت بالا دعوت به رقبا برای ورود به میدان است. از سوء شهرت و واکنش های تند مردم محلی در مورد شرکت های خائن اجنبی که می خواهند کلاهشان را بردارند می گذریم.
به نظر می رسد این فوبیای دامپینگ از نظر اقتصادی چندان معتبر نیست و باید دقیق تر و جدی تر بحث ها را پیش برد، حتی برای به اصطلاح کالاهای استراتژیک مثل فولاد هم می توان استدلال های مشابهی آورد، والله اعلم.
منبع: https://t.me/RahbordChannel