مهدی پازوکی در گفت‌وگو با فرارو درباره شفافیت اقتصادی
«یکی از دلایلی که ما نسبت مالیات به تولیدات ملی در اقتصاد پایین است و حدود ۸ درصد است همین مسائل است. در حالی که نسبت مالیاتی در ترکیه حدود ۲۰ درصد است. به همین دلیل است که ایران را بهشت دلالان می‌نامند. زیرا به راحتی از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.»
یک کارشناس اقتصادی گفت: «به عقیده من دانستن حق مردم است. مردم باید بدانند مدیران و نمایندگان و مقامات کشوری چگونه زندگی می‌کنند. الان افغانستان در شفافیت از ما جلوتر است. یعنی در سایت بانک مرکزی افغانستان حقوق مقامات قابل رویت است. این را چگونه توجیه می‌کنیم؟ البته باید این دادخواهی را مردم انجام دهند. مردم باید از مقامات بخواهند که شفاف عمل کنند و نمایندگانشان را مجبور کنند قوانین را به گونه‌ای تنظیم کنند که شفافیت در کشور افزایش پیدا کند.»
مهدی پازوکی تحلیلگر مسائل اقتصادی در خصوص ماجرای انتشار اطلاعات خزانه به فرارو گفت: «یکی از نیاز‌های اساسی اقتصاد ایران برای افزایش تولید ملی و سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی، مناسب شدن فضای کسب و کار است. یکی از شاخصه‌های مهمی که فضای کسب و کار را مناسب می‌کند، ایجاد شفافیت در اقتصاد است. به نظر من شفافیت نقش بسزایی در ایجاد امنیت و ثبات اقتصادی کشور برای کارآفرینان اقتصادی دارد. یعنی حالا که اقتصاد ما با معضلی به نام بیکاری مواجه است، باید سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران را افزایش دهیم. الان در اقتصاد ایران حجم نقدینگی در حدود هزارو پانصد ترلیون تومان است. حالا اگر تنها ۱۰ درصد این پولی یعنی ۱۵۰ هزار میلیارد تومان وارد فعالیت‌های تولید شود و سرمایه‌گذاری در اقتصاد افزایش پیدا کند، نقش بسزایی در افزایش تولید ملی، رشد اقتصادی، افزایش درآمد سرانه و نهایتا در رفاه جامعه دارد.»
او افزود: «البته ما در ایران سرمایه‌گذاری بالقوه یا همان پس‌انداز را داریم، اما آنچه که الان به آن نیاز است سرمایه‌گذاری بالفعل است. برای این مسئله باید فضای کسب و کار را مناسب کنیم و یکی از مسائلی که باعث می‌شود سرمایه‌گذاری بالفعل افزایش و فضای کسب و کار بهبود پیدا کند، شفافیت است. یعنی مبادله آزاد اطلاعات که این به بخش خصوصی علامت و سیگنال و تمایلشان برای سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد.»
وی در تشریح انتشار اطلاعات خزانه عنوان کرد: «به عقیده من شفافیت در خزانه و منابع درآمدی دولت به این معنی است که ما بدانیم چه میزان مالیات است و سیستم بانکی بتواند آن را رصد کند و مانع از این شود که پول‌های کثیف وارد سیستم اقتصادی شود. ببینید در دنیا کشور‌های توسعه یافته به شدت با پدیده پولشویی مبارزه می‌کنند و ما هم باید با توجه به اینکه قانون آن را داریم، اقدامات مفید و درستی در مبارزه با این مسئله انجام دهیم. زیرا یکی از دلایلی که بانک‌های بزرگ دنیا حاضر نیستند با ما کار کنند، همین عدم شفافیت است که در بخشی از سیستم بانکی ما وجود دارد؛ بنابراین به نظر من برای اقتصاد ایران از نان شب واجب‌تر همین شفافیت است. زیرا متاسفانه امروز بخشی از درآمد‌های قاچاق، رشوه و فعالیت‌های رانتخواری که پول‌های کثیف هستند وارد اقتصاد ما شده اند تبدیل به پول‌های تمیز شده‌اند.»
این استاد دانشگاه علامه ادامه داد: «یکی از راه‌های جلوگیری از این مسئله شفافیت در اطلاعات است. به هر میزان که شفافیت اطلاعاتی افزایش پیدا کند، ورود این پول‌های کثیف هم کم می‌شود. به عنوان مثال الان معوقات بانکی ما افزایش پیدا کرده است. یعنی افرادی وام‌های کلان گرفته‌اند و اقساط آن را پرداخت نکرده اند و وثیقه آن‌ها هم بسیار کمتر از اصل وام است. خب این افراد وام‌ها را دریافت و آن را صرف کار‌های دلالی مثل خرید ارز و سکه کرده‌اند. اگر خاطرتان باشد زمانی که دولت لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد، آقای رئیس جمهور گفت: ۲۵ درصد نقدینگی در اختیار موسسات غیرپولی است. یعنی در اختیار همین موسساتی که هرروز برای دولت مشکل می‌آفرینند.»
او اظهار کرد: «نکته عجیب این است که ما چطور نمی‌توانیم افرادی که وام‌های کلان گرفتند و دلالی می‌کنند و یا افرادی که پول‌های کثیف را وارد اقتصاد می‌کنند، دستگیر کنیم؟ اتفاقا این افراد به راحتی قابل شناسایی است. زیرا مثلا شما می‌بینید که مسئول فلان بانک تا سال گذشته یک خونه در پایین شهر داشته و حتی وسله نقلیه نداشته، ناگهان ماشین گران قیمت سوار می‌شود و یک خانه بزرگ در بالای شهر خریداری کرده. خب این واضح است که زدوبند کرده است. چرا بازداشت نمی‌شود؟»
وی گفت: «مثلا فلان دلال که میلیاردی پول در ورزش می‌دهد از کجا این همه پول آورده است؟ او نه از یک خانواده اشرافی بوده و نه فعالیت خاصی داشته که بتواند چنین پول‌هایی هزینه کند. چرا این افراد بازداشت نمی‌شوند و به وضعیت مالیاتی و اقتصادیشان رسیدگی شود؟ به همین دلیل من عاجزانه از بانک مرکزی خواهش می‌کنم که مبارزه با پولشویی را در دستور کار خودش قرار دهد. این به نفع اقتصاد کشور است. واقعیت این است که ما الان با یک طبقه جدید در جامعه مواجه هستیم که با استفاده از رانت‌های اقتصادی و اطلاعاتی برای خود جایگاه ویژه ایجاد کرده اند. در هیچ کجای دنیا چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. مثلا در اقتصاد آمریکا، انگلیس، کانادا و... حتی اگر یک دلار وارد چرخه شود و منشا آن مشخص نباشد، فرد مورد نظر مورد بازخواست قرار می‌گیرد.»
پازوکی ادامه داد: «شما همین مسئله را در انتخابات هم می‌بینید. اگر یادتان باشد در زمان انتخابات وزیرکشور اعلام کرد بخشی از پول‌های ناشی از فروش مواد مخدر وارد این عرصه می‌شود. این ایراد به شورای نگهبان وارد است که چطور می‌شود فردی مثلا ۲ میلیارد تومان هزینه می‌کند تا وارد مجلس شود، اما کل درآمد ۴ سال نمایندگی او ۴۵۰ میلیون تومان می‌شود. خب مشخص است که این آدم به دنبال دسترسی به رانت است؛ بنابراین ما باید سعی کنیم پول‌های کثیف را از اقتصاد حذف کنیم و این زمانی اتفاق می‌افتد که شفافیت افزایش پیدا کند. اینگونه مجلس و سیستم بانکی کارآمد می‌شود.»
او با اشاره به تبعات دیگر عدم شفافیت اقتصادی گفت: «یکی از دلایلی که ما نسبت مالیات به تولیدات ملی در اقتصاد پایین است و حدود ۸ درصد است همین مسائل است. در حالی که نسبت مالیاتی در ترکیه حدود ۲۰ درصد است. به همین دلیل است که ایران را بهشت دلالان می‌نامند. زیرا به راحتی از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.»
وی تاکید کرد: «ما باید شرایطی ایجاد کنیم که هر فرد و نهادی که فعالیت اقتصادی انجام می‌دهد مالیات پرداخت کند. اینکه مثلا نیروی انتظامی در مشهد اقدام به هتل سازی می‌کند اولا که وظیفه نیروی انتظامی این نیست و دوم اینکه باید در قبال این اقدام مالیات پرداخت کند. یا موسسات و وابسته به آستان قدس که درآمد دارند و فعالیت اقتصادی انجام می‌دهند باید موظف به پرداخت مالیات شوند. اگر این کار را انجام نمی‌دهند باید مردم از آن اطلاع داشته باشند. به همین دلیل شفافیت بسیار کارساز است.»
این اقتصاددان در ادامه افزود: «به عقیده من به عنوان یک کارشناس اقتصادی یکی از مشکلات کشور مسئله فرهنگ است و به نظر من یکی از مشکلات ما ستاد انقلاب فرهنگی است. مردم باید بدانند دبیرخانه این ستاد چقدر بودجه دارد. دبیرخانه این ستاد حدود ۵۰ هزار میلیون تومان بودجه دریافت می‌کند. این درحالی است که این دبیرخانه را می‌توان با ۱۰ نفر هدایتش کرد، زیرا این‌ها که قرار نیست بنشینند آنجا استراتژی توسعه مملکت را طراحی کنند. جالب این است که اعضای شورای انقلاب فرهنگی از جای دیگر هم حقوق می‌گیرند. خب مردم باید این را بدانند که ما کشور را گران اداره می‌کنیم.»
وی اظهار کرد: «این داستان در مجمع تشخیص مصلحت نظام هم وجود دارد. کافی است شما به انتشارات این مرکز سر بزنید می‌بینید چه کتاب‌هایی منتشر می‌کنند که هیچ ربطی به آن‌ها ندارد. مثلا کتاب درباره کنکور و نوشتن پروپزال منتشر می‌کنند. خب اگر اطلاعات شفاف باشد نمایندگان ورود می‌کنند که چرا این نهاد دست به چنین اقداماتی می‌زند؟ مجمع تشخیص اصلا وظیفه‌اش این نیست. اعضای مجمع تشخیص هم از جای دیگر حقوق می‌گیرند چرا باید این اعتبارات را دریافت کند؟ این نهاد سه پژوهشکده دارد مگه مجمع یک نهاد تحقیقاتی است که دبیرخانه آن یک پژوهشکده داشته باشد؟ وقتی در استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان بچه‌ها مشکل میز و صندلی برای مدارس دارند، مردم راضی می‌شوند که میلیارد‌ها تومان صرف تحقیقات مجمع تشخیص شود؟»
پازوکی در پایان تاکید کرد: «بنابراین به عقیده من دانستن حق مردم است. مردم باید بدانند مدیران و نمایندگان و مقامات کشوری چگونه زندگی می‌کنند. الان افغانستان در شفافیت از ما جلوتر است. یعنی در سایت بانک مرکزی افغانستان حقوق مقامات قابل رویت است. این را چگونه توجیه می‌کنیم؟ البته باید این دادخواهی را مردم انجام دهند. مردم باید از مقامات بخواهند که شفاف عمل کنند و نمایندگانشان را مجبور کنند قوانین را به گونه‌ای تنظیم کنند که شفافیت در کشور افزایش پیدا کند.»