سیدروح‌الله حسینی مقدم
معاون ناشران و اعضای شرکت بورس اوراق بهادار
در دنیای اقتصاد نوشت: بازار سرمایه در حالی روزهای پایانی سال ۹۶ را سپری می‌کند که این بازار در سال جاری تحت تاثیر فضای اقتصادی کشور و متغیرهای موجود، با نوسانات زیادی همراه بود. حال برای پیش‌بینی روند این بازار در سال ۹۷ باید نگاهی به عوامل تاثیرگذار در سال جاری داشت. به‌طوری‌که با نگاه و تحلیل مختصر نسبت به متغیرهای اثرگذار بر بازار در سال ۹۶، به تعمیم برخی از این شرایط در حال حاضر و تسری آن به سال ۹۷ پرداخت.بازار سرمایه در سال ۹۶ از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ یکی از عمده تاثیرات در این بازار و به‌ویژه بخش سهام از جانب بازارهای جهانی و به‌خصوص بازارهای کالایی بود، که قطعا تاثیر آن در بازار سرمایه نمود قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طوری‌که رشد قیمت سهام بسیاری از شرکت‌ها در این حوزه‌ها به پیروی از نوسان قیمتی در بازارهای کالای جهانی، به ثبت رسید.
از طرف دیگر در سال ۹۶ با موضوع افزایش نرخ ارز روبه‌رو بودیم. هرچند که به‌نظر می‌رسید نرخ ارز تا پایان ۶ماه نخست سال با شرایط باثباتی همراه باشد، اما از ماه‌های هشتم و نهم روندی متفاوت را در پیش گرفت و با یک جهش قابل ملاحظه دنبال شد. قطعا تاثیر نرخ ارز در بازار سرمایه ما از دو جنبه باید تحلیل شود؛ شرکت‌های صادرات‌محور از ناحیه افزایش نرخ ارز و البته با درنظر گرفتن نوع ارز و میزان نوسان آن، تاثیر مثبت خواهند پذیرفت. از منظر دیگر شرکت‌هایی قرار دارند که در تامین مواد اولیه و تجهیزات به این نرخ ارز وابستگی دارند. این نوسانات نرخ ارز و به عبارت دیگر رشد قیمت آن، می‌تواند تاثیر منفی بر آنها داشته باشد. اما برآیند این موارد البته با درنظر گرفتن یک فرض اساسی می‌تواند، عاملی مثبت برای بازار سرمایه قلمداد شود.
از سوی دیگر پیشنهاد می‌شود نرخ ارز روندی را طی کند تا امکان تحلیل و پیش‌بینی آن از سوی تحلیلگران و فعالان بازار میسر باشد.مساله مهم دیگر در سال جاری، افزایش قیمت جهانی نفت و مشتقات آن بود؛ از آنجا که بیش از ۳۰درصد بازار سهام را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که وابسته به قیمت نفت هستند، هرگونه واکنشی در این بازار، در سودآوری و نوسان قیمتی آنها تاثیرگذار خواهد بود.اما نرخ سود سپرده‌های بانکی شاید در فضای عمومی سرمایه‌گذاری در اقتصاد ما تاثیری بسیار بیشتری از سایر متغیرهای ذکر شده داشته باشد. به‌دلیل اینکه می‌تواند در جریان نقدینگی در کشور نیز نقش بسیار مهمی داشته باشد. وقتی سیاست‌های بانک مرکزی و دولت در جهت کاهش نرخ بهره بود، اقبال و جریان ورودی به سایر بازارهای سرمایه‌گذاری به‌ویژه بازار سرمایه را شاهد بودیم. اما این امر تداوم چندانی نداشت و در نهایت بانک مرکزی به‌منظور کاهش نرخ ارز و مدیریت نقدینگی، سعی در اصلاح رویه‌های خود داشت که این امر منجر به انتشار گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصدی شد. اما این افزایش نرخ، در بازار سرمایه از چند جنبه قابل بررسی است؛ در گام نخست در نرخ بهره بدون ریسک درجریان نقدینگی تاثیرگذار است. همچنین عاملی اثرگذار در تامین مالی بنگاه‌ها و کاهش هزینه‌های مالی آنها خواهد بود. در مجموع افزایش نرخ مزبور، می‌تواند مانعی برای توسعه بازار سرمایه و تهدید این بازار محسوب شود.
حال با لحاظ تمام متغیرهای موجود، بازار سرمایه در سال ۹۶ با رشد قابل‌توجهی حتی تا محدوده ۱۰۰ هزار واحدی همراه شد. مسیر رو به رشد بازار سرمایه در حالی طی ۱۰ سال اخیر تداوم داشته که در سال آینده نیز متغیرهای مزبور در بازار تاثیرگذارخواهند بود؛ در گام نخست باید نرخ ارز در سطح کنونی و یک محدوده معقول برای اقتصاد کشور قرار گیرد. در شرایط کنونی کشور و با احتساب تمامی متغیرها و لحاظ کردن تمامی جنبه‌های اقتصادی و سیاسی، اقتصاد ما تاب و تحمل نرخ ارزی بالاتر از محدوده کنونی را ندارد. چنانچه بانک مرکزی سیاست‌هایی در جهت کنترل نرخ ارز در سطح کنونی یا اندکی پایین‌تر از این را داشته باشد، باکنترل واردات، کاهش قاچاق، افزایش و اشتیاق به صادرات روبه‌رو خواهیم بود. اما اگر انتظار ما از نرخ ارز در سال ۹۷ یک نرخ متلاطم و پرنوسان باشد، آثار منفی آن هم برای اقتصاد و هم برای بازار سرمایه خواهد بود.
در خصوص نرخ سود نیز همچنان ابهامات وجود دارد؛ سیاست‌های بانک مرکزی در چند وقت اخیر حکایت از آن داشت که مدیریت دقیقی در نرخ مزبور نداشتند. این مساله در سال ۹۷ نیز ادامه خواهد داشت. انتظار این است که نرخ مزبور حداقل در همین سطوح کنونی باقی بماند. هر چند نرخ مزبور برای بازار سرمایه و برای تامین مالی بنگاه‌ها و همچنین نرخ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران مناسب نیست، اما انتظار می‌رودکه بنگاه‌ها شرایط خود را با وضعیت مزبور تطبیق داده و به دنبال منابع ارزان‌قیمت برای تامین مالی مورد نظر خود باشند.با توجه به مجموع عوامل مزبور، انتظار تداوم حرکت بازار سرمایه بر مدار صعودی را داریم. اما تاثیرگذاری متغیرهای مزبور، می‌تواند میزان نوسان و بازدهی این بازار را با تغییراتی همراه کند.