استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به برخی وعده های نامزدها مبنی بر آوردن پول نفت سر سفره مردم تصریح کرد: این تجربه آوردن پول نفت سر سفره های مردم، یعنی اینکه مردم را به مفت خوارگی عادت دهیم. هیچ کشوری در دنیا از طریق ترویج مفت خوارگی پیش نمی رود. هر کس به مردم این وعده را داد که متاسفانه در بین برخی نامزدها در این خصوص مسابقه هم وجود دارد، اقدام صحیحی نکرده است.

به گزارش ایسنا، منطقه خراسان فرشاد مومنی عصر یک شنبه 18 اردیبهشت در نشست با فعالان اصناف مشهد اظهار کرد: ما با واقعیتی رو به رو هستیم که از زمان شکل گیری تمدن بشری تا امروز عنصر همیشه ثابتی بوده و آن این است که راه حل های علمی نسبت به گزینه های رقیب راه حل های کم هزینه تر و پردستاوردتری بوده است. همیشه در تاریخ هنگامی که پشتیبانی اجتماعی از غیرعلم بیشتر از علم بوده، جامعه رو به انحطاط رفته است. بنابراین ساحت علم ساحت بررسی و دقت نظر و همچنین اعمال احتیاط هاست.

وی ادامه داد: این یک مبنا و معیار برای داوری ادعاها و وعده هایی است که داده می شود. اگر کسانی حرف های خیلی گزافی زده اند و ادعاهایی غیرمتعارفی داشته اند، این به معنای آن است که غیرعلم بیشتر مد نظر بوده و ایجاد هیجان در اولویت قرار دارد. اگر ما بخواهیم در ساحت علم سخن بگوییم، اهل علم همیشه با سلسله ای از شروط سخن می گویند. این امر در همه تئوری های علمی و ساحت های دانش بشری گزاره های تئوریک مشروط است.

مومنی عنوان کرد: پس کسانی که خیلی محکم سخن می گویند و «اگر»ی را در سخنان خود مطرح نمی کنند، می توان گفت این گزاره های مطرح شده از سوی آنان نسبتی با اعتبار علمی ندارد. در دولت گذشته یکی از مقامات ادعا کرد در یک دوره یک ساله 2.5 میلیون فرصت شغلی در کشور می تواند ایجاد کند. در قلمرو علم اقتصاد اشتغال یک متغیر سیستمی است و کالا نبوده که با تخصیص ارز ایجاد شود. باید یک سیستم هماهنگ کار کند تا تقاضا برای شغل ایجاد شود. تقاضا برای اشتغال یک تقاضای مشتقه است، یعنی اگر قوه فضاییه خوب کار نکند و امنیت حقوق مالکیت نباشد، کسی انگیزه ای برای سرمایه گذاری نخواهد داشت. اگر نظام قانون گذاری کشور به گونه ای باشد که بدون رفتار مولد به ثروت بتوان رسید، کسی دنبال شغل مولد نخواهد رفت.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: اگر دولت برنامه ای برای حمایت از تولید نداشته باشد، با توجه به وجود رقبای قدرتمندتر از ما، آن ها می توانند بنگاه های اقتصادی ما را به ورشکستگی برسانند. امروز در وعده های برخی کاندیداها مشاهده می شود که سخنان خیلی گزافی گفته می شود که نسبتی با شرایط و واقعیت های موجود ندارد. همینکه این افراد شرطی را برای تحقق وعده های خود مطرح نمی کنند، اثبات می کند این سخنان رجزخوانی است. اگر قرار باشد ماجرای اشتغال و تولید در ایران ریشه دار شود، نقش قوه قضاییه و قوه مقننه به مراتب از قوه مجریه بیشتر است.

وی اضافه کرد: کسی که اینگونه بی محابا ادعاهایی را مطرح می کند، علاوه بر این کار، همه ماجرای اقتصاد کشور را به قوه مجریه نسبت می دهد. اگر ما متوجه می شویم که قدرت نسبی دولت در حیطه اقتصاد قابل مقایسه با سایرین نیست، انصاف ایجاب می کند که انتظارات ما از قوه مجریه واقع بینانه باشد و حداقل این است که انتقادات ما به بخش هایی باشد که به قوای اجرایی کشور مربوط است. به عنوان نمونه در سال 1394 قیمت نفت نسبت به شهریور سال 1392 حدود 70 دلار در هر بشکه کاهش داشت. اگر قیمت نفت کاهش یافت و ما نتوانستیم کاری کنیم، باید توجه کرد که این مساله یک متغیر برون زا بوده و نمی توان کسی را مواخذه کرد.

اندازه جمیعت شاغل کشور در دولت قبل با شعار «دولت یک دست» تقریبا صفر درصد بوده است

مومنی با بیان اینکه هر کشوری که به سطوحی از عزت و ارتقای جایگاه و کیفیت زندگی رسیده است، مجموعه اجزای ساختار قدرت در آن برای تحقق اهداف اقتصادی با یکدیگر همراه بوده اند، گفت: اگر در کشور چنین همراهی نباشد، این اتفاقات رخ نخواهد داد. اقدام شگفت انگیز دولت قبل این بود که شعاری مبنی بر «دولت یک دست» داشت و کمابیش همه اجزای حکومت از آن حمایت می کرد اما با نگاهی به کارنامه آن دولت، می بینیم اندازه جمعیت شاغل در سال های 1385 تا 1390 تغییر بسیار ناچیزی داشته و تقریبا صفر درصد بوده است. این ها کمبود ارز و ریال هم نداشتند و به طور نسبی در این دوره در مقایسه با هر دولت دیگری با امکانات ارزی بیشتری رو به رو بوده ایم. وقتی این امکانات بوده ولی شغلی ایجاد نشده، این یعنی با آمیزه ای از فساد گسترده و ناکارآمدی بیش از حد و وابسته شدن اقتصاد کشور رو به رو شده ایم.

چین با 310 میلیارد دلار 226 میلیون شغل ایجاد کرد اما دولت قبل با 600 میلیارد دلار هیچ

وی با اشاره به اینکه وقتی که ماجرای تحریم ها پیش آمد، واردات با تنگنا رو به رو شد، اظهار کرد: در این زمان بود که بحران ها خود را نشان داد. اگر دولتی به علم و برنامه بی اعتقاد باشد، کاری از پیش نمی برد. انتخاب مسئولی که تا حدودی به علم و برنامه و قانون معتقد است، در سرنوشت کشور بسیار تاثیرگذار است. معجزه اقتصادی بزرگ ربع پایانی قرن بیستم کشور چین بود و بیش از دو دهه توانستند عملکرد خوبی داشته باشند. دولت در این کشور بیشترین اهتمام را به خلق فرصت های شغلی مولد اختصاص داد. در فاصله سال های 1978 تا 1996 دولت چین 226 میلیون فرصت شغلی ایجاد کرده است. این رقم را از طریق 310 میلیارد دلار ایجاد کردند. از سال 1385 تا 1390 در ایران از محل فروش نفت و غیرنفت حدود 600 میلیارد دلار به اقتصاد کشور تزریق شد ولی حاصل آن ایجاد اشتغال نزدیک به صفر بوده است.

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: اقتصاددانان از سال 1385 به این دولت یک دست که راه را بر انتقاد می بندد و همه در آن یک شکل سخن می گویند، هشدار دادند که این مسیر مشکل خواهد داشت. ما در مورد مسئولان دولت قبلی بدگمانی نمی کنیم ولی این تجربه آوردن پول نفت سر سفره ها یعنی اینکه مردم را به مفت خوارگی عادت دهیم. هیچ کشوری در دنیا از طریق ترویج مفت خوارگی پیش نمی رود. هر کس به مردم این وعده را داد که متاسفانه در بین برخی نامزدها در این خصوص مسابقه هم وجود دارد، اقدام صحیحی نیست. براساس آموزه های شهید بهشتی هر نوع برخورداری که انسان برای آن زحمتی نکشد، حکم ربا را دارد. این افراد بر اساس گفته دکتر بهشتی در حال کوشش بر حاکم کردن مبتنی بر ربا هستند که این بر مبنای قرآن اعلان جنگ با خداست.

وی اظهار کرد: فضا باید به گونه ای باشد که مردم به خرد و اخلاق دعوت شوند تا از این طریق راه برای گشایش کشور باز شود. حدود سه ماه پیش بخش هایی از ساختار قدرت در سوئیس به دولت پیشنهاد دادند که به طیفی از مردم ماهانه پرداخت نقدی داشته باشند. در این کشور چون جامعه مدنی زنده و دانشگاه هایی فعال حضور دارند، تعدادی از اساتید دانشگاه این ماجرا را پرپیامد توصیف کردند و دو ماه برای بررسی آن فرصت خواستند. براساس نظر آنان این سفله پروری بوده و اهانت به مردم است و باید از طریق مراجعه به آرای عمومی تکلیف آن روشن شود که نهایتا بیش از 75 درصد مردم رای مخالف به آن دادند. آن ها می دانند که دولت ماشین چاپ اسکناس بدون پشتوانه نبوده و باید مشخص کند این پرداخت ها را از کجا می آورد. هیچکدام از کسانی که این وعده ها را در انتخابات می دهند، هرگز نمی گویند که می خواهند منابع آن را از کجا تامین کنند. دولت مجبور است برای تامین این پول ها متوسل راه هایی شود که کیفیت زندگی مردم را کاهش می دهد.

مومنی افزود: برای اداره کشور حسن نیت لازم است اما به هیچ وجه کافی نیست. وقتی که علم و موازین کارشناسی در دولت قبل کنار گذاشته شد، نتیجه آن این شد که در فاصله سال های 1384 تا 1391 براساس گزارش های همان دولت کسری بودجه خانوارها 4.5 برابر افزایش یافت. حکمت آوردن پول نفت بر سر سفره این است که مردم مسئولیت نداشته و در سرنوشت اقتصادی خود مشارکت نداشته باشند. این مانند پذیرایی از ملت با سم است که ما این را تجربه کرده ایم. یکی از مشخصه های مومنان این است که از یک سوراخ دو مرتبه گزیده نشوند. اگر قرار باشد تنها نام ها تغییر کند ولی رویه همان باشد، مسایل تغییری نمی کند.

داوری مردم از نامزدهای انتخاباتی وعده ها نباشد

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه یکی از افتخارات بزرگ دوران جمهوری اسلامی این است که بیشترین سرمایه گذاری روی ارتقای دانایی شده است، یادآور شد: براساس شاخص های موجود هم اکنون اندازه جمعیت شاغل دارای تحصیلات عالی در ایران بیش از 5 برابر سال 1355 است و اندازه جمعیت بی سواد شاغل بیش از 80 درصد کاهش داشته است. پس انتظاری که امروز از جامعه ایران می رود این است که در داوری خود متر و معیار را وعده ها را قرار ندهد. سوال باید این باشد که این وعده ها باید چگونه محقق شود. باید برنامه ای که ارایه می شود در معرض کارشناسی قرار گیرد. در دولت قبل گزارشی داده شد که شدت مصرف انرژی در ایران بسیار بالاست. دولت پیش ادعا کرد که این امر را اصلاح می کند و راه آن ها این بود که قیمت حامل های انرژی را به صورت جهشی افزایش دهند.

وی تاکید کرد: این ها فکر می کردند علت مصرف بالا در مردم ایران ارزانی قیمت حامل هاست. اگر ما در ایران خودروهایی تولید کنیم که 2.5 برابر خودروهای دنیا مصرف دارد، راه حل این امر سرمایه گذاری در توسعه و ارتقای کیفیت خودروهای ساخت داخل است. وقتی مشکل در قسمت عرضه اقتصاد است، دستکاری تقاضا مساله را حل نمی کند. همان زمان ما بیانیه ای صادر کردیم و گفتیم گزارشات وزارت نیرو بیان می کند که روزانه معادل یک میلیون بشکه نفت خام در مراحل تولید، انتقال و عرضه حامل های انرژی هدر می رود که این تماما در اختیار دولت است. نتیجه این شد که کشور همه هزینه های این ماجرا را پرداخت کرد و مصرف حامل های انرژی کاهش پیدا نکرد. بخش قابل ملاحظه ای از مردم نیز به افلاس افتادند. با این حال مساله به اینجا ختم نشد. 

مومنی با اشاره به تاثیر این خطاها در دولت گذشته گفت: این خطای فاحش بی سابقه ترین هزینه های انسانی، اجتماعی و محیط زیستی را به ایران تحمیل می کند. رئیس جمهور همان دولت در تلویزیون گفت که در گذشته خیلی ها می خواستند این اقدام را انجام دهند ولی شجاعت نداشتند ولی من دارم. اما ما اعتقاد داشتیم این ماجرا، ماجرای علم در مقابل غیرعلم بود نه شجاعت در مقابل ترس. این پدیده یک مرتبه پیشتر در 1970 میلادی رخ داد. به فاصله 5 سال پس از جهش قیمت نفت مشکلات زیست محیطی کشورهای در حال توسعه از منظر جنگل زدایی و بیابان زایی افزایش داشته است. چون با افزایش قیمت سوخت های فسیلی، روستاییان و کسانی که قدرت خرید آن را نداشتند، درخت و بوته را به عنوان سوخت استفاده کردند. در مناطق روستایی ما جلوه های نگران کننده ای از فقر بود و با افزایش 550 درصدی قیمت حامل ها روستاییان نیز به این سمت رفتند. براساس گزارش جهاد کشاورزی در آن زمان، دی ماه 1389 که آغاز عملیات افزایش قیمت حامل ها بود تا مهر 1392، میزان مصرف هیزم در کشور 60 درصد افزایش داشت و میزان بوته کنی صددرصد رشد داشته است.

وی اظهار کرد: شبیه این مساله در ماجرای افزایش درصد جمعیتی بود که از ناحیه هزینه های کمرشکن درمان به زیر خط فقر رفتند. یک دوره 20 ساله از سال 68 را ما بررسی کردیم و دیدیم افزایش سطح عمومی قیمت ها 30.5 برابر بوده است. مطالعه ما نشان داد در همین دوره 20 ساله هزینه خدمات سلامت 71 برابر شده است. واکنش بخش سلامت به سیاست ها تورم زا بسیار شدید بود و در سطح بعدی خدمات تفریح و تحصیل بود که 54 برابر رشد داشت و مواد خوراکی و غذایی در همین دوره 44 برابر شده بود. بر همین اساس ما ارایه سیاست های تورم زا در همه این حیطه ها دچار بحران شدیم. این خطاهای فاحش هزینه های فاحشی داشت. 

نسبت هزینه های درمان در سال های 1389 تا 1392 به 5 برابر رسید 

استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: از سال 1353 به بعد همواره در ایران تورم دو رقمی داشته ایم که فقط سه مقطع از این زمان مستثناست. آثار این امر در سلامت تا سال 1388 به ازای هر سال، یک درصد جمعیت در ایران از ناحیه هزینه های کمرشکن درمان به زیر خط فقر رفتند. در سال 1392 وزارت بهداشت گزارشی منتشر کرد که نشان می داد این نسبت از سال 1389 تا 1392 به 5 برابر رسیده است. این طرح تحول سلامت در واکنش به این شرایط بود. طرح تحول سلامت جامع الاطراف نبود ولی این طرح به جهت شرایط اضطراری بود که باید این اقدام صورت می گرفت.

مومنی خاطرنشان کرد: متر و معیار ما باید این باشد که چه کسی محتاط تر سخن می گوید. متر و معیار دیگر ما باید این باشد که باید برنامه ادعاها را نیز بخواهیم. اگر کسی بگوید کاری می کنم ولی برنامه ای ارایه نکند، نمی توان برنامه وی را کارشناسی کرد. مبارزه انتخاباتی مبارزه حق و باطل نبوده بلکه مبارزه شایستگی هاست. هر وقت در تاریخ علم و دین منزلت عقل کاهش یافت، انحطاط می شود. دولت قبل بدهی های زیادی را ایجاد کرد که سر رسید آن در این دولت بود.