یک اقتصاددان میگوید به دلیل اینکه بخش مهمی از درآمدهای بودجهای در ایران به فروش نفت وابسته است، بانک مرکزی در ایران ماهیتا نمیتواند مستقل بوده و فقط و فقط منطبق با سیاستهای پولی تصمیم بگیرد.
حیدر مستخدمین حسینی در گفتوگو با ایسنا، درباره استقلال بانک مرکزی اظهار کرد: دیدگاهی که درباره استقلال بانک مرکزی مطرح میشود با توجه به اینکه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد اقتصاد ما نفتی است و اگر درآمد نفتی ایران کاهش پیدا کند با توجه به وابستگی بودجه کشور به آن، با مشکل اداره کشور رو به رو خواهیم شد.
وی همچنین بیان کرد: وقتی بحث استقلال بانک مرکزی در ایران مطرح میشود استقلال به مفهوم واقعی که در برخی کشورها مثل آمریکا و انگلستان و در کشورهای پیشرفته میبینیم با استقلالی که در ایران مطرح میشود متفاوت است، چون در آن کشورها آن اقتصاد ملی است که به بانک مرکزی و تصمیماتش استقلال میدهد، ولی در ایران چون اقتصاد ما به درآمد نفت وابستگی دارد و منابع ما بعضا ۷۰ تا ۸۰ درصد به درآمد نفتی وابسته بودهاند و این درآمد حاصل از نفت هم متعلق به بخش دولتی و نه خصوصی بوده است. دولتها به لحاظ این حجم وسیع و انحصاری که برای تامین هزینههای بودجه از درآمد متعلق به دولت برخوردار هستند، بحث استقلال بانک مرکزی در اینجا کمرنگ خواهد شد.
این اقتصاد دان بیان کرد: ما میبینیم که رئیس کل بانک مرکزی در ایران در جلسات هیئت دولت شرکت میکند در حالی که در کشورهایی بانک مرکزی استقلال دارد، رئیس بانک مرکزی در جلسات هیئت دولت شرکت نکرده و اگر به حضور وی نیاز باشد، وی در برخی موراد به آن جلسه دعوت میشود. طبیعتا ضرورت شرکت رئیس کل بانک مرکزی در جلسات هیئت دولت به دلیل این است که بخش عظیمی از درآمد کشور است که از طریق بخش دولتی به دست میآید و نه از طریق بخش خصوصی.
معاون وزیر اقتصاد پیشین همچنین گفت: بحث استقلال بانک مرکزی زمانی به صورت واقعی مطرح میشود که درآمد حاصل از بودجه توسط بخش خصوصی تامین شده و ارزهای آن نیز از طرقی به جز تکیه بر منابع دولت تامین شود، چون اکثر درآمد کشور مربوط به نفت و نفت در اختیار دولت است، بنابراین دولتها بر روی آن منابع حساب باز کرده و تمایل دارند دستورات لازم را به رئیس کل بانک مرکزی بدهند.
وی ادامه داد: همانطور که گفته شد به نظر من ماهیت استقلال بانک مرکزی در کشورهای مختلف متفاوت است و ما نمیتوانیم در حال حاضر استقلال بانک مرکزی را به مفهوم واقعی و ومورد انتظار جامعه اقتصادی بینالملل دنبال کنیم.
به گفته وی هر زمانی که اقتصاد ایران به نقطهای رسید که درآمد حاصل از فروش نفت به عنوان ثروت تلقی شده و در بودجه و برای پرداخت هزینههای جاری قرار نگرفت، ما میتوانیم درباره استقلال بانک مرکزی تصمیمگیری کنیم. در نظر داشته باشید که با افزایش تولید و صادرات و فروش نفت ایران در پسابرجام امروز دولت خوشحال است از اینکه نفت بیشتری صادر میکند و درآمد بیشتری کسب میکند و میتواند آن را در قالب بودجه خرج کند بنابراین پول فروش نفت به بانک مرکزی میرود و مدیریت آن هم طبیعتا با دولت خواهد بود. در چنین وضعیتی دولت نمیتواند بانک مرکزی مستقلی داشته باشد که فقط و فقط جهتگیریهایی مطابق با سیاستهای صحیح پولی داشته باشد.