استاد دانشگاه الزهرا
افشاشدن فساد مالي توسط يكي از شركت‌هاي پانامايي، احتمالا در راستاي يك تسويه‌حساب سياسي رخ داده است، زيرا اگر قرار بر افشاي چنين مراكزي وجود داشته باشد، بايد قبل از هر چيز در كشورهايي مانند انگليس و اسراييل و ديگر كشورهاي صنعتي به دنبال آن گشت. پاناما كشوري كوچك در حوزه كاراييب است كه قبل از هر چيز به خاطر سيطره باندهاي مسلح گانگستري و قاچاق گسترده مواد مخدر در جهان مشهور است. از گذشته بسياري از سياستمداران، قدرتمندان و مفسدان اقتصادي براي رهايي از ماليات يا مخفي نگه‌داشتن درآمدهاي نامشروع خود، سرمايه‌هاي خود را به كشورهاي ديگر مي‌بردند. در جهان كشورها و نهادهاي مالي متعددي وجود دارند كه تبديل به بهشت موعود مفسدان و پولشويان شده‌اند و يكي از مهم‌ترين نقاطي در دنيا كه چنين روندي در آن سال‌ها است انجام مي‌شود كشور اسراييل است. جالب اين‌جا است كه اين مساله سال‌ها پيش افشا شد ولي سياستمداران غربي خم به ابروي خود نياوردند و كماكان به همدلي خود با دولت اسراييل ادامه مي‌دهند. علاوه بر اين مي‌توان به جزيره‌اي به نام جرز اشاره كرد كه تحت تابعيت سياسي انگلستان به فعاليت خود ادامه مي‌دهد و يكي از مراكز بزرگ پولشويي در جهان محسوب مي‌شود. هر كسي حق اين را كه پا به جزيره فوق بگذارد ندارد و كاملا توسط دستگاه‌هاي امنيتي و اطلاعاتي انگلستان اداره مي‌شود.
نهادهاي مالي مشهوري نيز در جهان وجود دارند كه از انجام چنين كارهايي ابا ندارند، از جمله بانك انگليسي HCPC كه در تمام جهان به پولشويي براي قاچاقچيان مواد مخدر مشهور شده. بنابراين بخش نسبتا مهمي از كشورهاي جهان منابع حاصل از كارهاي غيرقانوني و نامشروع را به كشورهاي ديگر مي‌برند. اين امر به ويژه در ميان سردمداران و ديكتاتورهاي جهان سومي بسيار مرسوم است. زيرا امنيت در كشورهاي در حال توسعه نيز دايما رو به كاهش است و همين امر فرار سرمايه را تسريع مي‌كند. كشورهاي صنعتي و پيشرفته جهان، خود يكي از محركان اين مساله هستند. آنها با پناه‌دادن به اين پول‌هاي كثيف، ظرفيت رشد اقتصادي و سرمايه‌گذاري كشور خود را افزايش مي‌دهند و بدون شك اگر اين پول‌ها نبود وضعيت اقتصادي غرب به مراتب از وضعيت كنوني آن وخيم‌تر بود. براي مثال، مافياي روسيه منابع زيادي از اين كشور را به انگلستان بردند و هرچه روس‌ها تلاش كردند، انگليسي‌ها به اعتراضات آنها وقعي ننهادند.
انگليس در حالي به بهانه حقوق بشر و دموكراسي، مانع بازگشت سرمايه‌ها به روسيه مي‌شود كه اين پول‌ها را در كشور خود در بخش‌هاي مختلف اقتصاد خود سرمايه‌گذاري مي‌كند و از سوي ديگر هم مامن امني براي مفسدان فراهم مي‌كنند. همين مساله موجب شده كشوري مانند نيجريه بارها با اين معضل رو‌به‌رو شود و اقتصاد اين كشور را اقتصاد غارتي نام‌گذاري كنند. با افشاگري كه عليه پاناما انجام شده، نمي‌توان پذيرفت رهبران كشورهاي غربي رويه خود را تغيير دادند. هرچند هنوز داده خاصي وجود ندارد كه بر پايه آن بتوان استدلال كرد كه يك تسويه‌حساب در جريان است ولي نمي‌توان باور كرد به يك‌باره كشورهاي غربي تبديل به حاميان شفافيت و اقتصاد سالم شدند. پاناما در جهان امروز تنها كشوري نيست كه دست به اينگونه اعمال مي‌زند. اوكراين يكي از نمونه‌هاي بارز پولشويي است. در كنار آن حتي همسايگان شمالي و برخي از همسايگان جنوبي ايران نيز تا حدودي تلاش دارند چنين كنند. نبايد فراموش كرد كه پولشويي يكي از بهترين فعاليت‌هايي است كه سرمايه را از كشورهاي جهان سوم به كشورهاي توسعه يافته مي‌برد و در چنين مسائلي هميشه بايد ديد كه چه كساني منفعت مي‌برند.
منبع: اعتماد