علیرضا سلطانی

عضو هیأت علمی دانشگاه و کارشناس اقتصاد انرژی

سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز موسوم به «جي‌اي‌سي‌اف» در تهران با توجه به شرایط خاص سیاسی و اقتصادی کشور به‌ویژه آماده‌شدن برای رفع تحریم‌های اقتصادی و نفتی، در چارچوب اجرای توافق هسته‌ای ایران و غرب، از اهمیت زیادی برخوردار است. حضور رهبران کشورهای مؤثر در عرصه اقتصاد و تجارت انرژی ازیک‌سو زمینه‌ساز افزایش اعتمادبه‌نفس ایران برای بازگشت قدرتمندانه به بازار نفت است و ازسوی‌دیگر زمینه و امکان تبادل نظر و رایزنی ایران با برخی کشورها برای همکاری جهت بازگشت ایران به بازار نفت با کمترین هزینه برای بازار را فراهم می‌کند. تعدادی از کشورهای عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز، عضو سازمان اوپک نیز هستند؛ ایران، ونزوئلا، الجزایز، قطر، امارات متحده عربی، لیبی و نیجریه و همچنین عراق به‌عنوان عضو ناظر، ازجمله این کشورها هستند. رایزنی ایران با سران این کشورها و جلب همکاری آنها در این زمینه به نفع اوپک و کشورهای صادرکننده گاز است؛ البته این همکاری محدود به کشورهای صادرکننده نفت نیست بلکه کشورهای نفتی غیر اوپک را نیز شامل می‌شود که در رأس آنها روسیه است. حضور پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در اجلاس گازی تهران، علاوه بر همه ابعاد مهم سیاسی و اقتصادی مرتبط با مسائل منطقه‌ای و جهانی روز، بسترساز گسترش همکاری‌های دو کشور ایران و روسیه در حوزه راهبردی انرژی است. 

حوزه‌ای که آینده سیاسی و اقتصادی دو کشور ایران و روسیه در عرصه بین‌المللی به آن گره خورده است. بدیهی است سیاست‌های هماهنگ و واحد با توجه به تعدد منافع مشترک دو کشور در عرصه توسعه‌ای و سیاست‌های جهانی، راه و هزینه تحقق این اهداف را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، به فاصله کوتاهی از این اجلاس، نسل جدید قراردادهای نفتی ایران در تهران رونمایی می‌شود. این قراردادها قرار است روند صنعت نفت ایران را تغییر دهد. برگزاری موفق اجلاس سران گازی، می‌تواند در معرفی و استقبال از این قراردادها مؤثر باشد. درحال‌حاضر بسیاری از شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان در حال مطالعه و برنامه‌ریزی برای بازگشت به ایران هستند. موج خبری و رسانه‌ای اجلاس مهم سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در اراده این شرکت‌ها برای حضور سریع‌تر و مؤثرتر با محوریت قراردادهای جدید نفتی تأثیرگذار است. نکته مهم دیگر اینکه اگرچه تصمیمات و مصوبات مجمع کشورهای صادرکننده گاز در سطوح مختلف جنبه الزام‌آور برای اعضا ندارد و این نهاد نوپای بین‌المللی درحال‌حاضر صرفا یک نهاد مشورتی بین‌المللی است اما نتایج نشست‌های این مجمع - به‌خصوص در سطح سران- می‌تواند در ایجاد یک رژیم جدید در مناسبات و معادلات انرژی دنیا مؤثر باشد. میزبانی ایران فرصت مناسبی برای ایجاد چنین ترتیباتی برای جامعه جهانی است. این ترتیبات با توجه به شعار اصلی اجلاس، می‌تواند بر «گاز، محور توسعه پایدار» متکی باشد که بر مبنای حفاظت از محیط‌زیست است. ثبت‌شدن برند این شعار به نام اجلاس تهران، تصویر مناسبی از مجمع کشورهای صادرکننده گاز و همچنین ایران در عرصه بین‌المللی نمایش خواهد داد. بنابراین باید گفت اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز، فرصتی مهم برای ایران در راستای بازگشت مقتدرانه به بازارهای جهانی است. این اجلاس درواقع اعلام رسمی و علنی پایان تحریم‌ها به افکار عمومی جهان است. اگرچه برگزاری اجلاس سران گازی با روزهای منتهی به اجرای برجام و رفع تحریم‌ها تصادفی است اما باید این تقارن را به فال نیک گرفت و از آن برای دوران گذار کشور به شرایط جدید به نحو شایسته‌ای بهره‌برداری کرد. 

منبع: شرق