تعداد بیکاران فعلی کشور 2.5 میلیون نفر است که دستکم 1.2 میلیون از آن فارغ التحصیل دانشگاهی هستند. استانداردهای آماری می‌گوید بیکاری افراد زیر 30 سال در ایران دارای بحران است و این وضعیت تا سال 1400 نیز ادامه خواهد داشت. قائم مقام وزیر کار اعلام کرده جدیدترین برآورد انجام شده نشان می‌‍دهد تا 7 سال آینده 5 میلیون کارجوی جدید نیز وارد بازار کار خواهند شد.
بیکاری هزارن کارجوی جوان همچنان به عنوان بزرگترین مشکل کشور مطرح بوده و طبق آمارهای موجود نرخ بیکاری بالای جوانان زیر 30 سال ایران، نشان از وجود بحران در این بخش دارد. دولت تدبیر و امید در بیش از یکسال گذشته از زمان آغاز فعالیت خود، همواره بر بزرگ بودن معضل بیکاری در کشور تاکید داشته است.
بیش از 2 میلیون و 500 هزارنفر که یک میلیون و 200 هزارنفر از آنها تحصیل کرده دانشگاهی هستند در بیکاری مطلق به سر می برند و با ورودی دانشگاه ها در سال های اخیر، انتظار می رود بزودی و طی دو سه سال آینده تنها تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی جویای کار کشور به بیش از 5 میلیون و 500 هزارنفر بالغ شود.
براساس گفته کارشناسان بازار کار، به دلیل تاخیر در ورود به بازار کار متولدین دهه 60 انتظار می رود پیک تقاضا برای کار دستکم تا نیمه دهه 90 نیز ادامه داشته باشد. در حال حاضر، برای برخی فرصت های شغلی موجود در کشور تا صدها و بلکه هزارن نفر داوطلب می شوند.
یکنواخت شدن و نزدیک بودن نیازها و نگاه کارجویان فارغ التحصیل دانشگاهی به مقوله اشتغال که پس از طی دوران دانشگاه در بین کارجویان شکل می گیرد باعث ایجاد تجمعات بزرگ بیکاری در برخی رشته مشاغل و از آنسو خالی شدن برخی رشته مشاغل دیگر به ویژه در بخش های مهارتی، فیزیکی و نیروی کار ساده شده است.
مقامات وزارت کار می گویند در حال حاضر تقریبا در بخش نیروی کار ساده و جویندگان کار زیردیپلم، مشکل خاصی وجود ندارد و اغلب افرادی که در این شرایط به سر می برند بسیار آسان تر از جویندگان شغل دارای تحصیلات بالاتر از دیپلم وارد بازار کار می شوند!
علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه می گوید ذائقه کارجویان به مقوله کار تغییر یافته و کشور با کارجویانی از یک جنس و نیازهای شدیدا نزدیک به هم مواجه است. وی معتقد است 2 میلیون فرصت شغلی در کشور وجود دارد که کسی حاضر به انجام آنها نیست.
بی میلی کارجویان ایرانی به ویژه افرادی که دارای مدارک دانشگاهی هستند نسبت به برخی مشاغل اتفاقا پُردرآمد و عدم تلاش برای یادگیری فنون آن مانند مشاغل مربوط به ساختمان، باعث بازشدن فضای کار برای نیروهای کار غیرمجاز خارجی به ویژه افاغنه شده تا جایی که کارگران ناواردی که تا دیروز از مرزهای پهناور شرق کشور به صورت کاملا غیرقانونی وارد کشور شده بودند، امروز به استادکارانی ماهر تبدیل شده اند که متعاقب آن درآمدهای بالایی نیز دارند.
در حال حاضر، یک کارگر غیرمجاز تبعه افغانستان در ایران که به کار ساده در بخش ساختمان و نه بخش هایی که نیازمند مهارت خاص است، اشتغال دارد روزانه 40 تا 50 هزارتومان درآمد دارد که با احتساب فعالیت بین 20 تا 25 روز در ماه، حداقل 800 هزارتومان تا یک میلیون و 250 هزارتومان خواهد شد.
مسئولان دولت تدبیر و امید هشدار می دهند روند ورودی های به بازار کار تا سال های آینده نیز ادامه خواهد یافت و در اینباره معاون اشتغال وزیر کار عنوان کرده تعداد شاغلان کشور از 22 میلیون نفر فعلی به 35 میلیون نفر در سال 1400 خواهد رسید.
حسن طائی معتقد است آمار بیکاران کشور بر اساس تعریف کامل و بزرگتری که از مفهوم بیکاری بر مبنای محاسبه افرادی که وارد بازار کار شده ولی شغلی به دست نیاورده اند، از آمار اعلام شده فراتر است.
این مقام مسئول وزارت کار عنوان کرد: با هدفگذاری های انجام شده اگر سالانه یک میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد شود، در سال 1400 وضعیت مطلوبی در اشتغال زایی خواهیم داشت.
در عین حال، حسن فیروزآبادی قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد ظرف 7 سال آینده 5 میلیون نفر نیروی جدید متقاضی کار وارد بازار کار خواهند شد که سرمایه گذاری های لازم برای ایجاد اشتغال این تعداد متقاضی شغل، خارج از توان ملی است.
قائم مقام وزیر کار افزود: معتقدیم که در مشاغل خُرد جای کار بسیاری است و دیگر اینکه در مشاغل خانگی به دلیل گستردگی، قشر جمعیتی که وارد بازار کار می‌شوند بسیار چشمگیر است.
فیروزآبادی افزود: مجبور هستیم به سمتی برویم که تعاونی‌ها و کارگاه های کوچک که از فضای اقتصادی خانواده ها و با سُنت های ما مطابقت دارد استفاده کنیم و این ظریفت پنهان را مورد بررسی بیشتر قرار دهیم و در برنامه‌های دولت قصد داریم در این جهت حرکت کنیم.