مدیرعامل شركت ملی نفت ایران در یك مصاحبه خبری كه روز شنبه برگزار شد، سخنانی گفت كه نشان از بهبود زودهنگام صنعت نفت‌ و گاز ایران داشت. سخنان اولیه او سخنانی موثق و مورد توافق همه است. خجسته‌مهر در این نشست خبری گفت «مؤلفه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های اقتدار در جمهوری اسلامی ایران مؤلفه اقتصادی است و صنعت نفت نقش مهمی در این زمینه دارد». او همچنین گفت: «شرکت ملی نفت ایران جزء ۱۰ شرکت بزرگ دنیاست و حدود هزار و ۲۰۰ میلیارد بشکه معادل نفت خام ثروت داریم. کمتر کشوری در جهان هست که این ویژگی ممتاز را داشته باشد و از لحاظ ذخایر نفت و گاز رتبه اول را داریم». سخنانی كه كمتر‌كسی در آن مناقشه دارد. اما سخنان مدیرعامل شركت ملی نفت ایران به اینجا ختم نشد. آقای خجسته‌مهر در ادامه خبر از این داد كه تولید نفت ایران در یك بازه كوتاه‌مدت، یعنی تا پایان سال جاری به شرایط پیش از تحریم بازمی‌گردد و حتی از آن بهتر هم می‌شود: تولیدی بالای چهار‌میلیون بشكه در روز. خبری كه اگر صحیح باشد، موجب خوشحالی است‌. ایشان گفت منابع مالی برای انجام این كار هم مشخص شده است. گفته‌های آقای خجسته‌مهر به‌سرعت واكنش فعالان حوزه و رسانه‌ای نفت را برانگیخت. سخنانی كه به گاز هم رسید و اینجا برخی نكته‌گیران از واحد به‌كار‌رفته در این اظهارات خرده گرفتند و نوشتند: «افزایش ظرفیت تولید روزانه گاز میادین «فلات قاره» به صد میلیون مترمکعب در روز تقریبا ناممکن است و این پیش‌فرض را می‌گیریم که منظور مدیرعامل محترم شرکت نفت صد میلیون فوت‌مکعب بوده تا صد میلیون مترمکعب». با‌این‌حال چنین لغزشی در یك سخنرانی بخشودنی می‌نماید و بعید است مدیرعامل شركت ملی نفت از سر ناآگاهی چنین ارقامی ارائه كرده باشد. اما بخش اصلی سخنان این مقام نفتی مبنی‌بر افزایش تولید تا بالای چهار‌میلیون بشكه در روز با منابع مالی «مشخص‌شده» طلب كنكاش بیشتر دارد. از‌آنجا‌كه با وجود تحریم‌های یك‌جانبه كه از‌سوی آمریكا وضع شده است، رمق چندانی برای جیب دولت نمانده و نیز تأكید خود وزیر نفت جواد اوجی به نیاز به سرمایه‌گذاری چند‌صد میلیارددلاری در مجموع بخش نفت‌ و گاز این اظهارات سؤال‌برانگیز است. تا امروز هم سخنان وزیر مبنی‌بر انجام تهاتر و شیوه‌های دور‌زدن تحریم بوده است و اشاره‌ای به افزایش تولید با این ارقام مشخص نشده است. این پرسش را با جواد یارجانی، مدیر پیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت و علی ماجدی دیپلمات و معاون پیشین بازرگانی و امور بین‌الملل وزیر نفت در میان گذاشتیم.
شدنی است اما...
آقای یارجانی صحبت‌های آقای خجسته‌مهر را خوانده است و در توضیح آن به «شرق» می‌گوید به‌هرحال روشن است كه بعد از انقلاب صنعت نفت ضربات سنگینی خورد؛ اولا به‌دلیل تحولات اولیه انقلاب و كوچ‌كردن بسیاری از كارشناسان و سرمایه‌گذاران داخلی از این صنعت، اوایل كار اشتباهاتی نیز در كارها وجود داشت و از جمله این بود كه ارزشی برای كسانی كه توانایی بالا داشتند، قائل نشدیم. اولین موج كوچ متخصصان نتیجه عملكرد بعضی مدیران اول انقلاب بود. جنگ ضربات خیلی شدیدتری به صنعت نفت وارد كرد اما پرسنل صنعت نفت ایران چه كسانی كه در میادین بودند و چه كسانی كه كارهای بوروكراتیك را انجام می‌دادند و كسانی كه فروش نفت را انجام می‌دادند، در این دوران سنگ‌تمام گذاشتند. اما بازسازی پس از جنگ؛ كاملا مشخص بود كه با منابع مالی داخلی بازسازی این صنعت امكان نداشت. توان فنی لازم را هم نداشتیم. اینها جزء ملزومات بازسازی صنعتی بود كه نه فقط تأمین‌كننده ارز بود، نه‌تنها برای بودجه حكم ضروری داشت بلكه برای بسیاری از زیرساخت‌ها و رفع نیازهای اساسی لازم بود. هرچقدر درآمد نفت صرف زیرساخت‌ها ‌شد و بشود بهتر است. اما در شرایطی هم دولت‌ها مجبور بودند و هستند كه از این پول برای بودجه نهادها استفاده كنند. طبیعی بود كه این صنعت با نزدیك‌شدن به یك قرن عمر بعد از جنگ نیاز به رسیدگی داشت تا بتواند تولید ثروت كند. یكی از اولین شركت‌هایی كه ایران با آن مذاكره كرد «كنوكوی» آمریكا بود. ما از نزدیك شاهد مذاكراتی بودیم كه چند سال به طول انجامید. در حاشیه اجلاس‌های اوپك به دیدار وزیر می‌آمدند و می‌گفتند این مذاكرات با چراغ سبز وزارت خارجه انجام می‌شود. اما اسرائیل هم بی‌كار نبود و ازطریق شركت مادر «كونوكو» شركت «دوپونت» معامله را به هم زد. یعنی معلوم شد از یك جای كار كه هدف دشمنان قسم‌خورده ایران یكی هم صنعت نفت است و جدا درپی تضعیف آن هستند. اما در آن زمان اروپا و آمریكا در یك جهت حركت نمی‌كردند. سناتور داماتو و لابی اسرائیلی پشت او حركاتی می‌كردند كه مورد قبول اروپا نبود. من خاطرم هست كه اروپایی‌ها بیانیه دادند كه هر شركتی كه به تحریم‌های «فرامرزی» آمریكا تن بدهد، جریمه خواهد شد. اینجا بود كه توتال فرصت كرد و آمد و جای آمریكایی‌ها را پر كرد. به‌هرحال، اروپا با تكنولوژی روز آمد و با سختی بسیار در زمان وزارت آقای نوذری تلاش‌های پیشین به ثمر نشست و ما توانستیم برای مدتی تولید بالای چهار‌میلیون بشكه‌ای را تجربه كنیم. من مسئول امور اوپك بودم و در آن زمان كوتای ما پایین‌تر بود و در گزارش‌كردن تولیدمان به اوپك كمی دشواری داشتیم. اما آن اتفاق افتاد به دلیل آنكه ملزومات كار فراهم آمده بود. ان‌شاءالله كه این ملزومات امروز هم فراهم باشد؛ یعنی منابع مالی و توان فنی فراهم شده باشد تا یك‌بار دیگر شاهد جهش تولید نفت كشور باشیم. امروز هم باید خدا را شاكر باشیم كه با همكاری‌هایی كه با شركت‌های توانمند دنیا داشته‌ایم، توانمند هم شده‌ایم اما باید به یاد داشته باشیم كه تكنولوژی مدام در حال تغییر است. ممكن است اگر شرایط مهیا باشد بتوانید جذب سرمایه كنید. نفت هم هست و خودش می‌تواند سرمایه خودش را تولید كند. اما یكی از شرایط این است كه شركت‌ها از تحریم نترسند و فراری نباشند. الان عملا ترسیده‌اند. مثلا خروج توتال از شراكتی كه با ما و چینی‌ها تعریف شده بود، نشان از این ترس دارد. در آمریكا منافع خودشان را سنگین‌تر از اینجا می‌بینند و باید به سهامدارانشان نیز جواب بدهند و نتیجه این می‌شود كه ما را ترك می‌كنند. اما در مورد ادعای اخیر زمینه حتما باید آماده باشد و زمانی هم كه برای كار منظور شده است، خیلی طولانی نیست اما به‌هرحال از صمیم قلب دعا می‌كنیم كه چنین توانایی ایجاد شده باشد و نتایج آن در زندگی مردم تأثیر داشته باشد.
زمینه‌اش مهیاست
علی ماجدی با خونسردی جواب می‌دهد و می‌گوید از نظر فنی نباید مشكل باشد، چون قبلا هم این ظرفیت وجود داشته است. ما تولید 3.9 و 3.8 میلیون بشكه در روز داشته‌ایم و برگرداندن آن قاعدتا امكان‌پذیر است. خاطرتان بیاید در دور اول برجام هم تا 3.8 میلیون بشكه تولیدمان بالا رفت. یعنی از نظر تكنیكی این امكان هست اما بحث منابع مالی بحث دیگری است. درباره زمان مقرر‌شده هم به نظرم یك بازه یك‌ساله منطقا برای این كار كافی است. بعید می‌دانم در زمانی كه اعلام شده این كار شدنی باشد اما تا یك سال فقط چند ماه فاصله دارد و بازه یك‌ساله منطقی است. (درباره منابع مالی) باید از خود ایشان بپرسید اما من تصور نمی‌كنم برگرداندن تولید به پیش از تحریم منابع ارزی چندانی بخواهد؛ چون همه میادین بهره‌برداری شده است و فقط در كار آنها وقفه افتاده است و بیشتر به منابع ریالی نیاز دارد. درباره منابع مالی ظاهرا خود شركت نفت هم فعلا وضع مناسبی ندارد اما به اعتقاد من این است كه كار بدون رفع تحریم هم شدنی است. نه فناوری خاصی می‌خواهد و نه منابع ارزی زیاد.

منبع: شرق