با بالا رفتن قیمت بنزین هزینه سفر برای خانوارها افزایش قابل‌توجهی یافته است زیرا برای سفر به نزدیک‌ترین شهر از محل سکونت خود، در چنین شرایطی باید حداقل دو برابر سال گذشته هزینه سوخت کنند. علاوه‌بر آن با وجود اینکه قرار بود افزایش قیمتی را پس از گرانی بنزین در کشور شاهد نباشیم؛ اما با روندی آهسته قیمت اغلب کالاها و خدمات دستخوش افزایش شده که در این میان بازار گردشگری نیز مستثنی نبوده است و حوزه‌هایی همچون اقامتگاه، رستوران، اتوبوس و... با افزایش قیمت مواجه شده است. بنابراین تمامی این افزایش قیمت‌ها بی‌رغبتی افراد برای سفر کردن را به‌دنبال داشت و اغلب خانوارها سفر با خودروی شخصی را از سبد خانوار حذف کرده‌اند. در همین میان متولیان گردشگری بر این باور بوده‌اند که گردشگران سفرهای گروهی و با تور را جایگزین سفر با خودروی شخصی خود خواهند کرد. اما در حال حاضر مطابق آنچه تورگردان‌ها آن را اتفاقی کم‌سابقه عنوان می‌کنند، نه‌تنها سفرهای خودرویی به گروهی تبدیل نشده بلکه سفرهای گروهی نیز افت قابل توجهی داشته است. این وضعیت بیانگر حذف سفر از سبد مصرفی خانوارها است. «دنیای‌اقتصاد» نیز به بررسی وضعیت موجود تورهای مسافرتی پرداخته و با تعدادی از فعالان این حوزه مصاحبه کرده است.
حذف «گردش و سفر» از سبد خانوار؟
هادی شمس فعال تورهای مسافرتی عنوان کرد: میزان مسافرانی که با تور سفر می‌کنند نسبت به سال گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش یافته؛ این امر پس از افزایش قیمت بنزین رخ داده است. درصورتی‌که تصور می‌کردیم با افزایش قیمت بنزین مردم برای مسافرت از تورها استقبال خواهند کرد اما افزایش قیمت بنزین موجب افزایش قیمت اغلب کالاها و خدمات شد و همین، کاهش نقدینگی در میان مردم را به وجود آورده است. در واقع مردم از نظر اقتصادی در شرایط مناسبی برای سفر قرار ندارند به همین دلیل میزان سفرهای آنها روندی کاهشی به خود گرفته است.شمس گفت: هزینه اجاره ماشین، اقامتگاه، رستوران و ... امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است؛ اما با این شرایط قیمت تورهای خود را افزایش نداده‌ایم تا مشتریان موثر را از دست ندهیم.حسین مسکین‌نواز یکی از فعالان حوزه تورهای مسافربری نیز در این باره عنوان کرد: پس از افزایش قیمت بنزین حدود ۱۰ درصد میزان مسافران تورها افزایش یافته اما با این حال تعداد تورها را افزایش نداده‌ایم؛ بلکه با ظرفیت تکمیل اتوبوس‌ها تور را برگزار کرده‌ایم و این افزایش حجم مسافران صرفا به علت افزایش قیمت بنزین نیست، بلکه افزایش کلی هزینه‌های سفر نیز بر این امر تاثیرگذار بوده است.
سینا ذوالقدر یکی دیگر از فعالان برگزار‌کننده تورهای داخلی عنوان کرد: در ۱۰ ماه ابتدای امسال نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته تعداد گردشگرانی که با تور مسافرت می‌کردند کاهش قابل‌توجهی داشته به‌طوری‌که امسال تعداد مسافران تورها تقریبا به کمتر از نصف مسافران سال گذشته رسیده است. با وجود اینکه قیمت اسکان در اقامتگاه‌ها، رستوران، اتوبوس و.... نسبت به سال گذشته حدود ۲ برابر افزایش داشته اما در قیمت تور تغییری ایجاد نکرده و گران‌تر نکرده‌ایم؛ بلکه حاشیه سود خود را کاهش داده‌ایم.
نگین سعیدی از فعالان بازار تورهای مسافرتی گفت: وضعیت حضور مسافرانی که با تور سفر می‌کنند در ۱۰ ماه ابتدای امسال نسبت به زمان مشابه در سال گذشته با افت ۷۰ درصدی مواجه بوده است به طوری که در تابستان امسال تنها نصف مسافران سال گذشته در همین فصل در تورها حضور داشته‌اند. رامین نصیری فعال در تورهای مسافرتی نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: میزان مسافران تورهای داخلی نسبت به سال گذشته با ۳۰ درصد کاهش مواجه بوده است و تا انتهای سال نیز قیمت تورها را افزایش نخواهیم داد، اما از ابتدای سال جدید و در ایام عید به علت اینکه قیمت هتل، اقامتگاه و اتوبوس افزایش خواهد داشت ما نیز قیمت تورها را تا ۴۰ درصد افزایش می‌دهیم. علی دلجوان یکی از برگزارکنندگان تورهای مسافرتی گفت: با وجود اینکه قیمت تورها را افزایش نداده‌ایم اما میزان مسافران تورهای ما نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش داشته است. همچنین برای جذب بیشتر مسافران جهت سفر با تور، امسال قیمت تورهای خود را برای مدتی کاهش نیز دادیم اما تاثیری نداشت. در حال حاضر امیدواریم تعطیلات عید موجب جبران کمبود مسافر شود. همچنین وضعیت درآمدی کسب‌و‌کار ما نیز نسبت به سال گذشته نصف شده است؛ به‌گونه‌‌ای‌که در زمان فصل افول گردشگری درآمدی بالغ‌بر هشت میلیون تومان داشته‌ایم، این در‌حالی است که امسال این درآمد به چهار میلیون تومان هم نرسیده است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد میزان مسافرانی که با تور سفر می‌کنند امسال نسبت به سال گذشته نه‌تنها افزایش نداشته؛ بلکه به‌صورت میانگین با کاهش حدود ۵۰ درصدی در ۱۰ ماه ابتدای امسال مواجه بوده است. درواقع گردشگران علاوه‌بر اینکه با تورهای مسافرتی سفر نکرده‌اند، سفر را از سبد خانوار خود حذف کرده‌اند. اگر این روند ادامه پیدا کند بازار گردشگری که شامل اقامتگاه‌ها، رستوران‌ها، صنایع دستی و... می‌شود با مشکلات جبران‌ناپذیری مواجه خواهد شد.
سفر، اولویت آخر شد
حرمت‌الله رفیعی رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: سفر با تورهای مسافرتی داخلی در کشور پس از افزایش قیمت بنزین حداقل ۳۵ درصد کاهش داشته است که علت اصلی آن وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم است. پس از افزایش قیمت بنزین قیمت کالاها و خدماتی همچون گوشت، مرغ، برنج، لبنیات، صیفی‌ها و ... نیز افزایش یافته است. به‌دلیل اینکه اولویت مردم خوراک، پوشاک، مسکن و حمل‌ونقل است و مسافرت کردن در اولویت آخر آنها جای گرفته است. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران گفت: با توجه به اینکه ویروس کرونا وارد برخی از شهرهای کشور شده است پیش‌بینی می‌شود به همین دلیل در تعطیلات عید نیز سفرهای داخلی دچار رکودی جدی شود؛ زیرا به احتمال خیلی زیاد مردم به علت شیوع این ویروس در کشور از سفر کردن صرف‌نظر می‌کنند. محسن حاج‌سعید رئیس کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری ایران نیز در این باره عنوان کرد: تورهای گروهی با تغییر فرهنگ رخ می‌دهند، نه با افزایش قیمت بنزین؛ در واقع باید در کشور برای سفر با تورهای گروهی فرهنگ‌سازی انجام دهیم و افراد جامعه را از مزایای آن آگاه سازیم تا برای سفر با تور تشویق شوند. یکی از مزایای مهم سفر با تورهای گروهی مقرون به صرفه بودن چنین سفرهایی از نظر اقتصادی است. زیرا خانوارها با سفر با وسیله نقلیه شخصی خود صرفا برای سوخت هزینه نمی‌کنند بلکه اگر میزان استهلاک خودرو، تصادفات، ترافیک، خستگی رانندگی در جاده و... را محاسبه کنند متوجه می‌شوند که این هزینه‌ها در کنار هزینه بنزین بسیار گران نیز هست. بنابراین باید تفکر حاکم در جامعه درخصوص سفر را دستخوش تغییرات کنیم. در غیر این صورت با ریزش نیروی انسانی شاغل در حوزه تورهای مسافرتی و حتی خروج آنها از کشور مواجه خواهیم شد و تمام سرمایه‌گذاری و هزینه‌ای که بخش خصوصی و دولتی برای آموزش این افراد خبره کرده‌اند با خروج آنها از کشور و ادامه فعالیتشان در سایر کشورها از بین خواهد رفت.
منبع: دنیای اقتصاد