شرکت‌های حمل‌ونقل دولتی چقدر بودجه دریافت می‌کنند؟

اگرچه بودجه شرکت‌های دولتی هرساله به همراه بودجه عمومی به قوه مقننه تقدیم می‌شود، اما این کار در عمل بیشتر جنبه اطلاعی دارد و نمایندگان معمولاً بخش مهمی از بودجه شرکت‌ها را بررسی نمی‌کنند. زیرا این موضوع علاوه بر آنکه زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد، لازمه آن ارائه گزارش‌هایی از عملکرد شرکت‌ها در سال‌های گذشته است که عملاً این کار نیز در فرصت زمانی محدود بررسی بودجه صورت نمی‌گیرد، بنابراین غالباً آنچه در لایحه درج می‌شود، به تصویب نمایندگان مجلس می‌رسد. مرکز پژوهش های مجلس در سری گزارش هایش درباره بودجه، بودجه بخش حمل و نقل و همچنین بودجه شركت های دولتي بخش حمل ونقل را مورد بررسی قرار داده است.

طبق این گزارش، سهم عمده‌ای از مصارف بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، از منابع داخلی آن‌ها تأمین می‌شود که با پیشنهاد هیئت‌های مدیره در مجامع عمومی یا شوراهای عالی مربوط تصویب می‌شود و برای درج در لایحه بودجه به سازمان برنامه‌وبودجه کشور ارسال می‌شود.

البته رویکرد مطلوب این است که فرایند بودجه شرکت‌ها به همان صورتی که بیان شد، به مجلس ارائه شود، اما در بیشتر شرکت‌ها عملاً این سازمان برنامه‌وبودجه است که بودجه را تنظیم و در لایحه بودجه درج می‌کند. این رویه مشکل بودجه‌ریزی شرکت‌ها را دوچندان ساخته است. درواقع معلوم نیست دقیقاً نقش مجامع عمومی شرکت‌های دولتی، نقش سازمان برنامه‌وبودجه و نقش قانون‌گذار در رسیدگی به بودجه شرکت‌های دولتی و بانک‌ها چیست.

در لایحه بودجه سال 1399 مقدار 50 درصـد سود ویژه سازمان بنادر و دریانوردی رقم 210 میلیارد ریال پیش‌بینی‌شده است که نسبت به قانون بودجـه سال 1398 تغییری نداشته است. همچنین شرکت مادرتخصصی آزمایشگاه فنی و مکانیـک خـاک نیـز در لایحه بودجه سال 1399 بالغ‌بر 20 میلیارد ریال 50 درصد سود ویژه داشته است که همانند سـال گذشته تغییری نخواهد داشت.

50 درصد سود ویژه شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در لایحه بودجه سـال 1399 با رقـم 2000 میلیارد ریال نسبت به قانون بودجه 1398 رشد 162 درصدی داشته است. شایان‌ذکر است مبلغ 356 میلیارد ریال صرف طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای ایـن شـرکت از سـهم منـابع عمومی دولت خواهد شد که نسبت به سال قبل 4 درصد افزایش‌یافته است.

شرکت مادرتخصصی ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور هیچ رشدی در سود شرکت نداشته است و نسبت به سال گذشته تغییری نکرده است. همچنین پیش‌بینی می‌شود بالغ‌بر 68،519 میلیارد ریال صرف طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای این شرکت از سهم منابع عمومی دولت خواهد شد که نسبت به سال قبل 33 درصد افزایش‌یافته است. همچنین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران نیز در لایحه بودجه سال 1399 همانند سال گذشته هیچ سود ویژه‌ای ندارد و بدون سود و سربه‌سر خواهد بود.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، اما از میان شرکت‌های دولتی و مؤسسات وابسته به دولت در بخش حمل‌ونقل، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و صندوق توسعه حمل‌ونقل زیانده پیش‌بینی‌شده‌اند. با توجه به اینکه حمل‌ونقل ریلی در اسناد بالادستی موردتوجه و دارای اولویت قلمداد شده است، تقویت این زیر بخش ضروری به نظر می‌رسد. شایان‌ذکر است در خصوص شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در لایحه بودجه سال 1399 بالغ‌بر 204،14 میلیارد ریال سهم طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای و 15000 میلیارد ریال از سهم منابع داخلی طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای صرف شده است که درمجموع نسبت به مورد مشابه در سال گذشته 9 درصد افزایش داشته است.

اتاق تهران