فراموش‌شدگان «گراگی»

اهالی این روستا هنوز تلویزیون و شناسنامه ندارند

این‌جا آخر دنیاست. این بهترین روایت برای «گراگی» است؛ روستایی در 100 کیلومتری شرق چابهار و نزدیکی مرز پاکستان که محرومیتش بی‌همتاست.

محلی‌های دشتیاری می‌گویند روستاهای محروم سیستان و بلوچستان در برابر گراگی‌ها پادشاهی می‌کنند. 5 کیلومتر جاده فرعی خاکی برای رسیدن به آن را باید پیمود؛ جاده‌ای که تا همین چند ماه پیش اصلاً وجود نداشت و اهالی برای رسیدن به روستا باید به کوه و دشت و کمر می‌زدند.

گراگی در بخش دشتیاری قرار دارد. خانه‌های اهالی گراگی از گل و چوب و کپر درست شده است. این منطقه در این موقع‌ از سال رکورد گرم‌ترین منطقه کشور را در آمارهای هواشناسی می‌زند. 200 نفر مرد و زن و کودک در دمای 48 درجه‌ای باید در کپر زندگی ‌کنند.

تنها خدمات دولتی که به اهالی گراگی رسیده است، برق‌رسانی‌ و یک جاده فرعی خاکی ا‌ست که با پیگیری‌های مکرر شورا و با هزار مشقت انجام شده است. اما این امکانات هم چندان به کار روستاییان نمی‌آید؛ چراکه آن‌ها توان مالی برای خرید وسایل سرمایشی در این دمای بالا و گرما را ندارند.

خشکسالی‌های مکرر

رئیس شورای اسلامی بخش دشتیاری که خبرنگار همشهری را در این سفر همراهی می‌کند، می‌گوید: مردم گراگی مانند خیلی از روستاهای دیگر دشتیاری در سال‌های نه‌چندان دور کشت و زرع می‌کردند؛ همان ‌سال‌هایی که دشتیاری به‌خاطر کشت عمده‌اش هندوستان کوچک ایران بود. اما حالا با خشکسالی‌های 20 ساله پی‌در‌پی «دشت بی‌یار» شده است.

«علی شه‌بخش» می‌افزاید: خیلی از اهالی دشتیاری با خشکسالی‌های مکرر خانه و زمین‌هایشان را رها کردند و به شهر رفتند. آن‌هایی هم که توان مالی نداشتند مانند گراگی‌ها مجبور به ماندن شدند.

وی ادامه می‌دهد: مردم گراگی چون در حاشیه زندگی می‌کنند، بعد از خشکسالی‌ها عملاً فراموش شده‌اند و گویی کسی این‌جا زندگی نمی‌کند.

مدرسه کپری

با گشتی در روستا حرف‌های رئیس شورا ثابت می‌شود. مردم گراگی فراموش شده‌اند. خیلی از کودکان این روستا حتی در طول عمرشان یک بار هم به شهر نرفته‌اند و حتی تلویزیون را ندیده‌اند. به راستی این‌جا «آخر دنیاست.»

کودکان مدرسه‌ای برای رفتن ندارند. با تلاش‌های شورا همین امسال یک مدرسه کپری برای آن‌ها ساخته شده که قرار است سال آینده با همت مؤسسه «دست یاری به دشتیاری» که یک مؤسسه مردم‌نهاد مدرسه‌ساز در دشتیاری است، یک مدرسه ابتدایی استاندارد برایشان ساخته شود تا حداقل کودکان با درس خواندن بفهمند در خارج از گراگی چه می‌گذرد.

تانکرهای آب‌رسانی سیارِ آب و فاضلاب روستایی روزانه با راه دسترسی که درست شده به روستا که 15 لیتر آب سهمیه هر نفر است، با این 15 لیتر هر روستانشین گراگی هم باید بخورد، هم بشوید و هم اگر شد استحمام کند.

هوتگ‌ها

رئیس شورای بخش دشتیاری می‌گوید: معمولاً در روستاهای دشتیاری به‌ دلیل این‌که شبکه آب وجود ندارد، مردم گودال‌هایی دست‌ساز به نام هوتگ را با عمق 15 تا 20 متر برای ذخیره آب باران و سیلاب درست می‌کنند تا موقع ترسالی پر شود و موقع خشکسالی به‌کار آید.

به این امید که بتوانند علاوه بر سهمیه 15 لیتری از آب هوتگ‌ها نیز استفاده کنند، اما گراگی‌‌ها همین هوتگ‌ها را هم ندارند و با همان 15 لیتر روز را شب می‌کنند.شه‌بخش می‌افزاید: مردم گراگی چون در حاشیه زندگی می‌کنند، حتی از کمک‌های گاه و بی‌گاه خیرانی هم که به بخش‌های محروم بلوچستان خدمت‌رسانی می‌کنند محروم‌ می‌مانند و کمتر کسی ا‌ست که تاکنون به گراگی آمده باشد. بعد از چندین ‌سال امسال موسسه «دست یاری به دشتیاری» به گراگی آمد و قرار است برای آن‌ها مدرسه‌ بسازد.

سوء تغذیه

رئیس شورای بخش دشتیاری می‌گوید: مردم گراگی با بررسی‌هایی که انجام شده سوء تغذیه هم دارند و همین سوء تغذیه‌شان موجب می‌شود رمقی برای کار و فعالیت نداشته باشند.

وی تاکید می‌کند: مشکل عمده‌ای که روستاییان گراگی و برخی دیگر از مناطق دشتیاری دارند، نداشتن شناسنامه است. در حال حاضر تقریباً نصف مردم گراگی بی‌شناسنامه هستند و بدون هویت نمی‌توانیم برایشان کاری پیدا کنیم؛ حتی اگر مریض شوند نمی‌توانیم دوا و درمانشان کنیم.

رئیس شورای اسلامی بخش دشتیاری می‌گوید: برای گرفتن شناسنامه برای کودکان گراگی که از پدرانی شناسنامه‌دار هستند و چند سال پیش پدرانشان شناسنامه گرفته‌اند باید یک پروسه طولانی در مرکز استان طی شود. مردم گراگی به‌دلیل عدم تمکن و توانایی برای آمدن به شهر نمی‌توانند این پروسه را طی کنند؛ بنابراین بی‌هویت و در حاشیه مانده‌اند.

ساخته مدرسه با کمک منطقه آزاد چابهار

همشهری تصمیم به گفت‌و‌گو با اهالی گراگی می‌گیرد، اما آن‌ها نمی‌توانند فارسی صحبت کنند. در واقع آن‌ها نمی‌دانند باید از چه و چگونه صحبت کنند؛ زیرا نمی‌دانند بیرون از این‌جا چه خبر است و چه امکاناتی وجود دارد تا نداشته‌های خود را بدانند. منطقه آزاد چابهار همین چند وقت پیش اعلام کرد می‌خواهد در ساخت مدرسه و آب‌رسانی به گراگی مشارکت کند و سرویس‌های بهداشتی برای روستانشینان بسازد. محرومیت‌های گراگی فاجعه‌بار است. کاش همه دست به دست هم بدهند تا گراگی آباد شود. کودکان این روستا حق زندگی دارند.

روزنامه همشهری