روزهای باشگاهی در فوتبال دنیا یا به پایان رسیده یا این که در حال به‌پایان‌رسیدن است؛ خیلی از مدیران فوتبالی این روزها یا در حال شمارش پاداش قهرمانی‌شان هستند یا اینکه آماده‌اند تا پاداش قهرمانی توسط مسئولان لیگ به حسابشان واریز شود؛ مثلاً پاری‌سن‌ژرمن در فرانسه خیالش راحت است؛ آنها چندین سال است که بر «لیگ یک» سلطنت می‌کنند و هر سال هم به‌موقع پاداش قهرمانی‌شان را می‌گیرند؛ در یکی، دو سال گذشته که فقط ۱۶ میلیون یورو از سازمان لیگ فرانسه به‌خاطر قهرمانی در لیگ گرفته و درمجموع درآمدهایشان را به ۴۵ تا ۵۰ میلیون یورو رسانده‌اند. حساب‌وکتاب لیگ‌های اروپایی متفاوت است و آن را کاری هم نمی‌توان کرد؛ همین پاریس علاوه‌بر پاداش ۱۶ میلیون‌یورویی که دو فصل پیش گرفته، چند رقم ریزودرشت دیگر هم داشته است؛ از جمله سهم ۴.۲ میلیون‌یورویی که به صورت مساوی بین همه تیم‌های لیگ تقسیم شده و حق پخش نزدیک به ۳۰ میلیون یورویی‌اش در یک فصل. پس پاریسی‌ها از اینکه قهرمان فرانسه می‌شوند رقم خوبی به جیب می‌زنند و هر سال انگیزه‌شان بیشتر از سال قبل می‌شود. اما در ایران چطور؟ مثلاً تیم پرسپولیس که سه سال است قهرمان لیگ می‌شود، چقدر از سازمان لیگ پاداش می‌گیرد؟

بی‌خیال حق پخش

همین ابتدا باید تکلیف مشخص شود؛ در ایران خبری از حق پخش تلویزیونی نیست و تیم و فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ هم زورشان به صداوسیما در این مورد نمی‌رسد؛ صداوسیما بند قانونی رو می‌کند که نمی‌شود از یک نهاد دولتی به یک نهاد دولتی دیگر پولی داد؛ فدراسیون هم با استناد به بندهای نه‌چندان قدرتمندی می‌گوید اگر پول ما را ندهید، ای‌اف‌سی و فیفا جریمه و محروممان می‌کند… این جدال الان چندین سال است ادامه دارد و با وجود تهدیدهای فدراسیون مبنی‌بر راه‌ندادن دوربین‌های تلویزیونی هرگز هیچ اتفاقی نمی‌افتد. پس منبع درآمد پرسپولیس به‌عنوان تیم قهرمان از حق پخش رقابت‌های لیگ ایران صفر است.

حق ورود به بازی‌های لیگ

بهتر است برای پاسخ‌دادن به این سوال که پرسپولیس، تیم قهرمان لیگ برتر ایران چقدر بابت قهرمانی‌اش از سازمان لیگ پاداش می‌گیرد کمی به عقب‌تر رفت؛ تیم‌ها برای شروع رقابت‌های لیگ برتر مبلغی مشخص باید به سازمان لیگ بپردازند؛ برای لیگ دسته اول این رقم تقریباً ۲۵۰ میلیون تومان است، ولی برای لیگ برتر طبیعتاً باید رقمش بیشتر از این حرف‌ها باشد. خبرها حاکی از این است که حق ورود به لیگ برتر چیزی نزدیک به ۵۰۰ میلیون تومان است؛ حالا ۲۰ میلیون پایین‌تر یا ۲۰ میلیون تومان بالاتر. با احتساب این رقم و این که تعداد تیم‌های حاضر در لیگ ۱۶ تیم است، پولی که سازمان لیگ به‌عنوان ورودی از تیم‌ها می‌گیرد نزدیک به هشت میلیارد تومان می‌شود. تا اینجا فعلاً همین مورد مشخص است که پرسپولیس برای حضور در بازی‌های لیگ برتر باید ۵۰۰ میلیون تومان حق ورود بدهد.

تبلیغات محیطی

آن ۵۰۰ میلیون تومان سر جای خود ولی محل اصلی درآمد سازمان لیگ مربوط به تبلیغات محیطی در ورزشگاه‌هاست؛ اینجاست که بخش اصلی درآمدهای فوتبال در عرصه باشگاهی رو می‌شود. سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال در این زمینه قراردادهای مختلفی منعقد کرده‌اند که بعضاً چندتایی از آنها حتی به ضررشان تمام شده و نتوانسته‌اند رقم مد نظرشان را از شرکت مجری طرح بگیرند. در این زمینه ابهامات زیادی وجود دارد که خودش نیازمند یک مطلب مجزاست ولی برای این دوره از رقابت‌های لیگ خبرها حاکی از آن است که سازمان لیگ قراردادی به ارزش تقریبی ۷۵ میلیارد تومان منعقد کرده است.

این موضوع با رقم همان هشت میلیاردتومانی که از تیم‌ها گرفته شده جمع می‌شود و روی هم معادل ۸۳ میلیارد تومان در طول فصل جمع‌آوری شده است. بخش زیادی از پول تبلیغات محیطی قاعدتاً باید به باشگاه‌ها برسد، چون این باشگاه‌ها هستند که هواداران را به ورزشگاه می‌کشانند و صداوسیما هم بازی‌های پرمخاطب را پخش زنده می‌کند. با احتساب همین دو مورد می‌شود حدس زد که تیم‌های پرطرفدار پرسپولیس و استقلال و … سهم بیشتری از تبلیغات محیطی دارند. البته این‌طور هم نیست که این پول همیشه سر موقع به باشگاه تزریق شود، ولی سازمان لیگ مدعی است چهار ماه است به صورت منظم پول تبلیغات محیطی را به باشگاه‌ها داده‌اند.

پاداش قهرمانی پرسپولیس

با تمام مطالبی که در بالا عنوان شد، مشخص می‌شود پول پاداش قهرمانی پرسپولیس در لیگ از محل همین تبلیغات محیطی تأمین می‌شود ولی این که رقمش چقدر باشد به‌طور دقیق مشخص نیست و باید تقریبی حدس زد. اگر فرض شود سازمان لیگ ۸۰ میلیارد تومان از تبلیغات محیطی گرفته، حساب پاداش‌ها با یک ضریب ساده مشخص می‌شود؛ این‌طور که ۴۰ درصد این رقم، یعنی چیزی نزدیک به ۳۲ میلیارد تومان، به صورت یکسان روی ۱۶ تیم حاضر در لیگ تقسیم می‌شود و ۶۰ درصد بقیه، یعنی ۴۸ میلیارد تومانش، با ضریب مشخص بین تیم‌های اول تا شانزدهم لیگ تقسیم می‌شود.

اینجاست که طبیعتاً سهم پرسپولیس به‌عنوان تیم قهرمان بیشتر از بقیه تیم‌هاست. البته همه این ۸۰ میلیارد تومان نیز خالص تقسیم نمی‌شود؛ چون سازمان لیگ هزینه داوری، ایاب و ذهاب و… را هم از آن کسر می‌کند. موضوعی که کسی (ظاهراً به‌جز خزانه‌دار) دقیقاً از آن خبری ندارد، این است که چند درصد به تیم قهرمان، چند درصد به نایب‌قهرمان و چند درصد به تیم سوم جدول می‌رسد. پس موضوعی که تا اینجا مشخص شده، این است که سازمان لیگ، پاداش تیم‌ها در لیگ برتر را با فرمولی که در بالا عنوان شده است، می‌پردازد.

پرسپولیس چقدر پول می‌گیرد؟

اینکه پاداش و ضریب پاداش مشخص‌شده دلیلی بر آن نمی‌شود که پرسپولیس واقعاً پولی از سازمان لیگ بگیرد، نمونه‌اش را می‌شود در فصل گذشته دید؛ سرخ‌‌های تهران قهرمان لیگ برتر شدند ولی وقتی از سازمان لیگ طلب پاداش و دریافت پول از تبلیغات محیطی کردند، یک خبر بیشتر نشنیدند: شما بدهکار هستید و نه‌تنها خبری از پاداش نیست، بلکه باید پنج میلیارد تومان نیز بابت بدهی بدهید! امسال هم شرایط مشابه است؛ فارغ از این که پرسپولیس چقدر پاداش بگیرد، مسئولان این باشگاه امیدی به دریافت ندارند و از همین حالا استرس این را دارند که چقدر به سازمان لیگ بدهکارند.

عدم شفافیت مالی

اینکه سازمان لیگ سرش در حساب‌وکتاب بوده و به‌جای پاداش قهرمانی به دنبال وصول بدهی خود از تیم قهرمان لیگ است، موضوعی است که باید به فال نیک گرفت اما موضوع مهم‌تر این است که سازمان لیگ جایی به صورت شفاف و با جزئیات اعلام می‌کند که رقم دقیقی که به هر تیم باید پرداخت شود چقدر است؟ پاسخ فعلاً منفی است؛ چون حتی مسئولان باشگاه پرسپولیس به‌عنوان تیم قهرمان لیگ نیز از این موضوع شاکی هستند. آنها می‌گویند سازمان لیگ بدون این که به ما بگوید چقدر از تبلیغات محیطی به دست آورده‌اید و چقدر پاداش قهرمانی‌تان است، فقط رسید بدهی به ما می‌دهد و می‌گوید شما این‌قدر بدهکارید! آن‌هم بدون اینکه جزئیات درآمدها را منتشر کنند.

ضعف مدیریتی

این سکه روی دیگری هم دارد؛ ضعف مدیریت. چطور می‌شود باشگاهی با عظمت پرسپولیس که سه سال متوالی است جام قهرمانی را به دست می‌آورد، نتواند با جزئیات، دخل‌و‌خرجش را از فدراسیون و سازمان لیگ فوتبال بگیرد. این باشگاه طبیعتاً اگر مدیریت قوی‌ای داشت، می‌توانست حق خودش را با پیگیری‌های بیشتر بگیرد؛ نه این که مدام از این شاکی باشد که بدهی‌هایش بابت کارت زرد و قرمز، تأخیر در ورود به زمین یا شکسته‌شدن صندلی‌هاست. شاید الان که این تیم دوباره قهرمان لیگ شده است، فرصت مناسبی باشد تا هم سازمان لیگ شفاف‌سازی کند و هم مدیریت پرسپولیس حق تیمش را بگیرد.

روزنامه شرق