محمدحسین بابالو در دنیای اقتصاد نوشت: رشد فراگیر قیمت‌ها در هفته گذشته بین ابتدا و انتهای هفته بیش از ۷/ ۲ درصد برای تمامی سررسیدها و رشد ۱۰۸ درصدی حجم معاملات نشان‌دهنده جذابیت بازار آتی در هفته گذشته بود که نشان می‌دهد وزن خوش‌بینی‌ها به دورنمای بازار بسیار بالاست؛ اگرچه این شرایط فراز و فرودهای مهمی را در بر داشته است. به نظر می‌رسد بازار در حال تاثیرپذیری از سیگنال‌های جدیدی است که می‌تواند چارچوب کلی در این بازار را مورد بازبینی قرار دهد آن هم در شرایطی که مدت‌هاست با رشد قیمت‌ها رو به رو هستیم.

هفته گذشته را می‌توان زمان مهمی در تاریخچه قیمت‌ها در بازار آتی سکه در ۵ سال اخیر محسوب کرد؛ زیرا رشد نرخ‌های بزرگی به ثبت رسیده و منافع مطلوبی را در این بازار ایجاد کرده است. تمام سررسیدهای فعال در هفته گذشته رشد قیمت‌های مهمی را تجربه کردند تا جایی که تمامی آنها بیش از ۷/ ۲ درصد رشد قیمت داشتند که همین نوسان قیمتی خود یک رکورد مهم در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. سررسید آبان به دوره تحویل وارد شد و سررسید شهریور ۹۷ هم به عرضه‌ها و معاملات پیوست.

بیشترین رشد قیمتی در طول هفته جاری به سررسید شهریور ۹۷ با رشد ۱۹/ ۳ درصدی تعلق گرفت که به صراحت از دورنمای جذابیت این بازار خبر می‌دهد. کمترین رشد قیمتی را در سررسید دی‌ماه ۹۶ شاهد بودیم اگرچه اوج رشد قیمت‌ها در روز ۲۲ آبان و قیمت یک میلیون و ۴۳۲ هزار و ۴۹۵ تومان به ثبت رسید؛ ولی پس از یک فاز عقب نشینی، این سررسید با تخلیه خوش‌بینی‌ها رو به رو شد اگرچه سایر سررسیدها نیز شرایط نسبتا مشابهی را تجربه کردند. این رفت و برگشت قیمت‌ها را باید مهم ارزیابی کرد؛ زیرا نشان می‌دهد بازار آن گونه که انتظار داریم هم روند مشخصی از رشد قیمت‌ها را تجربه نمی‌کند.با توجه به این نوسان قیمت‌ها و همچنین رشد فراگیر قیمتی در هفته گذشته می‌توان اما و اگرهای این بازار را برجسته تر از قبل ارزیابی کرد. رفت و برگشت قیمت‌ها در بستر معاملات آتی در هفته گذشته خود نشان‌دهنده پتانسیل تغییر در این بازار است ولی با فرض تاثیرپذیری بهای آتی از قیمت‌های نقدی، باید فراز و فرود قیمت‌ها را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار داد.

حجم معاملات آتی سکه طلا در هفته گذشته رشد محسوسی را نشان می‌دهد؛ اگرچه هنوز هم از رکورد هفتگی سال جاری عقب تر است. در هفته گذشته شاهد داد‌و‌ستد ۱۵۶ هزار و ۴۷۲ قرارداد آتی سکه در بورس کالا بودیم که به نسبت مدت مشابه هفته قبل از آن ۸۱ هزار و ۲۶۶ قرار داد افزایش داشته یعنی رشدی ۱۰۸ درصدی را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده افزایش جدی جذابیت معاملات به شمار می‌رود. رکورد بیشترین حجم معاملات نیز در اختیار هفته سوم مهرماه با ثبت رکورد ۱۶۰ هزار و ۱۳۴ قرارداد بوده است. مقایسه رخدادهای موجود در هفته گذشته و رکورد حجم معاملات سال جاری یعنی هفته سوم مهرماه می‌تواند واقعیت‌های بیشتری از رخدادهای بازار آتی را شفاف تر سازد.

در رکورد معاملات هفتگی سال جاری شاهد رشد قیمت دلار بودیم؛ اگرچه در آن بازه زمانی خبر چندانی از جهش‌های قیمتی در بهای جهانی طلا نبود. این وضعیت در کنار رشد قیمت دلار در هفته گذشته و رسیدن به ارقامی بیش از ۴۱۰۰ تومان هرچند مقطعی، نشان می‌دهد که وزن نوسان قیمت دلار در رخدادهای بازار آتی بیش از سایر سیگنال‌هاست اگرچه در دو هفته ذکر شده، باز هم شاهد رشد قیمت‌ها در بازار نقدی سکه بودیم. این در حالی است که روند کلی بهای سکه نقدی در بازار داخلی به سمت افزایش نرخ متمایل شده که شاید مهم‌ترین‌ دلیل رشد جذابیت معاملات در بازار آتی سکه باشد. با توجه به این شرایط و همچنین بررسی نوسان قیمت جهانی طلا و بهای دلار داخلی نشان می‌دهد که موتور محرک اصلی در بازار آتی هنوز هم وضعیت قیمت‌ها در بازار دلار داخلی است. این شرایط به صراحت از خوش‌بینی معامله‌گران به رشد قیمت دلار خبر می‌دهد.

برای بررسی دقیق‌تر باید گفت که وزن خوش‌بینی به رشد قیمت‌های جهانی طلا در هفته گذشته بیشتر بوده و البته نوسان قیمت دلار هم تا حدودی جایگاه پیشین را از دست داده است. این به آن معنی است که وضعیت معاملات سکه آتی در هفته گذشته گویی با توجه بیشتر معامله‌گران به بازارهای جهانی همراه بوده که نشان می‌دهد بازار از فاز خوش‌بینی بیش از حد فاصله گرفته و به سمت عقلانیتی جدید حرکت می‌کند. البته می‌توان این گونه نیز استناد کرد که داده‌های موجود از درآمدزایی دولت و همچنین رشد درآمدهای نفتی در بین اهالی بازار از احتمال تثبیت بیشتر قیمت دلار حکایت داشته ولی باز هم بازار رشد قیمت دلار را گویی سرنوشت آینده قیمت در بازار داخلی مورد نظر قرار داده است.

موارد فوق اگرچه واقعیت‌های بازار به شمار می‌رود، ولی ابهام آمیزتر از قبل خودنمایی می‌کند که همین ابهام می‌تواند به چندگانگی رفتارها کمک کند. البته باز هم شاهد هستیم که در اختیار داشتن قراردادها (‌خرید و نگهداری آتی سکه) محدود است؛ یعنی هنوز هم خریداران پس از خرید، اقدام به فروش می‌کنند که نشان می‌دهد ذات بازار آتی یعنی معامله برای کسب سودهای مقطعی در زمانی کوتاه، هنوز هم سرنوشت این بازار به شمار می‌آید، ولی این بار جنس این شرایط معاملاتی اندکی متفاوت است. نگاهی به وضعیت و تعداد خریداران و فروشندگان در بازار آتی هفته گذشته نشان می‌دهد که نزدیک به ۶۸۰۰نفر - قرارداد در هفته گذشته خودنمایی کرده‌اند که این رقم حتی از رکورد معاملاتی هفته سوم مهرماه هم بیشتر است. این رخداد نشان می‌دهد که تعداد فعالان بازار افزایش یافته و تعداد بیشتری به جرگه خریداران و فروشندگان اضافه شده‌اند. این وضعیت قطعا نشان‌دهنده افزایش جذابیت معاملات آتی است که تداوم آن می‌تواند به افزایش ورود سرمایه به این بازار، تقویت حجم معاملات، قوی‌تر شدن بنیادین بازار آتی سکه و شادی کاهش تکانه‌های قیمتی منجر شود؛ ولی ورود فعالان جدید موجب خواهد شد تا خوش‌بینی‌های جدیدی هم به بازار آتی وارد شود که ممکن است از تداوم رشد قیمت‌ها حمایت کند.

  موتورهای محرک برای بازار آتی

به نظر می‌رسد بتوان خوش‌بینی به رشد قیمت‌ها در بازار دلار داخلی و طلای جهانی را موتور محرک بازار آتی در هفته‌های گذشته به شمار آورد که موجب شد شاهد ورود سرمایه‌های جدید، جذابیت خرید و رشد حجم معاملات باشیم؛ اگرچه این روند همچنان ادامه دارد. در صورتی که این دو مطلب مهم را بپذیریم و همچنین ورود افراد و سرمایه‌های جدید به بازار آتی را در هفته‌های آینده نیز تجربه کنیم احتمالا شاهد تداوم معاملاتی با حجم بالا در بازار خواهیم بود که می‌تواند محرک مهمی برای رشد قیمت‌ها و از آن مهم‌تر، مقاومتی جدی در برابر کاهش قیمت‌ها به شمار رود. این شرایط اگرچه در نگاه اول بسیار جذاب است، ولی بستری امن را برای برخی معامله‌گران کلان با منابع مالی  زیاد فراهم می‌آورد که می‌تواند محرک مهم‌تری برای رشد بیشتر قیمت‌ها به شمار رود. اگر به ادبیات برخی از فعالان بازار یعنی وجود حباب قیمتی در بازار آتی و نقدی سکه توجه کنیم، متوجه نگرانی بزرگ‌تری خواهیم بود یعنی حمایت از افزایش قیمت، سودآوری و سپس ترس از سقوط آزاد نرخ؛ آن هم در شرایطی که مشخص نیست در دورنمای قیمت‌های جهانی طلا و دلار داخلی، چه اتفاقی رخ خواهد داد.

نگاه به تجربه مهرماه نشان می‌دهد که پس از هر فاز رشد حجم معاملات، شاهد کاهش جدی قراردادها بودیم یعنی برخی فعالان بازار پس از کسب سود، اقدام به خروج از بازار کرده یا حجم فعالیت‌های خود را کاهش داده‌اند تا شاید باز هم اوضاع بازار مساعد شده و به معاملات باز‌گردند. ساده‌ترین انتظار در این رویکرد معاملاتی کاهش قیمت‌ها با خروج فعالان بازار است، ولی در مهرماه چنین رخدادی تجربه نشد آن هم با فرض کاهش قیمت‌های جهانی طلا، باز هم بازار با رشد نسبی نرخ، مسیر خود را ادامه داد تا جایی که می‌توان هفته‌های اخیر را زمانی مهم برای تداوم رشد قیمتی به شمار آورد. حال در شرایطی که یک روز تعطیلی در هفته جاری وجود داشته و دلار آرامشی نسبی داشته است شاید این قبیل نگرانی‌ها افزایش یابد؛ ولی باز هم قیمت طلا در جهان افزایشی است که می‌تواند محرک جدیدی برای این بازار محسوب شود.

با توجه به این شرایط شاید بتوان باز هم به این بازار خوش‌بین بود؛ ولی در شرایطی که این خوش‌بینی به جامعه تسری یافته و فعالان برجسته و مهمی به بازار وارد شوند، فرصت جذابی هم برای تداوم سفته‌بازی و نوسان‌گیری‌های مهمی به وجود خواهد آمد که در نهایت باز هم می‌تواند به نفع گروهی اندک و زیان بخش بزرگی از بازار تمام شود. با توجه به تمام این موارد بهتر است فعالان این بازار با نگاهی دقیق و البته توجه به حجم ریسک بازار و ریسک پذیری خود به معاملات وارد شده؛ زیرا در نهایت تنها کسی که متضرر خواهد شد، خود معامله‌گران هستند نه فرد دیگری.

در هفته گذشته نیز از فراز و فرود قیمت‌ها صحبت شد؛ ولی با توجه به نوسان نرخ در هفته گذشته به نظر می‌رسد باید با دقت بیشتری به این بازار نگریست آن هم در شرایطی که سود مقطعی برای اغلب فعالان بازار بسیار جذاب است و البته گویی ترجیح نمی‌دهند دارایی‌های خریداری شده را حفظ کنند. این در حالی است که هنوز بسیاری از فعالان بازار که در هفته‌های قبل اقدام به خرید کرده و در فاز درآمدزایی بالایی قرار دارند بخشی از دارایی‌های خود را به کناری گذاشته ولی با بخش بزرگ‌تر در حال معامله هستند. این شرایط اگرچه برای اغلب فعالان بازار حس نمی‌شود، ولی نشان‌دهنده آن است که تجربه معامله‌گری هم‌اکنون به یکی از دارایی‌های جدی بدل شده بنابراین بهتر است فعالان بازار از روزهای جاری به‌عنوان زمانی برای کسب تجربه و همچنین افزایش دانش علمی خود در بازار آتی استفاده کنند؛ زیرا این شرایط باز هم تجربه خواهد شد و البته شاید وضعیت بهتری هم در راه باشد. سیگنال‌های موجود از بروز احتمالات مهمی در بازار خبر می‌دهد ولی هنوز نمی‌توان در مورد آنها با صراحت سخن گفت؛ چون سیگنال‌های متضاد بسیاری وجود دارد.

همان گونه که عنوان شد دلار داخلی و طلای جهانی را می‌توان دو محرک اصلی در بازار آتی به شمار آورد که هر کدام اما و اگرهای خاص خود را دارد. اغلب مردم در مورد دلار خوش بین هستند و حتی نرخ‌هایی پراکنده را اعلام می‌کنند؛ ولی همچون روزها و هفته‌های قبل، باید حجم تزریق دلار در بازار به‌صورت نقدی و حواله را دلیل اصلی نوسان قیمت‌ها به شمار آورد یعنی تاثیرگذاری این شرایط بر نوسان حجم تقاضا در تقابل با حجم عرضه ارز در نهایت قیمت‌ها را تعیین خواهد کرد. شاید نتوان اظهارنظر قاطعی در این خصوص ارائه کرد؛ چون تجربیات پیشین نشان داده که نمی‌توان درخصوص حجم و شرایط تزریق ارز به بازار نظر مشخصی را اعلام کرد. این ویژگی یعنی یک ابهام مهم خود بستر جذابی برای رواج شایعه خواهد بود آن هم در وضعیتی که هنوز قیمت دلار در بودجه اگرچه مورد گمانه‌زنی قرار گرفته؛ ولی تصویب نشده است. درخصوص حجم دارایی‌های ارزی که امکان تزریق به بازار داشته یا تمایل دولت برای حجم تزریق نیز خبر موثقی وجود ندارد که تمامی این موارد چیزی جز ابهام را در بازار تقویت نمی‌کند. در این شرایط اغلب مردم سعی می‌کنند تا با داده‌های مثبتی که برای خودشان جذاب است به تحلیل پرداخته بنابراین از رشد قیمت دلار سخن گفته و حتی برای خودشان نرخ تعیین می‌کنند. در هر حال دلار قیمت ۴۱۰۰ تومان را تجربه کرده و همین سیگنال واقعی می‌تواند مسیر حرکت روشن‌تری برای دلار ترسیم کند اگرچه احتمال رشد بهای ارزهای خارجی یعنی تضعیف ارزش ریال بیش از سایر گزینه‌ها محتمل است؛ ولی این ادعا را نمی‌توان قاطعانه مطرح کرد. با توجه به این شرایط موتور اول محرک بازار آتی با سوخت خوش‌بینی به حرکت خود ادامه می‌دهد که احتمالا در شرایط فعلی چراغ قرمز مهم یا سرعت‌گیر برجسته‌ای پیش روی آن قرار ندارد یعنی این وضعیت باز هم ادامه خواهد یافت.

درخصوص طلای جهانی ولی شرایط متفاوت است. به نظر می‌رسد جریان غالب در بهای جهانی طلا می‌تواند در کوتاه مدت رشدهایی را ثبت کند؛ ولی این شرایط یعنی رشد قیمتی متوسط در روزهای گذشته که همگام با نوسان ارزش دلار بود می‌تواند در روزهای پیش رو یعنی تا تعطیلات سال نو میلادی ادامه یابد. البته باید به این نکته نیز اشاره داشت که حجم تقاضای فیزیکی برای مصرف در جواهرات یا برخی کالاهای زینت شده با طلا در روزهای گذشته خودنمایی کرده و می‌تواند به مرور زمان این وضعیت یعنی رشد تقاضای فیزیکی به سمت تعدیل حرکت کند.

البته این انتظار وجود دارد که ارزش دلار جهانی هم تقویت شود که نکته مثبتی برای بازار طلا به شمار نخواهد رفت. از سوی دیگر حجم تزریق نقدینگی در آمریکا در هفته‌ها و ماه‌های اخیر اندکی کاهش یافته که می‌تواند یک سیگنال منفی برای بازار طلا محسوب شود. این در حالی است که حجم تنش‌های ژئوپلیتیک در جهان کاهش یافته و حتی احتمال برخی رخدادهای سیاسی با تغییر جایگاه هیات حاکمه و شخص ولیعهد عربستان و ارتقای جایگاه وی نیز وجود دارد که می‌تواند در نهایت به آرامشی نسبی در این بازارها کمک کند؛ اگرچه این وضعیت اما و اگرهای خاص خود را دارد و هنوز نمی‌توان آینده آن را پیش‌بینی کرد، ولی در نهایت احتمال آرامش بحران‌های سیاسی و ژئوپلیتیک خود نکته مهمی است که در بازارهای جهانی خودنمایی خواهد کرد. در کنار این موارد عقب نشینی بورس‌های آمریکا نیز اگرچه در ابتدا مهم ارزیابی شد ولی هم‌اکنون به سمت تعدیل و تثبیت قیمت‌ها متمایل شده که می‌تواند در برابر فرار سرمایه از این بازار به سمت بازار طلا موضع‌گیری کند. بهای نفت خام هم وارد یک فاز تعدیل نرخ جدید شده و البته احتمال افزایش بیشتر ذخایر و همچنین رشد عرضه نفت توسط شیل‌های نفتی را تقویت می‌کند. در کنار تمام این موارد شاهد افزایش قیمت‌ها در بازارهای کالایی هستیم که می‌تواند بستر جدید جذابی برای فرود سرمایه‌های در گردش در جهان را ایجاد کند. تمام این موارد نشان می‌دهد که بخش مهمی از خوش‌بینی‌ها به بازار طلا محدود شده اما تاثیرگذاری این وضعیت را باید در میان مدت تا دراز‌مدت ارزیابی کرد. در هر حال هنوز می‌توان به رشد نسبی بهای طلا در کوتاه‌مدت خوش‌بین بود؛ ولی ممکن است این روند افزایشی با فراز‌و‌فرودهای جدیدی رو‌به‌رو باشد که در آینده و با روشن شدن برخی داده‌های جدید می‌توان با دقت و صراحت بیشتری در این خصوص اظهارنظر کرد.