طرح يكسان شدن نرخ ارز سرانجام در واپسين ماههاي حضور روحاني به عنوان رييس دولت يازدهم رنگ اجرا به خود ميگيرد؛ طرحي كه از زمان روي كار آمدن دولت حسن روحاني قرار بود عملياتي شود اما تحريمها و خزانه خالي از ارز مانع از محقق شدن اين هدف شد. پس از سه سال و اندي گويا سبد ارزي بانك مركزي رنگ الوان ارزهاي مختلف را ديده كه دولت در بخشنامه روز گذشته خود به دستگاههاي اجرايي از سياستهاي بودجهاي سال آينده بر مبناي ارز تكنرخي خبر ميدهد. در سياستهاي بودجه سال ۹۶ كل كشور دولت مكلف شده تا بودجه را بر اساس نرخ ارز واحد تدوين كند. در بودجه سال آينده كه كليات آن روز گذشته ابلاغ شد، ٦ تكليف مهم و كليدي در گام نخست تعريف شده كه حفظ ثبات اقتصاد از دل بندهاي تاكيد شده قابل درك است. بودجه سال آينده براي نخستينبار با تاكيد بر ١٦ بند اقتصاد مقاومتي تدوين شده است. در كنار اين سياستها، حفظ دستاوردهاي كاهش تورم، واگذاري پروژههاي عمراني به بخش خصوصي، پرداخت بدهي دولت از طريق اوراق مشاركت و كاهش كسري تراز عملياتي بودجه، مهمترين تاكيدات و تكليفهاي كليات بودجه ٩٦ است.
افزايش ۱۰ درصدي حقوق كارمندان در سال ۹۶
همچنين در بخش ضوابط مالي بخشنامه بودجه ۹۶ قيد شده كه دستگاههاي اجرايي رشد ضريب حقوق را ۱۰ درصد پيشبيني كند. البته مبلغ قطعي ضريب به تصويب هيات وزيران خواهد رسيد. اين درحالي است كه حقوق كارمندان دولت در سال جاري ۱۲ درصد افزايش يافته است.
اقتصاد مقاومتي، فرصت تاريخي كه كسري درآمد نفت ايجاد كرد
در بخشنامه دولت بر استفاده از فرصتي تاكيد شده كه از دست دادن بخشي از درآمدهاي نفتي از محل كاهش قيمت پديد آورده است. افت شديد قيمت نفت در سال ۱۳۹۴، دولت را با شرايط ويژهاي از جهت تامين منابع مواجه ساخت؛ به گونهاي كه درآمدهاي حقيقي نفت در بودجه سال ۱۳۹۴ پايينترين ميزان درآمد نفتي در بودجه از ابتداي دهه هشتاد بود. افزايش توليد و صادرات نفت در پسابرجام، اگرچه از شدت اثر كاهش قيمت نفت كاسته است، اما همچنان بودجه را از جهت تامين منابع در تنگنا قرار داده است. با اين حال، در صورتي كه تدابير لازم در دستگاههاي ذيربط انديشيده شود، اين تهديد ميتواند به يك فرصت تاريخي براي كاهش وابستگي بودجه به نفت و حركت در جهت دستيابي به هدف حذف كسري تراز عملياتي بودجه تبديل شود. تحقق اين هدف، دو الزام جدي را براي بودجه سال ۱۳۹۶ ديكته ميكند. اول، دستگاههاي اجرايي بايد تلاش حداكثري براي افزايش بهرهوري و صرفهجويي در هزينههاي عمومي، در راستاي اجراي بند ۱۶ سياستهاي كلي اقتصاد مقاومتي داشته باشند. دوم، در راستاي اجراي بند ۱۷ سياستهاي كلي اقتصاد مقاومتي، تمام دستگاههاي اجرايي بايد براي افزايش درآمدهاي پايدار بودجه عمومي در حيطه وظايف خود چارهانديشي كرده و در صورت لزوم، پيشنهادهاي خود را به سازمان برنامه و بودجه ارايه كنند. در سال گذشته با وجود افت درآمدهاي نفتي، به دليل اجراي سياستهاي اقتصاد مقاومتي، تدابير اتخاذ شده از سوي دولت و همراهي و صبوري مردم ايران، اين تكانه بزرگ نفتي كه بزرگتر از شوك سال ۱۳۹۱ بود، نتوانست آسيبي به ثبات اقتصادي كشور وارد كند و روند كاهنده نرخ تورم به طور مستمر در اين سال تداوم پيدا كرد. در كنار اين دستاورد، اثرات منفي تكانه كاهش قيمت نفت بر رشد اقتصادي كشور نيز تا حد زيادي كنترل شد.
حفظ دستاوردها، رسالت بودجه ٩٦
بر اين اساس، رسالت بودجه دولت در سال ۱۳۹۶، حفظ ثبات اقتصادي كشور و تثبيت دستاورد كاهش تورم، در كنار كمك به شتابگيري روند رو به رشد توليد ملي و افزايش نرخ رشد اقتصادي در جهت تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي و برنامه ششم توسعه است. از آنجا كه چشمانداز ميانمدت قيمتهاي جهاني نفت به گونهاي است كه انتظار نبايد داشت كه درآمدهاي نفتي كشور در سالهاي آينده افزايش چشمگيري پيدا كند، لذا اصلاحات بنيادي و عميق در ساختار منابع و مصارف دولت يك الزام گريزناپذير است كه بايد از بودجه سال ۱۳۹۶ آغاز شود. از آنجا كه كسري منابع بودجه و تامين آن از طريق بانك مركزي، عامل اصلي ايجاد تورم دورقمي و مزمن در اقتصاد ايران طي دهههاي اخير بوده است، حفظ دستاورد تورم تكرقمي كه در سال ۱۳۹۵ حاصل شد، نيازمند انضباط مالي و پولي در سال جاري و استمرار آن در سال ۱۳۹۶ است. در راستاي تحقق اين هدف مهم، بودجه سال ۱۳۹۶ بايد بدون وابستگي مستقيم يا غيرمستقيم به منابع بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تنظيم شود.
كاهش كسري تراز عملياتي بودجه
با توجه به اينكه نسبت كسري تراز عملياتي بودجه به توليد ناخالص داخلي در سال ۱۳۹۴ معادل ۵ درصد بوده است، بودجه سال ۱۳۹۶ بايد به گونهاي تنظيم شود كه اين نسبت از ۴ درصد تجاوز نكند. علاوه بر اين، ميزان منابع و مصارف نقدي بودجه بايد از منابع و مصارف تعهدي تفكيك شده و تراز بودجه در هر دو سطح نقدي و تعهدي برقرار باشد. سازمان برنامه و بودجه موظف به برنامهريزي براي تحقق اين هدف است.
در كليات بودجه همچنين بر موضوع پرداخت بدهيهاي دولت نيز تاكيد شد. دولت براي كاهش وابستگي به منابع نظام بانكي در تامين منابع مالي موردنياز خود، از سال ۱۳۹۳ ابزار تامين مالي از طريق بازار بدهي را فعال كرد. توسعه اين ابزار شفافيت بيشتر عمليات مالي و كاهش فشار دولت بر منابع نظام بانكي را به همراه خواهد داشت. همچنين در سال ۱۳۹۵، دولت در قالب اصلاحيه قانون بودجه سال ۱۳۹۵ در جهت تجديد ساختار و بازارسازي براي بدهي دولت به بانكها گام نخست را برداشته است. در سال ۱۳۹۶، بايد گامهاي بعدي براي تجديد ساختار مابقي بدهي دولت به بانكها و ساير تعهدات دولت با اولويت بازنشستگان و صندوقهاي بازنشستگي برداشته شود. سازمان برنامه و بودجه موظف است در تنظيم بودجه سال ۱۳۹۶ به گونهاي برنامهريزي كند تا اوراق بهادار دولتي در بازار سرمايه بدون ريسك ارزيابي شوند. به اين منظور، بودجه سال ۱۳۹۶ بايد حاوي برنامهاي شفاف و مشخص براي مديريت بدهيهاي دولت باشد و منابع مورد نياز براي پرداخت سود و اصل تمامي تعهدات دولت كه در سال ۱۳۹۶ سررسيد خواهند شد، به صورت كاملا شفاف در بودجه درج شود.
تدوين بودجه بر مبناي نرخ ارز واحد
همچنين بر اساس برنامه دولت براي يكسانسازي نرخ ارز در سال ۱۳۹۵، بودجه سال ۱۳۹۶ بايد بر مبناي نرخ ارز واحد تدوين شود. به اين منظور، لازم است نرخ ارز در سال آتي به گونهاي مديريت شود كه ضمن حفظ ثبات اقتصادي، رقابتپذيري بنگاههاي داخلي در بازارهاي داخلي و خارجي حفظ و تقويت شود. يكي ديگر از اولويتهاي مهم بودجه سال آينده، گسترش و بهبود كيفيت ارايه خدمات عمومي دولت به ويژه در حوزههاي آموزش، بهداشت و درمان و دفاع و امنيت است. لذا ضروري است تا دستگاههاي ذيربط، افزايش كارايي در زمينه ارايه خدمات را مدنظر قرار دهند؛ در اين زمينه بر حفظ دستاوردهاي دولت در زمينه ارايه خدمات بهداشتي و درماني تاكيد ميشود. به علاوه، توزيع مخارج بهداشت، درمان و آموزش در سطح كشور بايد با اولويت مناطق محروم صورت پذيرد.
واگذاري پروژههاي عمراني به بخش خصوصي
منبع: اعتماد