آمارها نشان می‌دهد سیل بیکاری و غیرفعالی ۶.۸ میلیون فارغ التحصیل دانشگاهی، بازار کار را تهدید می‌کند و امروز ۷۳۰ هزار نفر با مدرک فوق لیسانس و دکترا خانه‌نشین شده و کاری برای انجام ندارند.
وزارت کار در جدیدترین گزارش خود از وضعیت بازار کار کشور در دوره ۹ ساله ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳، مباحث جدیدی را در این باره مطرح کرده است. در گزارش ارائه شده، برخی موارد مانند افزایش جمعیت غیرفعال کشور، غیرفعالی بالای فارغ التحصیلان فوق لیسانس و دکتری و همچنین خانه نشینی عجیب میلیون ها نفر در سن کار قابل توجه است.
به گزارش مهر، بر پایه این گزارش، در حالی که تعداد غیرفعالان اقتصادی کشور در سال ۸۴ به میزان ۳۳ میلیون و ۴۶۹ هزار نفر بوده، این تعداد در سال ۹۳ به ۴۰ میلیون و ۱۹۸ هزارنفر افزایش یافته است. از سویی، تعداد بیکاران از ۲ میلیون و ۶۷۴ هزارنفر به ۲ میلیون و ۵۱۴ هزارنفر رسیده است.
از سویی باید گفت تعداد جمعیت باسواد غیرفعال اقتصادی در سال ۸۴ به میزان ۲۷ میلیون و ۴۷۷ هزار نفر بوده که این تعداد با افزایش نسبتا بالایی به ۳۳ میلیون و ۲۵۶ هزارنفر در سال گذشته رسیده است؛ بنابراین در یک دوره ۹ ساله بر تعداد جمعیت غیرفعال اقتصادی کشور که اتفاقا در سن کار هم قرار دارند، ۵ میلیون و ۷۷۸ هزار و ۴۶۰ نفر افزوده شده است.
در سال ۱۳۸۴ تعداد ۲ میلیون و ۱۱۵ هزار نفر دارایی تحصیلات فوق دیپلم و لیسانس بودند که بعد از فراغت از تحصیل به جای فعالیت اقتصادی، راهی منازل شده و خانه نشینی گزیدند. این تعداد در سال ۹۳ به میزان ۵ میلیون و ۲۱۲ هزار نفر تنها در این دو گروه فارغ التحصیل افزایش یافته است.
علاوه بر این، در سال ۹۳ تعداد ۶۰۱ هزار نفر با مدرک فوق لیسانس و دکتری حرفه ای و تخصصی غیرفعال بوده اند. نکته حائز اهمیت و عجیب درباره تصمیم ۶۰۱ هزار نفر که کمترین میزان تحصیلات آنها فوق لیسانس است اینکه چگونه فردی حاضر می شود نتیجه دستکم ۱۸ تا بیش از ۲۰ سال از عمر خود را که صرف تحصیل کرده است را با خانه نشینی و غیرفعالی عوض کند؟ آیا دلیل بروز چنین پدیده ای در بازار کار ایران، ناکارآمدی آموزش های دانشگاهی و عدم مطابقت آن با نیازهای بازار کار است؟ یا اینکه این گروه ها از تلاش برای گرفتن یک پذیرش شغلی در اقتصاد ایران ناامید شده و خانه نشینی گزیده اند؟
البته اگر تعداد بیکاران دارای مدرک فوق لیسانس به بالا را هم به ۶۰۱ هزارنفر بیافزاییم، تعداد افراد دارای مدرک تحصیلی عالی بیکار و غیرفعال به ۷۳۰ هزارنفر بالغ خواهد شد. در مقابل، در دوره ۸۴ تا ۹۳ تعداد ۷۸۷ هزار نفر نیز با مدرک فوق لیسانس و دکتری تخصصی و حرفه ای موفق به ورود به بازار کار شده اند؛ بنابراین اینکه فکر کنیم امروز با تحصیلات دکتری در بازار کار ایران، شغلی تضمین شده خواهیم داشت، به گواه آمارها تصوری اشتباه و باطل است و این گروه تحصیلی نیز حاشیه امنی برای یافتن شغل ندارند.
۵ تحول مهم در بازار کار ایران
۱- تعداد غیرفعالان اقتصادی در سن کار ایران از ۳۳ میلیون و ۴۶۹ هزار نفر در سال ۸۴ به صورت مرتب افزایش یافته و در نهایت به ۴۰ میلیون و ۱۹۸ هزارنفر در سال ۹۳ رسید که نشان دهنده افزایش ۶ میلیون و ۷۲۸ هزارنفری تعداد خانه نشینان بازار کار کشور است.
۲- در سال ۱۳۸۴ تعداد ۲ میلیون و ۶۴۴ هزار نفر فوق دیپلم و لیسانس در کشور غیرفعال و یا بیکار بوده اند که این تعداد در سال ۹۳ به ۶ میلیون و ۱۱۷ هزارنفر در سال ۹۳ رسید. به بیان ساده تر، در طول ۹ سال گذشته بر تعداد جمعیت تحصیل کرده تا لیسانس کشور که بیکار بوده و یا خانه نشینی گزیده اند، ۳ میلیون و ۴۷۳ هزار نفر افزوده شده است که نشان دهنده رشد ۲.۳ برابری (۲۳۰ درصدی) در این بخش است!
۳- با وجود اینکه در ۹ سال گذشته یک میلیون و ۵۱۷ هزار نفر فارغ التحصیل فوق لیسانس، دکتری تخصصی و حرفه ای شده اند، اما مجموع بیکاران و غیرفعالان این گروه تحصیلی به ۷۳۰ هزار نفر رسیده است. یعنی اینکه نیمی از جمعیت تحصیل کرده عالی کشور در یک دهه اخیر شانس ورود به بازار کار را نیافته اند و باید گفت در شرایط امروز بازار کار، حتی تحصیلات دکترا هم دیگر نمی تواند ضامن قطعی اشتغال افراد باشد.
۴- تعداد فارغ التحصیلان لیسانس و بالاتر کشور در سال ۱۳۸۴ به میزان یک میلیون و ۴۳۶ هزارنفر بوده که این تعداد در سال ۱۳۹۳ تنها در بخش لیسانسیه ها بدون در نظر گرفتن مدارج بالاتر، به ۳ میلیون و ۸۱۷ هزار نفر رسید. یعنی در طول ۹ سال مجموع فارغ التحصیلان لیسانس کشور ۲۶۰ درصد بیشتر شده است. در عین حال، تعداد بیکاران لیسانس و بالاتر کشور در سال ۸۴ به میزان ۳۴۳ هزارنفر بوده که این میزان در سال گذشته تنها در بخش فارغ التحصیلان لیسانس به ۷۲۲ هزار نفر رسیده که نشان دهنده افزایش ۲۱۰ درصدی بیکاری در این بخش است.
۵- طبق آمارها تعداد غیرفعالان اقتصادی با سواد کشور در سال ۱۳۸۴ به میزان ۲۷ میلیون و ۴۷۷ هزار نفر بوده که این تعداد در سال ۹۳ به ۳۳ میلیون و ۲۵۶ هزار نفر رسیده است. یعنی در طول یک دوره ۹ ساله، به آمار غیرفعالان با سواد کشور ۵ میلیون و ۷۷۸ هزارنفر افزوده شده است. به بیان ساده، اینکه ۵.۷ میلیون نفر در ۹ سال گذشته درس خوانده اند تا فقط یک مدرک داشته باشند!