عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در دومین همایش نقش پدافند غیرعامل در اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد مقاومتی باید به گونه‌ای باشد که بتواند تکانه‌های منفی نفت را خنثی و تکانه‌های مثبت را جذب کند.

احمد توکلی روز سه شنبه در دومین روز از هفته پدافند غیرعامل و در همایش نقش پدافند غیرعامل در اقتصاد مقاومتی در دانشگاه مالک‌اشتر گفت: اقتصاد مقاومتی واژه‌ای است که مقابل اقتصاد ریاضتی قرار می‌گیرد و در اقتصاد ریاضتی این گونه بود که بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به کشورهای بدهکار فشار وارد می‌کردند، برای جلوگیری از کسری بودجه به مردم آن کشورها فشار وارد شود، اما در اقتصاد مقاومتی برعکس گفته می‌شود چه کار کنیم، اگر تکانه خارجی در اقتصاد وارد شد، به مردم سختی و فشار وارد نشود.

وی افزود: بحث انعطاف اقتصادی از 30 سال قبل در ادبیات اقتصادی وارد شده که این واژه در مقابل شکنندگی اقتصاد به کار برده می‌شود.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تأکید کرد: افزایش مقاومت اقتصاد به این معناست که با سیاست‌های داخلی بتوان تکانه‌های منفی در اقتصاد را خنثی و تکانه‌های مثبت خارجی به اقتصاد را جذب کند و اقتصاد مقاومتی این است که اگر بر اثر تکانه‌ها از مسیر رشد خارج شد، بتواند در مدت معقول به مسیر برگردد، اما اگر اقتصاد مقاوم نباشد، از مسیر رشد خارج می‌شود.

وی افزود: باید قدرتی در اقتصاد به دست آوریم که شوک‌های آینده را پیش‌بینی کنیم و اگر تکانه‌های مثبت اقتصاد پیش آمد بتوان منفعت آن را جذب کنیم.

توکلی تکانه‌های خارجی اقتصاد را شامل تغییرات ساختاری، بلای طبیعی،‌تکانه‌های تخاصمی، تکانه تغییر ناگهانی نرخ ارز، وابستگی به واردات در محصولات اساسی، عدم تکمیل زنجیره تولید و فجایع طبیعی ذکر کرد و گفت: مثلاً تغییر ساختار مانند اینکه اخیراً تقاضای خانم‌ها در بازار کار بیشتر شده است و اقتصاد باید بتواند این تقاضا را پاسخ دهد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به یکی از فرمایشات مقام معظم رهبری گفت: باید مردم در اقتصاد مشارکت بیشتری داده شوند و اگر مشارکت مردم بیشتر باشد، برنامه‌های اقتصادی راحت اجرا می‌شود، اما اگر در یک جامعه فرار مالیاتی بیشتر شود درآمد کافی نصیب دولت نمی‌شود و اگر طرح‌های عمرانی سفارشی باشند، آثار تورم رکودی در اقتصاد ظاهر می‌شود. همچنین اگر دستگاه‌های اداری تنبل باشند و یا بورس به صورت بادکنکی عمل کند، سیاست‌های اقتصادی جواب نمی‌دهد.

*خاطره از شهید رجایی

توکلی با اشاره به خاطره‌ای از شهید رجایی گفت: زمانی که ایشان رئیس جمهور بود در یک زمستان همراه با آقای مهندس بهزاد نبوی به منزل ایشان در خیابان مجاهدین اسلام و پشت بیمارستان شفا یحیائیان رفتیم که بخاری ارج در منزل بود، اما دیدیم این بخاری خاموش است و شهید رجایی با همان کاپشن قهوه‌ای آمد و وقتی سوال کردیم، گفت کوپن نفت ما تمام شده، ولی با چایی و کشمش از شما پذیرایی می‌کنیم تا گرم شوید. یعنی شهید رجایی به عنوان رئیس جمهور حاضر نبود بیش از کوپن نفت مصرف کند و این گونه است که حرف دولت‌ها در مردم اثر می‌گذارد، اما برخی افراد امروزه اسکی روی آب می‌کنند و انتظار دارند، مردم حرف آنها را بپذیرند.

وی با نشان دادن نموداری در این همایش گفت: رابطه اعتبار دولت نزد مردم با نرخ سرمایه‌گذاری یک رابطه مستقیم است یعنی هر زمان مردم اعتماد بیشتری به دولت داشته‌اند سرمایه‌گذاری در اقتصاد هم بیشتر شده است و یکی از راه‌های مقاوم کردن اقتصاد این است که اختلافات داخلی، جناحی، قومی و مذهبی کم شود.

وی افزود: عده‌ای مدیریت مینی‌بوسی را به مدیریت قطاری تغییر دادند و وقتی سر کار می‌آیند همه نیروهای قبل را عوض می‌کنند.

توکلی با اشاره به یکی از سخنان رهبری گفت: ایشان فرمودند کاری کنید که کارآیی اقتصاد همراه با کاهش نابرابری درآمدها باشد اما سیاست تعدیل اقتصادی می‌گوید اصل بر رشد اقتصادی است و باید کیک اقتصاد آن قدر بزرگ شود که به همه بیشتر برسد.

وی افزود: آقای ژوزف استیگلیس برنده جایزه اقتصاد نوبل می‌گوید اگر نسخه‌ای مانند تعدیل اقتصادی که در مورد 100 کشور مریض اجرا شده و 95 درصد مریض‌ها مرده‌اند، پس ایراد از نسخه است و سیاست تعدیل اقتصادی خودش ایراد دارد.

این نماینده مجلس افزود: در مجلس هفتم که اکثریت با اصولگرایان بود مسئله رشد اقتصادی و عدالت با هم دنبال می‌شدند، اما در دوره بعد ازجنگ تحمیلی دولت‌های مختلف مدل نئوکلاسیک را اجرا کردند و هیچ فرقی بین دولت‌ها نبود. اکنون 26 سال از جنگ تحمیلی می‌گذرد، اما مدل تعدیل اقتصادی موفق نبوده است.

وی افزود: سرانه درآمد نفتی در زمان جنگ تحمیلی سالی 608 دلار به ازای هر ایرانی در زمان سازندگی 384 دلار، زمان اصلاحات 640 دلار و زمان دولت عدالت 710 دلار بود، اما آنها هم پول را مستقیم در جیب مردم گذاشتند که کار درستی نکردند.

توکلی با انتقاد از سیاست استراتژی صنعتی در دولت اصلاحات  گفت: آقای نیلی که کتاب سیاست استراتژی صنعتی را نوشت گفته بود توسعه الزاماتی دارد که در سیاست خارجی باید تقسیم کار بین‌المللی را بپذیریم و نباید ارزش‌های اخلاقی را خارج از مرزهای خود جست‌وجو و یا صادر کنیم. یعنی طبق آن سیاست، اکنون نباید در قضیه عراق، یمن و یا لبنان کمک کنیم و طبق آن سیاست دولت باید مالکیت فردی را دنبال کند و اگر بین بخش خصوصی و دولت قرار شد تصمیم گرفته شود باید دولت در خدمت بخش خصوصی باشد.

وی گفت: زمان رونمایی کتاب 1200 صفحه‌ای استراتژی توسعه صنعتی من هم دعوت شدم و پس از مطالعه آن نامه‌ای به رئیس جمهور وقت نوشتم که با امضای 10 نفر دیگر از استادان از جمله دکتر رفیع‌پور، دکتر نادران، دکتر سبحانی و دیگران ارسال کردیم که رئیس جمهور هم تشکر کرد و نامه را به مرحوم نوربخش ارجاع داد، اما تغییرات اعمال نشد و نامه به بایگانی رفت.

وی تأکید کرد: اگر سیاستمداران فکر کنند سیاستی که با دین و اخلاق مردم متناقض باشد می‌تواند پیش برود، باید در عقل آنها شک کرد. عده‌ای می‌گویند باید در اقتصاد جهانی ادغام شویم و این درست نیست. به نظر من مقام معظم رهبری درست می‌گویند که باید عدالت همراه با رشد اقتصادی باشد و اگر به عدالت توجه نشود، سرنوشت ما مانند همان 95 کشور که سیاست تعدیل را اجرا کردند و اقتصاد آنها از بین رفت می‌شود.

توکلی تأکید کرد: البته سازمان‌های جهانی وقتی دیدند الگوی آنها در تعدیل اقتصادی خراب شده نسبت به آن تعصبی نشان ندادند و در حال حاضر الگوهایی ارائه کردند که می‌گویند رشد اقتصادی باید فراگیر باشد که فاصله طبقاتی را کاهش دهد، یعنی اگر میانگین رشد اقتصادی 5 درصد است، برای طبقات کم درآمد این رشد باید 7 درصد باشد و برای طبقات بالاتر مثلاً 3 درصد تا فقرا از فقر نجات پیدا کنند.

وی افزود: در مدل رشد اقتصادی گفته می‌شود، باید به فقرا توجه شود و از طریق مالیات از ثروتمندان به فقیران بدهیم.

وی با اشاره به نظر اقتصاددانی به نام کوزنتس گفت: او می‌گوید در مراحل اولیه رشد اقتصادی نابرابری هم بالا می‌رود، اما وقتی رشد پایدار شد نابرابری کم می‌شود، یعنی باید 30 سال رشد بین 6 تا 11 درصد اتفاق بیفتد و بعد از آن نابرابری کم شود.

توکلی یکی دیگر از جنبه‌های کاهش مقاومت اقتصادی را بودجه‌ریزی غیر عادلانه دانست و گفت: هیچ ضابطه عقلی و شرعی در برخی بودجه‌ها رعایت نمی‌شود و هر کس قدرت لابی و قدرت مکندگی بیشتر داشته باشد، می‌تواند مقدار بیشتری از بشکه نفت بکشد.

توکلی در مورد بیماری هلندی گفت: اولین بار این بیماری اقتصادی در هلند روی داد که با افزایش درآمدهای نفتی دولت‌ها می‌خواهند پول بیشتری به اقتصاد تزریق کنند، مثلا پروژه‌های عمرانی سال 52، اگر به مقدار الف بود در سال 54، به دلیل اینکه قیمت نفت یکباره حدود 4 برابر شد بودجه جاری دولت سه برابر شد و بودجه عمرانی 60 درصد اضافه شد که به این طریق پول پرقدرت بانک مرکزی که با ضریب 5 تا 6 برابری نقدینگی ایجاد می‌کند در جامعه ایجاد شد و صرف واردات کیف‌، کلاه، پارچه و دارو شد. کالاهایی که مشابه داخلی دارند و باعث سرکوب تولید داخلی می‌شوند.

وی افزود: کالاهایی مانند زمین و مسکن که قابلیت واردات ندارند دچار جهش قیمت می‌شوند و بیشترین افزایش قیمت مسکن در سال 54، روی داد و باعث شد آن قدر شاخص های اقتصاد خراب شوند که یکی از زمینه‌های انقلاب اسلامی همین مسئله بود و در دوره دولت سازندگی هم تورم به شدت بالا رفت، اما در سال 86، زمان دولت عدالت‌محور به شدت تورم افزایش یافت.

وی گفت: سال 84 که آقای احمدی‌نژاد اقتصاددانان را دعوت کرد بنده با نمودار به وی نشان دادم که بیماری هلندی در اقتصاد ایجاد می‌شود، اما ایشان گفت: شما بدانید «ما ایرانی‌ها می‌توانیم» و بیماری هلندی ایجاد نمی‌شود، اما گفتم این کار در اختیار شما نیست، لذا بودجه عمرانی در آن سال یکباره از 7 هزار میلیارد تومان به 15 هزار میلیارد تومان رسید که باعث ایجاد تورم شد و طرح‌های عمرانی رونق نگرفت.

توکلی یکی دیگر از نقاط آسیب‌پذیر اقتصاد را اصطلاح نکبت منابع طبیعی دانست و گفت: قبل از گران شدن نفت شاخص بهره‌وری در اقتصاد ما 2.07 بود اما در زمان رژیم گذشته این شاخص به نزدیک  یک رسید و بهره‌وری که در واقع جان تولید است مرتب در حال کاهش است. بهره‌وری یعنی اینکه برای تولید بیشتر عوامل جدیدی نمی‌خواهد، بلکه عقل جدیدی لازم است.

توکلی با بیان اینکه حساب ذخیره ارزی به عنوان مادر صندوق توسعه ملی شمرده می‌شود، گفت: حساب ذخیره ارزی که در زمان خاتمی طراحی شد 167 میلیارد دلار جذب کرد اما از این رقم که قرار بود 50 درصد به بخش خصوصی اختصاص داده شود، تنها 10 درصد یعنی 16 میلیارد دلار به بخش خصوصی اختصاص یافت و بقیه را دولت خرج کرد. حتی خود دولت اصلاحات به حساب ذخیره ارزی خود وفادار نماند، دولت بعدی هم همه منابع را خرج کرد.

توکلی افزود: طرح‌های عمرانی هر چه بیشتر کلنگ زده شوند از آن طرف کمتر روبان پاره می‌شود یعنی کمتر به بهره‌برداری می‌رسند. تعداد طرح‌های پایان یافته از سال 81 تا پایان دولت عدالت‌محور نزولی بوده است. یعنی ضد مقاومت اقتصادی عمل شده است. همچنین سهم اعتبارات سرمایه‌ای از سال 76 تا 91 دائم در حال نزول بوده است. بودجه جاری دولت برعکس هر سال بزرگ‌تر می‌شده و بودجه عمرانی کمتر می‌شود و این ضد جریان مقاومت اقتصادی است.

وی با بیان اینکه کسری بودجه محرز است، گفت: گرچه سخنگوی دولت اکنون می‌گوید کسری بودجه نداریم اما او فقط به روش حسابداری نگاه می‌کند و در واقع کسری وجود دارد ویکی از ابزارهای کاهش کسری به روش حسابداری این است که نرخ ارز افزایش یابد.

*فساد اقتصادی همه چیز را از بین می‌برد

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: به عنوان یک سیاستمدار می‌گویم جمهوری اسلامی با کودتای نظامی یا انقلاب مخملی و یا تجاوز نظامی ساقط نمی‌شود، اما فساد اقتصادی همه چیز را از بین می‌برد، این را بر اساس هم اعتقادی دینی و هم مطالعات اقتصاد سیاسی می‌گویم.

وی افزود: فساد اقتصادی تولید را کاهش و نرخ نابرابری را بالا می‌برد، اخلاق جامعه به صورت بزن در رو می‌شود و اگر با فساد مقابله نشود، واویلا خواهد بود.

وی در پایان گفت: امروز یک سمن یعنی سازمان مردم نهاد دیده بان شفافیت و عدالت تأسیس کردیم که چند صباحی که از عمرمان مانده برای مبارزه با فساد تلاش کنیم.

منبع: فارس