جمعه, 21 اسفند 1394 10:49

کتاب برنامه‌ریزی و توسعه در ایران (تجربه گروه مشاوران هاروارد در ایران)

کتاب برنامه‌ریزی و توسعه در ایران

جرج بی. بالدوین، 1967 (1346)

ترجمه میکائیل عظیمی

انتشارات علم

 

 

 

 

در دهه 1335 تا 1345، ایران برای تدوین برنامه سوم و چهارم توسعه، از دو گروه مشاور خارجی استفاده کرد که به گروه مشاوران هاروارد مشهور شدند. سرپرستان هر دو گروه پس از بازگشت به امریکا جمع‌بندی خود از این مشاوره و برداشت‌های گروه از شرایط ایران را تدوین و منتشر کرده‌اند. سرپرست گروه دوم توماس مک‌‌لئود بود که کتاب وی توسط علی‌اعظم محمدبیگی ترجمه و منتشر شده است. اما خبری از کتاب اول و یا ترجمه آن نبود. در حالی که مک‌لئود در جای جای کتاب خود به گروه اول اشاره می‌کند.

جرج بالدوین (نویسنده کتاب حاضر) در 8-1337 به ایران آمده و تا 41-1340 در ایران بوده‌ تا به همراه همکاران خود در تدوین برنامه توسعه به کارشناسان و مدیران سازمان برنامه وقت مشاوره دهد. بالدوین جمع‌بندی این تجربه را در 1967 (1346) در امریکا منتشر کرده و اینک ترجمه آن کتاب تقدیم علاقه‌مندان شده است.

آنچه مهم است این کتاب بیان‌گر دیدگاه و جمع‌بندی گروهی از متخصصان برنامه‌ریزی توسعه است که در نیمه دوم دهه 1330 به ایران آمده و حدود سه سال در ایران زیسته‌اند. این گروه، با مقامات متعدد و دستگاه‌های مختلف و افراد متفاوتی در ایران ملاقات کرده و با برخی همکاری داشته‌اند. اشتغال این گروه به موضوع خطیر و پرابعادی چون برنامه‌ریزی توسعه، سبب می‌شده تا ایشان بتوانند اطلاعات و تحلیل‌های مختلف در این باره را شنیده و در نهایت دارای تحلیلی از این فرایند سرنوشت‌ساز شوند. بنابراین کتابی که بیان‌گر چنین شناختی باشد، نمی‌تواند تنها قصه‌ای از سال‌های رفته باشد و تنها به کار لالایی شب‌های بلند زمستانی آید. بلکه شکافنده و آشکارکننده لایه‌های پنهان این جامعه و به رخ کشاننده موانع و سنگلاخ‌های برنامه‌ریزی توسعه در ایران خواهد بود.

 

فهرست مطالب

پیشگفتار

خلاصه‌ای از واقعیت‌های ایران

فصل اول: ترتیبات

مقدمه

پیشینه ایران به عنوان حائل

اصلاحات رضا شاه

توسعه اقتصادی در زمان رضا شاه

جامعه و سیاست در ایران

فصل دوم: برنامه‌ریزی در دوره پس از جنگ ]دوم جهانی[ :ریشه‌ها و سازمان

ریشه‌ها: 1324 تا 1328 و پیش از آن

آغاز سازمان برنامه: 18 ماه پس از تأسیس تا ترور ژنرال رزم‌آرا

خلاصه و جمع‌بندی

فصل سوم:از برنامه (پروگرام) توسعه تا برنامه‌ریزی جامع

رونق اواخر دهه 1330

مهم‌ترین یافته‌های مرور برنامه

سنت بودجه‌ریزی ایران

مشخصات اصلی قانون برنامه سوم

جمع‌بندی

فصل چهارم: تراز پرداخت‌ها

کسر تجاری عادیِ ایران و تأمین مالی آن

ساختار صادرات و واردات

فصل پنجم: کشاورزی

مقدمه

ترکیب/ساختار گسترده محصولات کشاورزی

اهداف  و برنامه‌ها: انتخاب اهداف (شاخص ها/objectives)

پیش‌بینی تغییر قیمت‌های آتی

چند برنامه کلیدی

تاکتیک‌ها و سازمان‌ها برای اجرای برنامه

اصلاحات ارضی و انقلاب سفید 1341 تا 1342

فصل ششم: صنعت

مقدمه

دوره رضا شاه

دهه 1330

پروژه فولاد

برنامه‌ریزی و ضد برنامه‌ریزی در پتروشیمی

آغاز تأمین مالی صنعتی

برنامه سوم: اهداف و روش‌ها

استراتژی گسترده

برنامه سرمایه‌گذاری و تأمین مالی آن

پول دولتی برای صنعت خصوصی

برنامه‌ریزی خدمات پشتیبان

برنامه‌های ویژه برای صنایع کوچک

جمع‌بندی

فصل هفتم: نیروی انسانی و آموزش

مقدمه

مفاهیم پایه

بسط آموزش و افزایش توجه به منابع انسانی

پیمایش نیروی انسانی 1337: استفاده‌ها و محدودیت‌ها

آینده توسعه آموزش

نظام دانشگاهی

جمع‌بندی

فصل هشتم: فرایند برنامه‌ریزی از منظری کلی

بالا-پایین

پایین-بالا

شبکه کردن بالا و پایین

سخن پایانی: آیا برنامه‌ریزان به اقتصاددانان نیاز دارند؟

فصل نهم: نتیجه‌گیری

سازمانی برای تلاش‌های توسعه‌ای

ظرفیت جذب

نقش کمک‌های فنی

چشم‌انداز فساد

 

 

نشانی نشر علم:

تهران، خ انقلاب، خ 12 فروردین، خ شهدای ژاندارمری، بن‌بست گرانفر، پلاک 4

تلفن: 58 23 41 66

نظر دادن

لطفا دیدگاه خود را درباره این مطلب بنویسید: