تنها حدود48 ساعت از امضاي توافقنامه ايران و گروه موسوم به 1+5 مي‌گذرد كه خبرهاي مربوط به آزادسازي بخش‌هاي مختلف اقتصادي از جمله پتروشيمي‌ها، نفت، خودرو و غيره اميدواري‌هايي را در مجموعه اقتصاد ايجاد كرده است. رونق سيستم بانكي نيز موضوع ديگري است كه برنامه آن در دستور كار قرار گرفته و در واقع انعكاس تمام اين اخبار و اطلاعات را مي‌توان به وضوح در بازار سرمايه كشور مشاهده كرد؛ به طوري كه بازار روند رشدملايمي را كه در هفته‌هاي گذشته در پيش گرفته بود با سرعت بيشتري ادامه داد و بيش از دو هزار واحد رشد را به ثبت رساند. پيش‌بيني كارشناسان از وضعيت بازار همان طوري كه در گذشته هم در همين صفحه روزنامه «نياي اقتصاد» به آن اشاره شد صعودي است.
اين موضوع را نيز بايد متذكر شد كه بازارهاي سرمايه‌گذاري موازي بورس از جمله دلار و سكه در 48 ساعت گذشته با شدت بيشتري سقوط كرده‌اند به طوري كه دلار بيش از 5 درصد و سكه در حدود 8 درصد ريزش را به ثبت رساندند و اين مساله همچنان مي‌تواند ادامه‌دار باشد و راه را براي صعودهاي بيشتر بورس هموار كند.
در گزارش زير به بررسي احتمالات در نتيجه كاهش تحريم‌ها در بازار سرمايه ايران پرداخته شده است كه در پي مي‌آيد.
نگراني از تشكيل حباب
شاهين شايان‌آراني از كارشناسان ارشد بازار سرمايه در گفت‌وگو با دنياي اقتصاد، تاثير توافق هسته‌اي را در كل اقتصاد كشور مثبت دانست و گفت: مذاكرات به طور قطع در كل اقتصاد كشور و فضاي كسب و كار و همچنين بازار سرمايه چه در كوتاه‌مدت و چه ميان‌مدت و بلندمدت تاثير مثبتي خواهد داشت به شرط آنكه اين مذاكرات ادامه‌دار باشد.
وي در ادامه افزود: در كوتاه‌مدت عوامل رواني اين موضوع از قبيل ذوق، خوش‌بيني، مثبت بودن فضاي كشور و اميد به آينده باعث مثبت شدن فضاي بورس خواهد شد، اما آثار بلندمدت اين موضوع به فرض تداوم بحث‌‌هاي مذاكره، نمود پيدا خواهد كرد و موجب افزايش اعتبار در فضاي بين‌المللي و بالطبع ورود سرمايه‌گذارهاي خارجي به بورس خواهد شد.
شايان‌آراني در ادامه اظهاراتش، بازار سرمايه را تنها محل براي جذب سرمايه در حال حاضر دانست و گفت: شرايط كنوني و نبود فرصت‌هاي بيشتر براي سرمايه‌گذاري در كشور باعث شده تا بورس به عنوان تنها مجراي ورود سرمايه‌هاي جديد شناخته شود كه اين موضوع نگران‌كننده خواهد بود؛ در واقع بورس تنها كانال جذب سرمايه در اقتصاد كشور نيست و اين بي‌رقيب ماندن باعث سوق دادن نقدينگي‌هاي سرگردان به بورس و در مقابل ايجاد توقع بي‌اندازه براي سرمايه‌گذاران، رشد شاخص با شيب بسيار تند و در نهايت تشكيل حباب خواهد شد.
وي خاطرنشان كرد: از طرفي چون عمق بورس و چرخه مالي و معاملاتي آن چندان زياد نيست، توانايي جذب چنين نقدينگي بالايي را ندارد و مساله حبابي بودن را شدت خواهد داد.
ورود ابزارهاي جديد
اين كارشناس ارشد بازار سرمايه در ادامه اظهاراتش ورود ابزارهاي جديد به بازار را يكي از راهكارها براي عدم تشكيل حباب در بورس دانست و گفت: در اين مقطع بايد تلاش شود تا از طريق اطلاع‌رساني، آموزش و شفاف‌سازي تمام افراد جامعه با ريسك‌هاي موجود در بازار سرمايه آشنا شوند و در واقع بدون شناخت فضاي كل بورس به اين بازار وارد نشوند.
وي يكي ديگر از راهكارهاي لازم در اين زمينه را بسترسازي مناسب در جهت افزايش چرخه مالي بازار سرمايه عنوان كرد و افزود: از طريق مكانيزم‌هاي موجود كه يكي از آنها مهيا و تسهيل كردن شرايط براي جذب سرمايه‌گذارهاي خارجي به بورس است مي‌توان چرخه مالي بازار سرمايه را افزايش داد.
شايان‌آراني در ادامه با تاكيد بر فرهنگ‌سازي بيشتر در زمينه آشنايي عامه مردم با بازار سرمايه خاطرنشان كرد: بايد فرهنگ‌سازي‌هاي مناسبي براي آشنايي مردم و سهامداران خردي كه تنها به دليل موج و هيجان وارد بورس شده‌اند، صورت گيرد تا اين افراد از ريسك‌هاي موجود در اين بازار آگاهي كامل پيدا كنند.
بنا به گفته شايان‌آراني خريد واحد صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و همچنين پس‌انداز در بانك از جمله سرمايه‌گذاري‌هاي مطمئن براي سرمايه‌گذاران خرد و ناآشنا به بورس است.
تغییرات زمانبر است
دراين زمينه مدیرعامل تامین سرمایه نوین با اشاره به اینکه آثار رفع تحریم‌ها به زودی ظاهر نخواهد شد، گفت: حداقل دو سال وقت لازم است تا تغییرات جدی در این زمینه ایجاد شود.
ولی نادی قمی در ادامه افزود: بخشی از آثار تحریم‌ها به مرور کمرنگ شده و تنها عاملی که در آینده رونق و سودآوری شرکت‌ها را به دنبال دارد، افزایش میزان تولید بنگاه‌های اقتصادی است.به گفته وی شرکت‌ها یا در حال حاضر می‌توانند از ظرفیت‌های موجود استفاده کرده و سریع به سودآوری برسند یا اینکه پس از اجرای طرح‌ها و پروژه‌های سرمایه‌ای تولید را افزایش می‌دهند که این خود مستلزم گذشت زمان است و آثار آن در سال‌های آینده روی صورت‌های مالی نمود پیدا می‌کند.
وی با اشاره به اینکه بورس، بازاری احساسی است تصریح کرد: به‌رغم اینکه واکنش بورس در بازار کاغذی با صحبت درباره رفع تحریم‌ها بسیار شدید است اما در بازار واقعی‌تر مثل بورس کالا این واکنش‌ها شدید و محسوس نیست، زیرا اتفاقا تغییرات، تصمیم به خرید را به تعویق می‌اندازد.
وی افزود: در بورس کالا معامله‌گران با انتظار کاهش نرخ دلار و نرخ محصولات هیچ‌گونه‌ای معامله‌ای انجام نمی‌دهند.
مدیرعامل تامین سرمایه نوین با اشاره به برخی شرکت‌های فعال در حوزه فلزات گفت: با اینکه این شرکت‌ها قیمت محصول خود را پایین آورده و فروش‌هایی به صورت اعتباری هم دارند باز هم خریداری ندارند.
وی با تاکید بر به تعویق افتادن تصمیم خرید در مصرف‌کنندگان اضافه کرد: در مدتی بیش از یک‌سال شرکت‌ها به بازارهای بین‌المللی راه مي‌یابند و می‌توانند پروژه‌های جدید و رونق در تولید
ایجاد کنند.
کارخانه‌ها دوباره به ظرفیت می‌رسند
همچنین معاونت مالی و اقتصادی شرکت سرمایه‌گذاری معادن و فلزات مهم‌ترین پیامد رفع تحریم‌ها را راه افتادن دوباره طرح‌های دولتی عنوان کرد.
مرتضی علی‌اکبری با اشاره به مشکلات عدیده دولت با طرح‌های عمراني گفت: این طرح‌ها کلید اشتغال و به ظرفیت رسیدن کارخانه‌ها هستند. وی افزود: ورود نقدینگی به کشور، شادابی اقتصادی را به دنبال خواهد داشت. وی اضافه کرد: شرکت‌های بزرگ طرح‌های توسعه زیادی دارند که با کاهش نرخ ارز، کاهش هزینه‌های حمل و نقل، ورود ماشین‌آلات جدید و ... زودتر به بهره‌برداری خواهند رسید. وی با اشاره به اینکه اغلب شرکت‌های بورسی در حال حاضر طرح‌های توسعه‌ای زیادی دارند، گفت: آن دسته از شرکت‌ها نیز که کاهش قیمت ارز در سود‌آوریشان تاثیرگذار است با همین طرح‌های توسعه، سودهایشان را جبران خواهند کرد. وی همچنین حضور سرمایه‌گذاران جدید را به ویژه در حوزه‌های پتروشیمی، نفت و فولاد از دیگر دستاوردهای رفع تحریم‌ها دانست که شکوفایی اقتصاد را به دنبال خواهد داشت.
ايجاد تعاملات بين‌المللي
علی سنگینیان، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه امین نیز نمود نخستین اثر تحریم‌ها را بر صنایع، واردات و صادرات و مواد اولیه موردنیاز دانست. وی گفت: به دنبال رونق کسب و کار در کشور و تعاملات خارجی بین‌المللی فضای کلی مثبت خواهد شد.
به گفته سنگینیان، این امر هم در بخش خرد همانند صنعت و هم در سطح کلان، امیدواری‌های زیادی به دنبال دارد و می‌توان چشم‌انداز بهتری را از آینده ترسیم کرد.
به گفته وی، مسائلی مانند حذف محدودیت صادرات پتروشیمی‌ها، ورود قطعات خودرو و دیگر صنایع می‌تواند اثر کوتاه‌مدت خود را طی دو سه ماه آینده بروز دهد، اما در سطح اقتصاد کلان باید با دید بلندمدت منتظر تغییرات بود.
چشم‌انداز مثبت سال آینده
همچنین مدیرعامل شرکت ساختمانی آسپ نیز با اشاره به اینکه رفع تحریم‌ها در بخش ساخت و ساز چه در زمینه سطح کیفی بناها و مسائل عمرانی و چه به لحاظ قدرت نقدینگی مردم در خرید و فروش اثرات جدی خواهد داشت، گفت: اما این اثرات در کوتاه‌مدت خود را نشان نخواهد داد. کلایه با تاکید بر اینکه حرکت بخش ساختمان کند است، دیر به خواب می‌رود و دیر به بازار بازمی‌گردد، افزود: به نظر نمی‌رسد تا پایان امسال شاهد تغییر چشمگیری در بخش ساختمان باشیم اما سال آینده را می‌توان بسیار مثبت ارزیابی کرد.وی افزود: به عنوان مثال، ورود لوازم و تجهیزات ساختمانی مانند آسانسور ارتقای کیفیت این صنعت را به دنبال خواهد داشت. کلایه اضافه کرد: همچنین سرمایه‌گذاری در این بخش نیز که با کمبود نقدینگی، خطرات احتمالی ناشی از عدم توافقات و حتی بروز جنگ و ناامنی در منطقه همراه بود، باز‌خواهد گشت. به گفته وی تاکنون سرمایه‌هایی در بخش‌هایی از اقتصاد جذب می‌شد که ضریب نقدشوندگی سریع داشت، پس از ثبات و تعادل در بازارها به بخش مسکن وارد خواهد شد. مدیرعامل شرکت آسپ تصریح کرد: وقتی اقتصاد کشور جان تازه‌ای بگیرد و نقدینگی و گردش تولید افزایش یابد، ساختمان نیز به عنوان یکی از چرخه‌های اساسی مولد کشور رونق خود را باز خواهد يافت.
کاهش بهای تمام شده تولید
از سوی دیگر مدیر عامل شرکت ایران یاسا تایر و رابر نیز با اشاره به اثر مخرب تحریم‌ها در صنایع گفت: با رفع تحریم‌ها قیمت‌های تمام شده که در سایه عدم ورود مواد اولیه و کالا به کشور و عدم صادرات افزایش یافته بود پایین می‌آید.
بهرامی نوید گفت: با افزایش قیمت تمام شده مزیت رقابتی شرکت‌ها هم در بازار داخلی و هم در بازارهای بین‌المللی
از دست رفته بود. وی با اشاره به مشکل حمل و نقل کالا در زمان تحریم‌ها نیز افزود: در صورتی که می‌توانستیم کالایی را به کشوری صادر کنیم، باید راه را دور می‌زدیم که این موضوع هزینه‌های بالایی در بر داشت. بهرامی دسترسی به تکنولوژی‌های جدید و تامین ارز را از تبعات مثبت رفع تحریم‌ها دانست و افزود: از منظر یک تولیدکننده شرایط جدید باعث خواهد شد تا قیمت‌ها پایین آمده و در نهایت کالاهای باکیفیت‌تر در زمان سریع‌تر تولید شود. وی در بخشی از صحبت‌های خود با اشاره بي‌برنامگي ارزی و انضباطی که دولت در زمان تحریم‌ها به آن دچار شده بود، گفت: تنها خاصیت تحریم‌ها برای کشور جلوگیری از واردات بی‌رویه کالا بود. مدیرعامل شرکت «ایران یاسا تایر و رابر» در پایان گفت: رفع تحریم‌ها از لحاظ تامین کالا، تسهیلات بانکی و گشایش LCها، تاثیرات سریع در اقتصاد خواهد داشت.
منبع: دنیای اقتصاد